اولین درس تحریم های گذشته: آمریکا قابل اعتماد نیست

گروه اقتصادی «خبرگزاری دانشجو»؛ سالی که گذشت در ابعاد اقتصادی تحولات زیادی در کشور رخ داد، از توقف اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه ها تا نوسانات شدید نرخ ارز در بازار آزاد و افزایش شدید قیمت خودروها. در بیشتر این تحولات مجلس شورای اسلامی نقش عمده ای داشته است.  در همین ارتباط گفتگویی با ابراهیم نکو عضو کمیسیون اقتصادی مجلس انجام داده ایم که مشروح آن در زیر می آید.

«خبرگزاری دانشجو»- کمیسیون اقتصادی و یا صنایع در مورد خودرو و بازار آن و نوسانات قیمتی آن جلسه ای برگزار نکرده اند؟ چراکه تولید کنندها به دلیل نوسانات ارز افزایش قیمت خودروها را منطقی می دانند.

نکو: افزایش قیمت خودرو راه نجات صنعت خودرو نیست و اگر ما فکر کنیم با افزایش قیمت ها تحولی در این صنعت رخ می دهد و می توانیم این صنعت را نجات دهیم، اشتباه است.

از سویی دیگر این نوسانات نه به سود تولید کننده است نه مصرف کننده؛ چرا که مصرف کننده با توجه به اینکه قدرت خریدش کمتر شده است با افزایش قیمت خودرو قطعا تمایل به خریدش نیز کمتر می شود و تولیدکنندگان نیز با کاهش تقاضا مواجه خواهند شد و  در نهایت اینکه افزایش قیمت خودرو نمی تواند کاهش تولید را جبران کند.

«خبرگزاری دانشجو»- با توجه به اینکه ارز با افزایش قیمت مواجه شده و بسیاری از خودروها قطعات وارداتی دارند، تولید کنندگان ناچارند افزایش قیمت دهند، اینطور نیست؟

نکو: این موضوع کاملا صحیح است ولی افزایش قیمت ها راه چاره نیست؛ چرا که تقاضا و در نهایت تولید کاهش میابد، باید راهکارهای دیگری پیدا کرد، باید صنعت خودرو را با بسته های حمایتی حمایت کرد و از سویی دیگر باید طلب های قطعه سازان پرداخت شود و اگر افزایش قیمتی نیز هست باید در گام های بعدی لحاظ شود البته آن هم باید به صورت پله ای باشد.

اگر افزایش قیمتی نیز وجود دارد کیفیت خودرو نیز باید متناسب با آن افزایش یابد تا مصرف کنندگان بتوانند بالارفتن قیمت ها را تحمل کنند. 

«خبرگزاری دانشجو»- آیا مجلس به بحث افزایش قیمت خودرو ورود کرده است؟

نکو: بله. مجلس به این قضیه ورود کرده است و در حال حاضر نیز مجلس موافق افزایش قیمت خودرو نیست؛ چرا که از عواقب آن آگاه است.

«خبرگزاری دانشجو»- آیا مجلس از ورود قطعات سمند از چین اطلاع دارد؟

نکو: متاسفانه ما بنا به دلایلی فعلا نتواسته ایم به جد به این قضیه ورود پیدا کنیم و از سویی دیگر کمیسیون های مختلف نیز درگیر موارد مختلفی هستند به عنوان مثال باید به بخش تولید توجه کند، بحث ارز، قاچاق، بودجه، بی نظمی های اقتصادی و چندین مورد دیگر سبب شده مجلس نتواند به بخش هایی ورود جدی داشته باشد، اما قطعا در آینده مجلس به این قضیه نیز ورود خواهد کرد.

«خبرگزاری دانشجو»- با توجه به تاخیر چند هفته ای ارائه بودجه توسط دولت به مجلس، آیا مجلس جلساتی با دولت برای این موضوع برگزار کرده است؟

نکو: کمیسیون بودجه مجلس آماده است به محض ورود لایحه بودجه به مجلس آن را مورد بررسی قرار دهد، در حال حاضر نیز رایزنی های بین دولت و برخی سران مجلس و کمیسیون های دیگر در حال انجام است اما مهمترین بحث ارائه بودجه است؛ چرا که در حال حاضر از کم و کیف لایحه هیچ اطلاعی در دست نیست.

«خبرگزاری دانشجو»- به نظر شما دلار در چند ماه آینده به چه قیمتی خواهد رسید؟

نکو: نباید فراموش کرد که برخی نوسانات دلار تابع شرایط بین الملل است و در بعد داخلی ما نیز تحت تاثیر اقتصاد جهانی قرار داریم به همین دلیل باید منتظر بود که شرایط بین الملل به چه سویی می رود.

دلار نقطه اوج قیمت را تجربه کرد در حال حاضر نیز تا حدودی کنترل شده است هر چند که از حد انتظار بالاتر است اما مردم و تولید کنندگان این ثبات را دوست دارند و به نظر می رسد اگر دولت مدیریت کند می تواند در آینده ثبات بیشتری به ارز بدهد.

ما باید منتظر باشیم ببینیم تیم اقتصادی دولت چگونه عمل می کند و اگر ناشیانه عمل کند می تواند به افزایش قیمت ارز دامن بزند.

«خبرگزاری دانشجو»- نظر شما در مورد نرخ دلار در بودجه چیست؟

نکو: اظهارنظرهای متفاوتی در این باره وجود دارد و این نظر افراد است که چه دلاری برای بودجه مناسب است اما به نظر من در شرایط فعلی می توان نرخ دلار را بالاتر از 2000 تومان نیز در نظر گرفت به شرطی که سازوکارهای لازم در بودجه مدنظر قرار گیرد و آن را به سمتی سوق دهد که به صادرات توجه شود.

با توجه به این شرایط معقول خواهد بود که دلار در بودجه بالای 2500 تومان نیز در نظر گرفته شود و اگر نرخ دلار در بودجه با همین نرخ در نظر گرفته شود در نهایت به نفع صادرکنندگان خواهد بود و می تواند نوید دهنده توسعه اقتصادی باشد.

از سویی دیگر بودجه با هر نرخ دلاری بسته می شود باید به گونه ای باشد که متزلزل نشود به عنوان مثال همانند سال جاری نوسانات نرخ ارز بودجه را متلاطم نکند و بودجه با ثبات باشد.

«خبرگزاری دانشجو»- آیا در نهایت بانک مرکزی به زیر مجموعه وزارت اقتصاد خواهد رفت؟

نکو: بانک مرکزی باید پاسخگو باشد و در مقابل اراده ملت و خواست نمایندگان بتواند توضیح دهد اما چون این اتفاق نیفتاده و آقای بهمنی نیز در جلسات مجلس حضور پیدا نکرد این شائبه در نمایندگان به وجود آمد که آقای بهمنی چون احساس می کند به مجلس پاسخگو نیست در این جلسات حضور پیدا نکرد، به همین دلیل نمایندگان پیشنهاد دادند که بانک مرکزی به زیر مجموعه وزارت اقتصاد بپیوندد.

به نظر من اگر چه استقلال بانک مرکزی از مهمترین ویژگی های آن است اما باید راهی پیدا کرد که این بانک نسبت به عملکردش پاسخگو باشد.

«خبرگزاری دانشجو»- آیا اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه ها به طور کامل متوقف شده است؟

نکو: من یکی از مخالفین شدید اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه ها هستم؛ چرا که اگر اجرا می شد آثار بسیار مخرب، گرانی ها و نارضایتی مردم و فلج کردن تولید را بدنبال داشت.

در سطح تولید نیز اگر فاز دوم اجرا می شد تولید کنندگان با فشار شدیدی مواجه می شدند؛ چرا که در فاز اول سهم تولیدکنندگان از یارانه ها پرداخت نشد و به همین دلیل تولیدکنندگان ناچار شدند به خاطر جبران قیمت ها هم از سطح کیفیت محصول بکاهند و هم قیمت ها را بالا ببرند که این به ضرر مردم منجر شد.

از سویی دیگر حجم بالای پول به حساب مردم واریز شد و خانواده ها نیز نتوانستند این مبالغ را در تولید به کار گیرند و نمی توانند آن را در جایی که به استحکام اقتصادی جامعه کمک می کند به کار گیرند، حتی نتوانستند آن را به درستی مدیریت کنند و بنابر آمارها برخی قبوض برق و آب و گاز خود را نیز پرداخت نکردند و مشکلاتی برای دستگاه مربوطه به وجود آوردند.

لذا در حال حاضر حتی نباید به فکر اجرای فاز دوم هدفمندی یارانه ها بود و باید منتظر بود که در آینده آیا جامعه آن را می پذیرد یا نه، اما نباید فاز دوم هدفمندی به صورت کلی ملغی شود؛ چرا که آن نیز به ضرر مردم تمام می شود.

«خبرگزاری دانشجو»- در چند هفته گذشته آمریکا و اروپا تحریم هایی علیه کشورمان تصویب کردند و این در حالی است که قرار است مذاکرات 1+5 انجام گیرد، این اقدام آنها به چه معناست؟

نکو: ما از تحریم های گذشته درس هایی گرفته ایم، اولین درس اینکه آمریکا قابل اعتماد نیست؛ چرا که اخیرا در حالیکه پیشنهاد مذاکره می دهد تحریم های جدید نیز وضع می کند.

دومین نکته اینست که ما تحریم ها را توانسته ایم ساماندهی کنیم به این معنا که توانسته ایم تحریم ها را به فرصت تبدیل کرده ایم.

اما جای تاسف است که برخی بزرگان که مردم از آنها انتظارات فراتر از صحبت های معمولی دارند در مصاحبه هایشان بیان می کنند که تحریم ها باعث بهم ریختگی وضعیت اقتصادی شده است و مشکلات را به گردن تحریم ها بیاندازند، به نظر بنده کمتر از 20 درصد مربوط به تحریم ها است؛ چرا که ما تجربه های اوایل انقلاب، جنگ و دوران سازندگی را در اختیار داریم و این تحریم ها نیز از قبل وجود داشته است و از سویی دیگر در حال حاضر ما صنایع بزرگتر، تولیدات بیشتر، کارخانجات عظیم تر و نیروی انسانی خلاق تری نسبت به گذشته داریم پس باید راحت تر بتوانیم این تحریم ها را پشت سر بگذاریم.

به نظر من سوء مدیریت، بی تدبیری ها و گاها مغرضانه عمل کردن برخی مدیران اقتصادی دلیل اصلی مشکلات کنونی اقتصاد ایران است، حتی احساس می شود برخی افراد عمدا و غیر مسئولانه به دنبال وخیم کردن وضعیت اقتصادی کشور هستند.

در مجموع همانگونه که رئیس مجلس نیز گفته اند تحریم ها کمتر از 20 درصد مشکلات اقتصادی کشور را سبب شده اند.

«خبرگزاری دانشجو»- با توجه به اینکه درآمد نفتی کاهش یافته است دولت وعده داده بودجه را با تکیه بر مالیات ببندد، مجلس به دولت اجازه افزایش مالیات ها را می دهد؟

نکو: ما باید دلبستگی و وابستگی خود را به نفت کاهش بدهیم و به مرور زمان بودجه را فارغ از نفت ببندیم و این اتفاق باید یک روز بیفتد.

از سویی دیگر نفت تمام شدنی است به همین دلیل باید نقش آن را را در بستن بودجه کاهش دهیم، در سایر کشورها نیز تکیه بودجه بر مالیات است اما مردم انتظار دارند مالیات ها به درستی اخذ شود به این معنی که همه بخش های اقتصادی به نسبت صحیحی مالیات پرداخت کنند و باید طوری مدیریت شود که اخذ مالیات فشاری به مردم و تولید کنندگان وارد نکند.

مطمئنا اگر این اتفاق با کاستن پله ای رخ بدهد بعد از مدتی شاهد خواهیم بود مالیات منبع مناسبی برای بستن بودجه خواهد بود.

اما اگر این اتفاق به سرعت رخ دهد نارضایتی در بین مردم و تولیدکنندگان به وجود می آید و دارای تبعات بدی خواهد بود.

اما اگر شدت افزایش مالیات ها در بودجه بالا باشد مجلس قطعا با آن مخالفت خواهد کرد به عنوان نمونه در هدفمندی یارانه ها نیز اگر درصد افزایش قیمت ها کمتر بود و به جای 5 سال، 10 و یا 15 سال برای واقعی کردن قیمت ها در نظر می گرفتند نتیجه بهتری می گرفتند و شاهد این بی نظمی های اقتصادی نبودیم.

در نهایت اگر شدت افزایش نرخ مالیات ها بالا باشد قطعا واکنش های شدیدی از سوی نمایندگان مجلس در پی خواهد داشت.

ما انتظار داریم لایحه بودجه سریعتر به مجلس ارائه شود؛ چرا که امسال با توجه به وضعیت اقتصادی جهان و داخل کشور با شرایط ویژه ای روبرو هستیم و بایستی بودجه سال آینده را به گونه ای ببنیدم که هم تحریم ها را کم اثر کند و هم در برابر فشارهای اقتصادی که بر جهان وارد شده ایستادگی کند.

این بودجه باید بر اساس الگوی اقتصاد مقاومتی ارائه شود و تمام روح آن با این مدل متناسب باشد به این معنی که اقتصاد مقاومتی در جای جای این بودجه احساس شود و به همه جوانب این لایحه حاکمیت داشته باشد.

اگر روح اقتصاد مقاومتی را توانستیم در این لایحه بدمیم بودجه مناسبی تصویب خواهد شد.