گروه بین‌الملل خبرگزاری دانشجو، فاطمه شعبانی: تأکید مجدد نماینده سازمان ملل متحد در شورای امنیت مبنی بر احیای برجام، بار دیگر توجه‌ها را به برنامه هسته‌ای ایران جلب کرده است. این موضوع در حالی مطرح می‌شود که تنش‌های بین‌المللی در زمینه انرژی و امنیت جهانی به اوج خود رسیده است. از یک سو، قدرت‌های جهانی بر ضرورت مذاکرات دیپلماتیک تأکید دارند، اما از سوی دیگر، بازگشت احتمالی دونالد ترامپ به کاخ سفید و سیاست‌های گذشته او، چشم‌انداز این مذاکرات را با ابهام مواجه کرده است. خروج یک‌جانبه آمریکا از برجام در دوران ریاست‌جمهوری ترامپ نه تنها توافق را تضعیف کرد، بلکه به تشدید فشارهای اقتصادی و سیاسی علیه ایران منجر شد. این تحریم‌ها، به‌ویژه در حوزه‌هایی چون دارو و مبادلات مالی، مردم ایران را هدف قرار داد و با اصول انسانی و حقوق بشری در تناقض آشکار بود.
چرا سازمان ملل اکنون به فکر احیای برجام افتاده است؟
یکی از دلایل کلیدی بازگشت سازمان ملل به موضوع احیای برجام، نگرانی از افزایش توانایی‌های فنی و غنی‌سازی اورانیوم در برنامه هسته‌ای ایران است. ایران در سال‌های اخیر نشان داده که توانایی‌های بومی و تخصصی خود را در این حوزه تقویت کرده است. کشورهای غربی، که گمان می‌کردند سیاست تحریم و فشار می‌تواند ایران را به عقب‌نشینی وادار کند، اکنون دریافته‌اند که این استراتژی نه تنها ناکارآمد بوده، بلکه باعث پیشرفت سریع‌تر ایران در زمینه فناوری هسته‌ای شده است.
از سوی دیگر، بحران انرژی ناشی از جنگ اوکراین و محدودیت دسترسی به منابع انرژی ارزان، کشورهای اروپایی را در وضعیتی بحرانی قرار داده است. در این شرایط، هر گونه تنش بیشتر با ایران که یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان انرژی در خاورمیانه است، می‌تواند وضعیت را پیچیده‌تر کند. بازگشت به برجام، از دید غرب، نه تنها ابزاری برای مهار برنامه هسته‌ای ایران است، بلکه فرصتی برای کاهش تنش‌ها و بهره‌گیری از ظرفیت‌های اقتصادی و ژئوپلیتیکی منطقه محسوب می‌شود.
کاربردهای گسترده انرژی هسته‌ای
فراتر از مسائل سیاسی و امنیتی، انرژی هسته‌ای کاربردهای صلح‌آمیز بسیاری دارد که می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در توسعه کشورها ایفا کند:
-
تولید برق:
انرژی هسته‌ای یکی از کارآمدترین روش‌های تولید برق است. نیروگاه‌های هسته‌ای با استفاده از شکافت هسته‌ای، انرژی گرمایی تولید کرده و از آن برای تولید بخار و به حرکت درآوردن توربین‌ها استفاده می‌کنند. این فرآیند، که در کشورهایی نظیر فرانسه (با تأمین بیش از 70 درصد برق از انرژی هسته‌ای)، آمریکا و چین به‌طور گسترده به کار گرفته می‌شود، علاوه بر کارایی بالا، فاقد انتشار گازهای گلخانه‌ای است و به کاهش تغییرات اقلیمی کمک می‌کند. -
پزشکی:
انرژی هسته‌ای در تولید رادیوداروها و درمان بیماری‌های سختی نظیر سرطان نقشی حیاتی دارد. فناوری هسته‌ای همچنین در ابزارهای تشخیصی پیشرفته مانند PET اسکن‌ها کاربرد دارد و به ارتقای سطح سلامت جوامع کمک می‌کند. -
کشاورزی:
فناوری هسته‌ای می‌تواند در بهبود بازدهی محصولات کشاورزی و مقابله با آفات نقش ایفا کند. برای مثال، استفاده از تابش گاما برای کاهش ضایعات محصولات کشاورزی و افزایش ماندگاری آنها به‌طور گسترده‌ای در بسیاری از کشورها پذیرفته شده است. -
صنعت و تحقیقات:
در صنعت، انرژی هسته‌ای به ایجاد مواد جدید و بهبود کیفیت تولیدات کمک می‌کند. همچنین در تحقیقات علمی، از جمله بررسی خواص مواد و مطالعات آب و هوایی، کاربرد گسترده‌ای دارد. -
مدیریت منابع آبی:
تکنیک‌های هسته‌ای در مدیریت و تصفیه منابع آب به‌ویژه در مناطق خشک و کم‌آب، نقشی کلیدی ایفا می‌کنند.
تناقض در سیاست‌های کشورهای غربی
کشورهای غربی، از جمله کانادا، که خود از انرژی هسته‌ای برای پیشرفت و رفاه اقتصادی بهره می‌برند، در قبال برنامه هسته‌ای ایران سیاستی دوگانه اتخاذ کرده‌اند. کانادا، که به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین حامیان رژیم اشغالگر اسرائیل شناخته می‌شود، بارها در مجامع بین‌المللی از تصویب قطعنامه‌های ضدایرانی حمایت کرده است. این کشور از فناوری هسته‌ای برای تأمین نیازهای داخلی خود بهره‌مند است، اما با اعمال فشارهای سیاسی و همراهی با تحریم‌های آمریکا، مانع از دسترسی ایران به این فناوری صلح‌آمیز می‌شود.
از سوی دیگر، کشورهای دیگری نظیر فرانسه و آلمان که از انرژی هسته‌ای برای توسعه زیرساخت‌های خود استفاده می‌کنند، در مذاکرات بین‌المللی علیه ایران مواضعی سختگیرانه اتخاذ کرده‌اند. این تناقض در رفتار کشورهای غربی نشان‌دهنده هراس آنها از استقلال علمی و اقتصادی کشورهای در حال توسعه‌ای مانند ایران است.
لزوم ایستادگی و ادای دین به شهدای هسته‌ای
ایران، به‌عنوان کشوری با تاریخ طولانی مقاومت در برابر فشارهای خارجی، باید با تکیه بر توان داخلی و بهره‌گیری از دیپلماسی فعال، از حق قانونی خود برای استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای دفاع کند. فناوری هسته‌ای نه تنها ابزاری برای پیشرفت علمی و صنعتی است، بلکه گامی در جهت حفظ امنیت ملی و استقلال اقتصادی کشور محسوب می‌شود.
این مسئله همچنین یادآور فداکاری‌های شهدای هسته‌ای است که جان خود را در راه پیشرفت کشور فدا کردند. امروز، ایستادگی در برابر فشارها و تداوم برنامه‌های صلح‌آمیز هسته‌ای، پاسخی شایسته به این فداکاری‌ها و دینی بر عهده ملت ایران است. همانگونه که مقام معظم رهبری فرمودند:«گاهی رنج و زحمت نگه داشتن خون شهید، از خود شهادت کمتر نیست.»
در شرایطی که کشورهای پیشرفته از انرژی هسته‌ای برای رفع نیازهای خود استفاده می‌کنند، جلوگیری از دستیابی ایران به این فناوری چیزی جز تلاش برای محدود کردن توانمندی‌های علمی و اقتصادی کشور نیست. احیای برجام، اگر با درک متقابل و احترام به حقوق ایران همراه باشد، می‌تواند زمینه‌ساز کاهش تنش‌ها و بازگشت به مسیر همکاری‌های بین‌المللی باشد. ایران باید با تأکید بر کاربردهای صلح‌آمیز انرژی هسته‌ای، نه تنها از حق خود دفاع کند، بلکه الگویی از استفاده مسئولانه و سازنده این فناوری را به جهان ارائه دهد.