دانشجویان پیام‌نور مظلوم‌ترین دانشجویان کشور هستند

به گزارش خبرنگار فرهنگی «خبرگزاری دانشجو»، 29 مردادماه 93 نهمین قسمت از سری جدید برنامه «حذف و اضافه» با موضوع «دانشگاه پیام نور» به طور زنده روی آنتن شبکه سه سیما رفت. در ابتدای برنامه گزارشی از روند استیضاح فرجی دانا، وزیر علوم پخش گردید و سپس در آیتم «خبرنامه»، به آخرین تحولات و اخبار حوزه دانشگاه کشور پرداخته شد.

پرسش پیامکی قسمت نهم برنامه «حذف و اضافه» اینگونه طرح شد: آیا اعتبار مدرک تحصیلی پیام نور با کوشش آنها متناسب است؟

در ابتدای گفتگو ابوالفضل فراهانی، ریاست دانشگاه پیام‌نور کشور و میهمان برنامه، در خصوص تعریف و رسالت اصلی دانشکاه پیام‌نور و تفاوت آن با دانشگاه‌های دیگر کشور گفت: دانشگاه پیام نور مصوب 1367 شورای عالی انقلاب فرهنگی است. اما عملا فعالیت خود را از سال 68 شروع کرد و امروز یک ربع قرن از فعالیت آموزشی آن می‌گذرد. حدود 850 هزار دانشجو در هر سه مقطع تحصیلی شاغل به تحصیل هستند و حدود 760 هزار دانش‌آموخته در هر سه مقطع تحصیلی دارد. این دانشگاه در حال حاضر 495 مرکز و واحد در کشور و 14 نمایندگی خارج از کشور دارد.

وی افزود: سه وظیفه اصلی آموزش عالی تولید دانش، تربیت نیروی متخصصص و ترویج دانش و ارتقای سطح فرهنگ عمومی جامعه است. همه دانشگاه‌ها این سه هدف را پی می‌گیرند. منتها برخی از دانشگاه‌ها وظیفه محوری‌تری در تحقق یک یا دو هدف فوق دارد. دانشگاه پیام نور وظیفه ترویج دانش و ارتقای سطح فرهنگ عمومی به همراه تربیت نیرو را دارد. پذیرش این دانشگاه بومی است. این ویژگی کمک می‌کند تا دانشجویان در محل تحصیل خود ادامه تحصیل دهند. همچنین به دانش اقتصادی‌تر و تربیت در فضای سالم‌تر و در کنار خانواده خود کمک می‌کند.

در ادامه کریمی، معاون آموزشی دانشگاه پیام‌نور و میهمان دیگر برنامه «حذف و اضافه» بیان داشت: بحث تحصیل نیمه‌حضوری در خیلی از محافل و مجامع برابر با elearning یا آموزش از راه دور یا آموزش مجازی تلقی می‌شود، درصورتی که نه تنها در ایران بلکه در بسیاری از کشورها یک شیوه آموزشی با نام شیوه آموزشی باز یا open univercity متعارف است که از همه شیوه‌های آموزشی برای انتقال محتوهای آموزشی بهره می‌گیرند. بخشی از این یا یکی از شیوه‌ها می‌تواند شیوه آموزش مجازی باشد.

وی با اشاره به اساسنامه دانشگاه پیام‌نور افزود: در اساسنامه نیز به صراحت به آموزش نیمه‌حضوری اشاره می‌کند. یعنی بخشی از این آموزش حتما باید حضوری باشد. بسته به محتوا و نوع رشته این سهم تغییر می‌کند. قطعا در رشته‌های علوم انسانی این سهم کمتر از رشته‌های فنی و مهندسی است.

کریمی خاطرنشان کرد: دانشگاه پیام‌نور برخلاف دانشگاه‌های دیگر که عمدتا استادمحور است، محتوامحور است. در گذشته کتاب‌محور بود اما امروزه از هر شیوه‌ای که بتوان محتوا را منتقل کرد همچون محتوای الکترونیکی و آموزش الکترونیکی استفاده می‌کند. ضمنا امروز سمت و سوی دانشگاه این است که این سهم را بیشتر کند.

در ادامه فراهانی در پاسخ به این سوال که "چرا سهم اساتید با درجه استاد و دانشیار در این دانشگاه کم است؟" اظهار کرد: در حال حاضر دانشگاه 3870 نفر عضو هیئت علمی دارد. حدود 63 درصد آنها مربی (کارشناسی ارشد) هستند. حدود 33 درصد استادیار هستند و حدود 4درصد دانشیار و استادتمام هستند. در حال حاضر تعداد استادتمام دانشگاه 19 نفر است. نکته‌ای که باید اینجا اضافه کنم این است که در نظام‌های آموشی راه دور ماموریت آموزش از طریق رسانه انجام می‌شود؛ این رسانه می‌تواند کتاب و آموزش مجازی باشد.

وی افزود: همچنین تولیدکنندگان محتوا عموما رتبه‌های علمی بالایی دارند. تمام کسانی که در تولید محتوا نقش دارند، حداقل رتبه علمی آنها استادیار و بالاتر است. ضمن آنکه برنامه امروز دانشگاه این است که در تیم‌های تهیه محتوای درسی لزوما یک نفر استادتمام یا دانشیار باشد. پس از آنکه محتوای درس اعم تهیه شد، چارچوب و محتوا یکسان است. آن کسی که آن را تدریس می‌کند به عنوان دستیار آموزشی شناخته می‌شود. لذا کار آموزش در دانشگاه پیام‌نور متمایز از دانشگاه‌های دیگر انجام می‌شود.

رئیس دانشگاه پیام‌نور خاطرنشان کرد: در دانشگاه حضوری کل پروسه و فرآیند آموزش در اختیار استاد است. لذا باید استاد از رتبه علمی بالایی برخوردار باشد. اما در دانشگاه پیام‌نور تیم‌های تهیه درس عموما باید رتبه‌های علمی بالایی داشته باشند. اگرچه برنامه دانشگاه ارتقای سطح هیئت علمی خود است. این جایگاه 63 درصدی شایسته این دانشگاه نیست. اما به طور کلی هرم هیئت علمی دانشگاه‌های راه دور متفاوت از هرم هیئت علمی دانشگاه‌های حضوری است.

کریمی درخصوص میزان پراکندگی دانشجویان اشرد و دکترای دانشگاه پیام‌نور بیان داشت: اساس ورود به دوره‌های تحصیلات تکمیلی برخورداری از یک حداقل‌ها است. از جمله برخورداری از اعضای هیئت علمی با درجه بالا. در کنار آن بسته به نوع رشته نوع امکانات و تجهیزات ضروری است. قطعا همانطور که انتظار می‌رود بخش عمده این پراکندگی در استان تهران است، اما در شهرهای دیگر نیز حضور پررنگی داریم. از جمله استان‌های خراسان رضوی، اصفهان، آذربایجان شرقی، استان فارس و... . تقریبا می‌توان گفت اکثر استان‌ها درگیر مسئله تحصیلات تکمیلی هستند فقط باید حداقل‌هایی که مورد تائید مجموعه وزارت علوم و به خصوص شورای گسترش آموزش عالی است، را رعایت کنند.

وی شرایط بومی را برای دانشجویان ارشد و دکترا لزومی ندانست و گفت: ما تابع ضوابط وزارت علوم هستیم و در این مقطع بومی نمی‌گیریم. مسئله بومی فقط برای دوره کارشناسی مطرح است.

در ادامه فراهانی بیان داشت: دانشگاه پیام‌نور با شعار وحدت آموزش برای همه فعالیت خود را شروع کرد. لذا ورود به این دانشگاه سهل است. الگویی که در کشورهای توسعه یافته اغلب طرح می‌شود. بر این اساس همه افراد اجازه ورود یا اجزاه وورد آسان‌تر به دانشگاه ما را دارند. اما خارج‌شدن از این دانشگاه و فارغ‌التحصیل‌شدن از آن بسیار مشکل است. بار اصلی آموزش بر روی دوش دانشجو است. در دوره جدید ارتقای کیفی یکی از مؤلفه‌های مهم و هدفی است که از آن کوتاه نخواهیم آمد.

ریاست دانشگاه پیام نور پیرامون آزمون‌های سخت این دانشگاه بیان داشت: در بخش آزمون‌ها هر دوره از آزمون پیام نور یک کنکور است. در آخرین دوره یک میلیون و نهصد هزار نفر آزمون به سبک کنکور آزمون دادند و سریع نتایج اعلام شد. یعنی کمترین عامل انسانی نقش داشتند؛ یعنی سلامت آزمون و ارتقای کیفیت. گاها دانشجوی ما برای 0.35 نمره قبلو نمی‌شود. در دانشگاه پیام نور دانشجو باید به اتکای خود موفق شود. البته دانشگاه نیز باید بستر آموزش را فراهم کند. علی رغم اینکه دانشگاه پیام نور سهم بالایی از استعدادهای کنکور و بودجه عمومی دولت را ندارد، اما خروجی‌های این دانشکاه در رقابت با دانشگاه‌های دیگر در کارشناسی ارشد و دکترا بسیار بالا است.

کریمی نیز درباره اعتبار مدرک تحصیلی دانشجویان پیام نور اظهار داشت: برای اینکه یک مدرک اعتبار داشته باشد، الزامات قبلی نیاز دارد. در بحث مدارک آموزش عالی دانشجویانی که از طریق پروسه وزارت علوم و آزمون سنجش و آموزش کشور ورود می‌کنند و تا آخرین لحظه تمامی مقرارتشان تابع ضوابط و مقررات مورد تائید وزارت علوم است، هیچ معنایی ندارد که بحث اعتبار مدرک را درباره آنها مطرح کنیم. البته ما نیز دغدغه اعتبار مدرک را داریم. متاسفانه در برخی از سازمان‌ها و شرکت‌های عموما خصوصی، سلیقه‌ای برخورد می‌کنند. از قبل نیروهای موردنظرشان مشخص است و می‌گویند فارغ التحصیل دانشجویان پیام‌نور یا غیردولتی اولویت نیستند. تاکید می‌کنم فارغ التحصیلان این دانشگاه در مجموعه سازمان‌های دولتی از گذشته تا امروز مدرکشان اعتبار داشته و دارد. بسیاری از فارغ التحصیلان ما در دانشگاه‌های خارج در حال تحصیل‌اند.

 فراهانی دانشجویان پیام نور را مظلوم‌ترین دانشجویان کشور دانست و گفت: در بحث امکانات تحصیلی این دانشگاه در مواردی امکانات مورد نیاز دانشجویان را نتوانسته تامین کند و در مواردی نیز در رسالت این دانشگاه نیست که همه کلاس‌های خود را حضوری کند. دانشجوی ما می‌داند چه زحمت و تلاشی را برای دستبیابی به مدرک تحصیلی متحمل می‌شود، اما این تلاش در جامعه کمتر شناخته است. اینجا نیز جای نگرانی نیست. چون ما حدود یک میلیون و ششصد هزار دانشجو و دانش‌آموخته داریم. یعنی در بسیاری از خانواده‌ها یک دانشجوی پیام نور داریم. لذا از این سختی آگاه اند. یک حرف را نیز مراجع رسمی و قانونی می‌زند که این مراجع نیز این مدرک را هم‌شأن با مدارک دانشگاه دولتی می‌داند. اما اصلاح وجهه و باور اجتماعی شاید نیازمند زمان بیشتری است. ما کمترین ریزش دانشجو را نسبت به رقبای خود داریم. علتش این است که دانشجویان، این دانشگاه را شناخته‌اند و پذیرفته‌اند.

وی درخصوص میزان بکارگیری از فارغ التحصیلان دانشگاه ‌پیام‌نور در بدنه این دانشگاه گفت: ما اعتقادمان این است که دانشجویان و دانش‌آموختگان پیام‌نور باید افرادی قوی باشند. بر این اساس برای ایشان اولویت قائل هستیم، به خصوص در زمینه جذب اعضای هئیت علمی. چون داشتن معدل 15 در مقطع کارشناسی‌ارشد در دانشگاه پیام‌نور واقعا کار و انرژی می‌برد و باید این فرد سال‌ها سخت‌کوشی کند. لذا فارغ التحصیل دوره دکترای تخصصی خود را با اولویت بالاتری جذب می‌کنیم. ولی به هر حال سایر ضوابط نیز مدنظر است. جذب ما اکنون ادامه دارد، اما تنها کسانی را به عنوان عضو هیئت علمی جذب می‌کنیم که لزوما در مقطع دکترا فارغ التحصیل شده باشند و میانگین معدل سه مقطعش از 17 کمتر نباشد. این برای جبران اتفاقاتی است که در گذشته افتاده است.

ریاست دانشگاه پیام نور ادامه داد: البته بخش مهمی از توسعه کمی که در گذشته اتفاق افتاده را تائید می‌کنم. به هر حال ما باید به یاد بیاوریم دهه 60 و 70 و فشار سنگین کنکور را. دانشگاه پیام نور به داد آموزش عالی رسید. این هزینه و سرمایه‌گذاری در داخل کشور انجام شد. افراد مجبور به مهاجرت به کشورهای دیگر برای دستیابی به این مدرک نشدند و دانشگاه پیام‌نور این ابتکار عمل را به خرج داد.

فراهانی میزان حق‌الزحمه اساتید این دانشگاه را همانند حق‌الزحمه دانشگاهان دولتی عنوان کرد و بیان داشت: این اختلاف از اینجا ناشی می‌شود که در دانشگاه‌های دولتی، یک استاد مدعو واحد معادل تدریس‌شده را حق‌الزحمه می‌گیرد. یعنی اگر ساعاتی به تعطیلات خورد به ازای دو واحد درسی تعداد مشخصی ساعت می‌گیرد. اما در دانشگاه پیام‌نور فرد ساعاتی را که سر کلاس برای تدریس حاضر می‌شود، هزینه دریافت می‌کند. والا میزان حق‌الزحمه دقیقا همان حق‌الزحمه است.

فراهانی با اعلام این خبر که با تصویب هیئت امنای دانشگاه بحث استقلال مالی دانشگاه‌های شهرستان یک مرکز استان حل شده و به زودی اجرایی خواهد شد، افزود: می خواهم از همین‌جا در مقابل دانشجویان، خود را متعهد کنم که دانشگاه به طور جد در برابر ارتقای سطح کیفی خود تلاش خواهد کرد. هم کتاب درسی، هم ارتقای اعضای هیئت علمی و هم توسعه زیرساختهای دروس آزمایش‌گاهی و قطعا دانشگاه پیام نور در سال 1396 آن دانشگاهی خواهد بود که کوچکترین افت ظرفیت را نخواهد داشت.

وی در انتها از همه دلسوزان خواست برای مشاهده توانمندی‌‌های علمی این دانشگاه به آن ورود کنند و از دور نقد نکنند. فراهانی افزود: استفاده می‌کنم از این رهنمود مقام معظم رهبری که تور علمی برای اساتید بگذارید و دعوت می‌کنم اساتید سایر دانشگاه‌‌ها و خانواده‌ها را که توانمندی‌های علمی این دانشگاه و محیط آموزشی این دانشگاه را ببنند و به ما پیشنهاد دهند.

با اعلام نتیجه نظرسنجی این برنامه 77درصد از دانشجویان گفتند اعتبار مدرک تحصیلی پیام نور با کوشش آنها متناسب نیست و 23 درصد گفتند متناسب هست.