فقه نظام یکی از مقوله های جدید مورد نیاز جامعه است/در شهر اسلامی تقوا یک فرهنگ عمومی است

به گزارش گروه فرهنگی «خبرگزاری دانشجو» به نقل از  روابط عمومی مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، آیت الله "محسن اراکی" دبیرکل مجمع عصر روز یکشنبه طی سخنانی در نشست فقه عمران شهری که به همت انجمن شهر سازی و معماری اسلامی ایرانی بسیج مهندسین استان خراسان رضوی در شورای اسلامی شهر مشهد برگزار شد، با بیان اینکه فقه نظام یکی از مقوله های جدید مورد نیاز جامعه است، اظهار داشت: یکی از مباحث فقه نظام بحث فقه عمران شهری است.

وی با اشاره به اینکه ما تا حدودی تفاوت میان فقه نظام و فقه فردی را در مقدمه کتاب فقه سیاسی تبیین کرده ایم، اظهار داشت: در این کتاب از فقه فردی به واژه فقه خرد و از فقه نظام به فقه کلان تعبیر کرده ایم.

آیت الله اراکی اظهار داشت: ما تاکنون بیشتر به فقه خرد پرداخته ایم و همچنان فقه کلان حوزه ای است که پرسش هایش پاسخ داده نشده و یا کم به آن پرداخته شده است.

دبیرکل مجمع در ادامه به تعریف فقه پرداخت و گفت: فقه علمی است که در رابطه با استنباط احکام افعال مکلفین از ادله آن بحث می کند یا به عبارت دیگر علم مربوط به استنباط احکام افعال مکلفین از ادله احکام را فقه می گویند.

وی افزود: ما دو نوع مکلف داریم یکی مکلف خرد که همین افراد جامعه بشر هستند و مسائلی نظیر نماز واجب است، شرب خمر حرام است و غیره مربوط به فقه خرد است اما در مقابل مکلفی داریم از جنس و نوع دیگر که این مکلف موجود زنده دارای شخصیت مسئول است که این موجود زنده همان جامعه است.

آیت الله اراکی با بیان اینکه در منابع دینی ما یک مکلف مسئولی فراتر از مکلف خرد وجود دارد که آن جامعه است، اظهار داشت: گاهی افراد جامعه در انجام تکالیف تقصیری از آنها سر نزده است و مکلف خرد مطیع است اما مکلف کلان مطیع نیست و نا فرمانی می کند. در روایات داریم که گاهی جامعه ای معذب می شود به دلیل اینکه حاکمیت در این جامعه حاکمیت ظالمی است اگر چه افراد در انجام وظایف فردی کوتاهی نمی کنند و نماز می خوانند، روزه می گیرند و تکالیف فردی خود را انجام می دهند اما این نظام نظام الهی نیست یعنی مکلف کلان به مسئولیتش عمل نکرده است.

وی با بیان یکی از تکالیف مکلف کلان، تکلیف اقامه حکومت عدل است، اظهار داشت: اقامه حکومت عدل، مکلف به تکلیف یک فرد نیست بلکه مکلف به این تکلیف روح جمعی جامعه و شخصیت اجتماعی جامعه است.

آیت الله اراکی با اشاره به آیه 25 سوره حدید ( لقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَأَنزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِيزَانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ)، اظهار داشت: آن کس که مکلف به این قسط اجتماعی و حکومتیست ناس است یعنی جامعه مکلف به اقامه قسط است و جامعه نیز ترکیبی از امام و امت است لذا گاهی امام مقصر نیست و امت مقصر است.

در ادامه این نشست آیت الله اراکی با اشاره به اینکه ما فقهی بنام فقه کلان داریم و مکلف فقه کلان، جامعه است، اظهار داشت: یکی از فروع این فقه کلان فقه عمران شهری می باشد و مکلف این تکلیف نیز روح جمعی جامعه شهری است البته تکالیف مربوط به مکلف کلان را حاکمان باید حاکمان اجرا کنند.

وی با بیان اینکه همواره تکالیف مربوط به مکلف کلان مجری دارد، اظهار داشت: این بدان معنی است که مکلف کلان عزم و اراده اش به دست مدیر و حاکم جامعه است منتها این حاکم وقتی مدیر جامعه می شود که مردم همراهش باشند وقتی مردم همراهش شوند یک شخصیت کلان مسئول شکل می گیرد.

آیت الله اراکی اظهار داشت: شهر یک موجود زنده است و شخصیت کلانی دارد که مسئولیت خاص خودش را دارد و فضای تنفس و زندگی آن باید متناسب با خودش باشد.

وی با اشاره به ویژگی های شهر شرعی، اظهار داشت: شهر شرعی یک موجود است که این موجود در یک شهر عرفی درستی جای بگیرد و آن وقت است که می توانیم بگوییم که یک شهر اسلامی ایجاد شده است.

دبیر کل مجمع با بیان اینکه فقه نظام عمران شهری هیچ ارتباطی به مسائل علمی معماری ندارد، اظهار داشت: فقه نظام شهری یک پوشش است و باید معیار های این پوشش کاملا رعایت شود.

وی افزود: در فقه عمران شهری فاصله ساختمان ها، ترکیب ساختمان ها، ارتفاع ساختمان ها، رابطه ساکنین، جایگاه مسجد، جایگاه خدمات عمومی مطرح شده و همه اینها قابل استنباط از منابع فقهی است.

آیت الله اراکی اظهار داشت: در فقه عمران شهری چهارچوب یک نظام عمران شهری تبیین شده و انسانی که در این شهر زندگی می کند با انسانی که در شهر های که با معیار های غربی ساخته شده متفاوت است.

وی تأکید کرد: در شهر اسلامی تقوا یک فرهنگ عمومی است و عالَمی که مردم شهر در آن زندگی می کنند عالَم تقوا است.