پرونده ویژه| ارتقاء اساتید- ۱۱
به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو، نظام جذب و ارتقای اساتید شاید مهم‌ترین عامل جهت‌دهی فعالیت‌های اعضای هیئت‌های علمی در دانشگاه‌ها باشد. طبق نظام ارزیابی، اساتید دانشگاهی با توجه به آیین‌نامه ارتقای از رتبه‌های مربی، استادیار، دانشیار و استاد بهره‌مند می‌شوند.
حدود سه سالی از آخرین اصلاحات انجام شده در آیین‌نامه ارتقای اعضای هیئت علمی وزارت علوم می‌گذرد، طبق آخرین اصلاحات انجام شده در آیین نامه ارتقای اساتید وزارت علوم، ماده الحاقی تحت عنوان ماده ۵ به این آیین نامه افزود شد که به موجب آن دانشگاه‌ها موظف شدند با تشکیل هیئتی با نام هیئت ممیزه با توجه به شرایط خود به تدوین آیین‌نامه ارتقاء اساتید بپردازند.
دانشگاه خوارزمی نیز از جمله دانشگاه‌هایی محسوب می‌شود که از دیرباز در حوزه فعالیت‌های پژوهشی سرآمد است؛ به طوری که اساتید و دانشجویان این دانشگاه همواره به ارائه مقاله و دستاورد‌های علمی می‌پردازند. هیئت ممیزه این دانشگاه نیز پس از ابلاغیه بند ۵ در آیین‌نامه ارتقای اساتید خود تغییراتی را ایجاد کرده است، به همین منظور برآن شدیم تا با محمد حسین عبداللهی معاون آموزشی و دبیر هیئت ممیزه دانشگاه خوارزمی درباره آیین‌نامه ارتقای اساتید به گفتگو بپردازیم و نقاط قوت و ضعف آن را مورد بررسی قرار دهیم.
تغییری در آیین‌نامه ارتقای اساتید دانشگاه خوارزمی داشته‌اید؟
با توجه به بندالحاقی آیین‌نامه ارتقای اساتید مبنی بر اختیار دانشگاه‌ها برای تدوین آیین‌نامه ارتقای داخلی، دانشگاه خوارزمی نیز پس از جلسات متعددی که داشت، نهایتا بعد از یک سال و نیم پیشنهاد‌هایی را ارائه داد که به موجب آن حوزه‌های علوم انسانی از علوم پایه جدا شد.
همچنین مواردی را برای مقالاتی که به صورت ژورنال‌هایی با اعتبار خارجی نه صرفا انگلیسی هستند استثنا کردیم. به طوری که دانش یاران با یک مشخصه واساتید با یک مشخصه دیگر ارتقاء می‌یابند. اکنون یک بندالحاقی را در هیئت ممیزه مصوب کرده‌ایم، ولی زمانی می‌توانیم به آن استناد کنیم که هیئت امنا یا هیئت ممیزه مرکزی که وزارت علوم است، آن بند را در آیین نامه داخلی دانشگاه خوارزمی تایید کند.
همچنین مواردی را برای مقالاتی که به صورت ژورنال‌هایی با اعتبار خارجی نه صرفا انگلیسی هستند استثنا کردیم. به طوری که دانش یاران با یک مشخصه واساتید با یک مشخصه دیگر ارتقاء می‌یابند. اکنون یک بندالحاقی را در هیئت ممیزه مصوب کرده‌ایم، ولی زمانی می‌توانیم به آن استناد کنیم که هیئت امنا یا هیئت ممیزه مرکزی که وزارت علوم است، آن بند را در آیین نامه داخلی دانشگاه خوارزمی تایید کند.
چند ماه از ارائه آیین‌نامه ارتقای داخلی دانشگاه خوارزمی به وزارت علوم می‌گذرد؟
شاید بشود گفت نزدیک به سه چهار ماه است که این آیین نامه را به وزارت علوم ارسال کرده‌ایم و منتظر پاسخ وزارت خانه هستیم. منتهی خود وزارت خانه هم به دلیل شیوع ویروس کرونا با عدم تشکیل جلسات مواجه شد و به همین دلیل هنوز جمع‌بندی در این خصوص انجام نداده است.
کدام بند‌های آیین‌نامه ارتقای اساتید وزارت علوم نقدپذیر است؟
نقد‌های متفاوتی وجود دارد که برخی از آن‌ها یک حوزه را در بر می‌گیرد و در باقی حوزه‌ها کارآمد نیست. اکنون با تدوین آیین‌نامه جدید به لحاظ کلی‌تر میان دسته‌های مختلف علوم از جمله علوم انسانی، فنی و مهندسی، معماری، علوم پایه تمایز ایجاد شده است.
اما به صورت کلی ماده ۲ آیین‌نامه ارتقای اساتید که مربوط به حوزه آموزشی می‌شود، خیلی مشکلی ندارد. ماده یک نیزطراحی شد، اما اکنون کمی به صورت شکلی درآمده است. به صورتی که متاسفانه مقدار زیادی از بحث فعالیت فرهنگی همکاران محدود به مستنداتی شده است که اساتید در کلاس‌ها و دوره‌های آموزشی خود می‌گذرانند؛ و شاید آن طور که انتظار می‌رفت عملیاتی نشد یا به عبارت دقیق‌تر آن جنبه تربیتی که به هر حال یک عضو هیئت علمی باید مد نظر داشته باشد در کنار آموزش و پژوهش مورد توجه واقع نشد.
بیشتر بحث‌ها در مورد ماده سه که بخش پژوهشی است و ماده یک می‌شود. در گذشته مباحث ماده یک خیلی بیشتر جدی گرفته می‌شد به طوری که برخی از بند‌های آن امتیاز وتویی داشتند. به همین منظور افراد سعی داشتند دقت لازم را داشته باشند.
اما به صورت کلی ماده ۲ آیین‌نامه ارتقای اساتید که مربوط به حوزه آموزشی می‌شود، خیلی مشکلی ندارد. ماده یک نیزطراحی شد، اما اکنون کمی به صورت شکلی درآمده است. به صورتی که متاسفانه مقدار زیادی از بحث فعالیت فرهنگی همکاران محدود به مستنداتی شده است که اساتید در کلاس‌ها و دوره‌های آموزشی خود می‌گذرانند؛ و شاید آن طور که انتظار می‌رفت عملیاتی نشد یا به عبارت دقیق‌تر آن جنبه تربیتی که به هر حال یک عضو هیئت علمی باید مد نظر داشته باشد در کنار آموزش و پژوهش مورد توجه واقع نشد.
بیشتر بحث‌ها در مورد ماده سه که بخش پژوهشی است و ماده یک می‌شود. در گذشته مباحث ماده یک خیلی بیشتر جدی گرفته می‌شد به طوری که برخی از بند‌های آن امتیاز وتویی داشتند. به همین منظور افراد سعی داشتند دقت لازم را داشته باشند.
اگر قرار است تغییراتی در آیین نامه ارتقاء اساتید وزارت علوم داده شود در ماده یک باشد به نحوی که یک مقداری این جنبه تربیتی معنای جدی تری بیابد مثلا علاوه بر تعهد حرفه‌ای، مولفه‌های فرهنگی نیز پرنگ‌تر شوند.
پیشنهاد شما برای اصلاح ماده ۳ آیین‌نامه ارتقای اساتید چیست؟
در ماده سه که مربوط به امور پژوهشی می‌شود نقطه نظرات بسیار متنوعی وجود دارد، برخی معتقد هستند برای افزایش ارتباط دانشگاه و صنعت باید بند‌های مربوط به آن در آیین‌نامه ارتقاء اساتید تقویت شود. از طرف دیگر عده‌ای بر این عقیده هستند که اگر این بند مورد توجه واقع شود و به آن امتیاز بالایی تعلق گیرد، ولی شرایط آن در جامعه مهیا نشود تا اساتید به آن سمت و سو حرکت کنند، اساتید متضرر خواهند شد.
در حوزه چاپ مقالات در مجلات معتبر بین‌المللی نیز دو دیدگاه وجود دارد برخی معتقد هستند اگر کار‌های تولیدی ما واقعا راهگشا هستند و در گسترش مرز علم حرفی برای گفتن دارند باید بتوانند در ژورنال‌های متفاوت به طور موثر درج شوند. برخی نیز در مقابل این دیدگاه قرار دارند و معتقد هستند آن ژورنال‌ها، مطالب منطبق با رویکرد‌های خود را مورد پذیرش قرار می‌دهند.
در حقیقت ما خودمان را به چارچوب‌هایی که آن‌ها طراحی کرده‌اند محدود کرده‌ایم. به طوری که ناخواسته به رفع مشکلات آن‌ها می‌پردازیم. سوالی که اینجا مطرح می‌شود این است که چرا ما برای خود ici بومی نداریم یا حداقل به میزانی سطح کیفی مجلات درون کشور را بالا نمی‌بریم تا مجلات به لحاظ کیفی، شاخص‌های مجلات باکیفت خارج از کشور را داشته باشند، اما محتوای آن‌ها باز تعریف شود.
نقاط مثبت آیین‌نامه ارتقای اساتید پس از اصلاحات انجام شده مربوط به چه مواردی می‌شود؟
در گذشته سقفی برای ترجمه وجود نداشت، اما اکنون با توجه به حدودی که ارائه شده است همکاران کمتر به سمت آن می‌روند برای پایان‌نامه‌ها و رساله‌های دانشجویی نیز سقفی در نظر گرفته شده است؛ به طوری که اگر ۵۰۰ یا ۱۵ عدد پایاننامه داشته باشی در هر دو صورت نهایتا یک امتیاز را کسب خواهی کرد، اما طرح‌های دسته‌بندی شده و کتاب‌های تالیفی در آیین ارتقاء اساتید سقفی ندارند.
در یک شکل کلی سعی شده است تا به بخش پژوهشی و تولیدات علم مناسب بیشتر صحه گذاشته شود. اما لازم است بر روی ساز و کار‌ها تمرکز بیشتری صورت گیرد. اگر به مسائل کمی ریز بینانه‌تر نگاه شود مشکلات فعلی به وجود نیاید.
شاید کمی سخت باشد تا با توجه به رشته‌های دانشگاهی آیین‌نامه ارتقاء اساتید تدوین شود، اما اگر حوزه‌بندی رخ دهد و نگاه عملیاتی‌تری به آن کنیم، تصمیم گیری‌ها واقع بینانه‌تر می‌شوند. وزارت علوم شاید هم یک پله آن طرف‌تر یعنی شورای عالی انقلاب فرهنگی لازم باشد به صورت جامع‌تر به تدوین این آیین‌نامه بپردازد. هیئت ممیزه نیز با توجه به رشته‌هایی که وجود دارد، به تدوین آیین‌نامه داخلی به صورت شفاف می‌پردازد.
در یک شکل کلی سعی شده است تا به بخش پژوهشی و تولیدات علم مناسب بیشتر صحه گذاشته شود. اما لازم است بر روی ساز و کار‌ها تمرکز بیشتری صورت گیرد. اگر به مسائل کمی ریز بینانه‌تر نگاه شود مشکلات فعلی به وجود نیاید.
شاید کمی سخت باشد تا با توجه به رشته‌های دانشگاهی آیین‌نامه ارتقاء اساتید تدوین شود، اما اگر حوزه‌بندی رخ دهد و نگاه عملیاتی‌تری به آن کنیم، تصمیم گیری‌ها واقع بینانه‌تر می‌شوند. وزارت علوم شاید هم یک پله آن طرف‌تر یعنی شورای عالی انقلاب فرهنگی لازم باشد به صورت جامع‌تر به تدوین این آیین‌نامه بپردازد. هیئت ممیزه نیز با توجه به رشته‌هایی که وجود دارد، به تدوین آیین‌نامه داخلی به صورت شفاف می‌پردازد.
برای بومی‌سازی آیین‌نامه ارتقای اساتید چه شاخص‌هایی باید مورد توجه واقع شود؟
در حقیقت باید در حوزه تولیدات داخل وخروجی‌هایی که از مطالعات داخلی به دست می‌آید کار‌های عملیاتی‌تری انجام شود. گاهی ارتباط با صنعت را به عنوان بندی از این آیین‌نامه در نظر می‌گیرند، اما به دلیل اینکه شرایط ارتباط وجود ندارد به اجبار این بند را حذف می‌کنند.
اگر بخواهیم در این باره به بومی سازی بپردازیم لازم است با توجه به ۴ شاخصی که شورای تحول در علوم انسانی مطرح می‌کند به بحث غنی سازی، بومی سازی، توجه به مولفه‌های فرهنگی و منطقه‌ای، اسلامی سازی در مولفه‌های فرهنگی بپردازیم در حقیقت باید به سمتی حرکت کنیم که بیشتر به رفع نیاز‌های خود بپردازیم و صرفا برای کسب امتیاز در جهت نیاز‌های جوامع غربی عمل نکنیم. برای تحقق این امر کمی ظرافت نیاز است تا مسائل و مشکلات کاهش یابند.
آیا برای ترفیع سالانه اساتید نیز حدودی در نظر گرفته شده است؟
اساتید به صورت سالانه یک پایه‌ای را دریافت می‌کند به طوری لازم است حداقل ۴ امتیاز پژوهشی داشته باشد، برای پایاننامه و همایش‌ها نیز سقفی تایین شده است، اما برای طرح‌ها و مقالات و کتاب‌های تالیفی محدودیتی در نظر گرفته نشده است.
میزان تاثیر تعداد مقالات در ارتقای اساتید چقدر است؟
برخی افراد گمان می‌کنند که اساتید هرچه تعداد مقالات بیشتری داشته باشند از ارتقاء بیشتری برخوردار می‌شوند، اما در حقیقت اینگونه نیست، به عنوان مثال تعداد مقالات مریم میرزاخانی به ده عدد هم نمی‌رسد، اما هر کدام از آن‌ها جایگاه والایی برای خود داشتند. همچنین اساتیدی را داریم که به دلیل ارائه یک مقاله جزء یک درصد از دانشمندان جهان قرار گرفته؛ بنابراین اگریک استاد ۲۰۰ مقاله را نیز ارائه دهد، اما آن مقالات وزن نداشته باشند به رتبه استاد تمامی نخواهد رسید در حقیقت اساتید لازم است مقالاتی ارائه کنند که به آن‌ها ارجاع شود تا بتوانند ۴۰ امتیاز ارتقاء استاد تمامی را به دست آورند.
بنابراین صرف اینکه ۶ مقاله ارائه کند ملاک نخواهد بود. اما حقیقت امر ایراداتی است که در این زمینه وجود دارد باید تمام تلاشمان را انجام دهیم تا تحقیقات بومی سازی شوند به طوری که مجلات خود را به سمت و سویی ببریم که از جایگاه بین‌المللی برخوردار شوند به نحوی که مقالات خارج از کشور آرزویشان این باشد که مقاله خود را در مجله ما به ثبت برسانند.
تعداد مقالات به چه میزان در جذب اساتید در دانشگاه تاثیر دارد؟
ما در دانشگاه خوارزمی براساس تعداد مقاله کسی را جذب نمی‌کنیم برخی معتقدند که اساتید به میزانی که دانشجویان را برای ارائه رساله دکتری هدایت کنند ارتقاء خواهند یافت، اما در واقع اینگونه نیست به طوری که هر عضو هیئت علمی به صورت همزمان تنها می‌تواند سه رساله دکتری را هدایت کند. اگر استاد تمام هم باشد به نحو استثنا مجوز هدایت ۴ پایان نامه را خواهد داشت.
آیا فعالیت اجرایی اساتید موجب نمی‌شود تا آن‌ها کمتر به کار‌های پژوهشی بپردازند؟
با توجه به آیین‌نامه وزارت علوم اساتید اگر سمت اجرایی داشته باشند برای دریافت ترفیع سالانه دیگر نیاز به انجام هیچ فعالیت پژوهشی ندارند. در حقیقت فعالیت اجرایی جایگزین فعالیت پژوهشی شده است. دانشگاه خوارزمی طبق آیین‌نامه خود مصوب کرده است که اساتید ضرورت دارد با وجود سمت اجرایی حداقل نصف امتیاز فعالیت پزوهشی را نیز به دست آورند.
چه عواملی موجب می‌شود تا اساتید به سمت فعالیت‌های پژوهشی حرکت نکنند؟
در این میان اساتیدی نیز وجود دارند که چاپ مقاله در فلان مجله، خیلی برای آن‌ها اهمیت ندارد و تنها متقاضی چاپ هستند و کار علمی خود را جلو می‌برند. اینکه اساتید برای ارتقاء رتبه علمی خود کمتر به سمت فعالیت‌های پژوهشی می‌روند شاید دلیلش آن باشد که در آن چارچوب برخی بندها سهل الوصول‌تر هستند به همین دلیل گرایش به آن‌ها بیشتر است.
آیا در آیین‌نامه داخلی خود ضریب فعالیت‌های پژهشی را افزایش داده‌اید؟
یکی از اهدافی که در دانشگاه خوارزمی دنبال می‌کنیم، ایجاد محدودیت برای ضرایبی است به بحث آموزش اختصاص داده‌ایم. در حقیقت با این کار ضرایب فعالیت پژوهشی را افزایش می‌دهیم.
اساتید برای افزایش فعالیت‌های پژوهشی چه تشویق‌هایی دریافت می‌کنند؟
در این راستا اساتید در غالب گرنت، پاداش مقاله و مواردی خارج از چارچوب آیین‌نامه ارتقاء اساتید تشویق می‌شوند. همچنین با توجه به مصوبه‌ای که معاونت پژوهشی وزارت علوم به دانشگاه‌ها ابلاغ کرده است، اعضای هیئت علمی جدیدی ورود ملزم شده‌اند تا حداقل به مدت ۶ ماه در محیط صنعتی حضور پیدا کنند. این موضوع باعث می‌شود تا اساتید ملزم به ارتباط با صنعت شوند. این حرکت بسیارخوب است، اما باید جهت‌مندتر شود و گسترش یابد.
ساختار تشکیل هیئت ممیزه به چه شکل است؟ آیا پیشنهادی برای اصلاح آن دارید؟
اعضای هیئت ممیزه هر دو سال یک بار با رای گیری انتخاب می‌شوند در دانشگاه خوارزمی ما کمی فراتر عمل کرده‌ایم در حقیقت افرادی که رتبه بالاتری دارند اولویت بیشتری برای عضویت در هیئت ممیزه را خواهند داشت. پس از آن رئیس دانشگاه از میان آن‌ها اعضای را انتخاب می‌کند و پس از بررسی اولیه در وزارت علوم منصوب می‌شوند.
در گذشته اعضای که رتبه بالاتری داشتند به عنوان عضو هیئت ممیزه انتخاب میشدند، اما اکنون این شرط برداشته شده است پیشنهاد بنده این است که این موضوع به روال سابق برگردد.
ارسال نظرات