به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، سال ۹۹ به خط پایان نزدیک می‌شود و آخرین روزهای آن را سپری می‌کنیم. امسال از نظر بسیاری از کارشناسان سال خوبی نبود. از شیوع ویروس کرونا گرفته که خیلی از کسب‌وکارها را تحت فشار قرار داد و موجب تعطیلی برخی مراکز تولیدی و خدماتی گردید تا افزایش نرخ ارز و کاهش ارزش پول ملی که به گرانی سایر کالاها منجر شد. امسال طلا با قیمت هر گرم ۶۰۰هزارتومان، سکه هر قطعه شش‌میلیون‌تومان، دلار ۱۴هزارتومان و متوسط قیمت مسکن ۱۵میلیون‌تومان کار خود را آغاز کردند اما با افزایش تورم طلا اکنون با قیمت یک‌میلیون و ۵۰هزارتومان، سکه با قیمت حدود ۱۰میلیون و ۵۰۰هزارتومان، دلار ۲۴هزار و ۲۰۰تومان و متوسط قیمت مسکن طبق آخرین آمار موجود ۲۷میلیون‌تومان گران شد. در این گزارش به این موضوع پرداختیم که با نوسانات نرخ ارز کالاها چه وضعیتی داشتند.
نرخ ارز به عنوان یک مولفه تاثیرگذار در اقتصاد محسوب می‌شود. بر اساس اصول اقتصادی، افزایش نرخ به عوامل مختلفی بستگی دارد. اگر عامل تاثیرگذار افزایش قیمت داشته باشد کالاهای وابسته نیز رشد قیمت را نیز تجربه می‌کنند. همچنین اگر بازارهای موازی سرمایه‌گذاری بازدهی بالایی داشته باشند بر بازارهای سرمایه‌پذیر نیز تاثیر می‌گذارد. عرضه و تقاضا از دیگر عواملی است که بر قیمت کالا تاثیر می‌گذارد و با شرایطی که امسال به وجود آمد هم عرضه و تقاضا از تعادل خارج شد و هم افزایش نرخ ارز به عنوان یکی از عوامل اصلی رشد زیادی را تجربه کرد اما نکته مهم اینجاست که با کاهش نرخ ارز قیمت سایر کالاها کاهش اندکی داشتند.
افزایش قیمت دلار چه بلایی سر دیگر قیمت‌ها آورد
دولت دوازدهم سال ۹۹ را با نرخ دلار ۱۴هزارتومانی آغاز کرد اما در نیمه دوم سال وضعیت به گونه دیگری رقم خورد. افزایش نرخ تورم و نقدینگی باعث شد تا صاحبان سرمایه پول خود را در بازارهای مختلف به منظور کسب سود سرمایه‌گذاری کنند. از آنجا که از مردادماه بازار سرمایه جذابیت خود را از دست داد افرادی که در این حوزه تخصص نداشتند وارد بازار ارز شدند. در کنار بازار ارز که روند افزایشی را طی می‌کرد بازارهای دیگر مانند مسکن نیز جذابیت زیادی را ایجاد کرد اما باید توجه داشت در شرایطی که تقاضای یک کالا بیش از عرضه آن باشد افزایش قیمت به صورت جهشی اتفاق می‌افتد.
قیمت دلار از فروردین‌ماه سال ۹۹ که رقمی حدود ۱۴هزارتومان بود در مهرماه به ۳۲هزارتومان یعنی جهشی بیش از دو برابر رسید. این اتفاق موجب شد تا قیمت کالاهای تمام‌شده‌ای که وابسته به نرخ ارز هستند نیز به یکباره افزایش پیدا کنند. به عنوان مثال قیمت مرغ گرم تازه که در فروردین‌ماه حدود ۹۰۰۰تومان در هر کیلو فروخته می‌شد به دلیل مشکلاتی که نهاده‌های دامی وارداتی چون ذرت و سویا ایجاد کرد و عدم کنترل وزارت صمت و جهاد کشاورزی در خصوص میزان واقعی نیاز این نهاده‌ها موجب شد قیمت مرغ تنها چند روز بعد از افزایش قیمت دلار روند افزایشی به خود بگیرد تا این‌که در آبان و آذرماه اثر این افزایش قیمت دلار روی قیمت مرغ گذاشته شد و قیمت ارزان‌ترین نوع گوشت سفید و تامین‌کننده پروتئین به یکباره به ۳۰هزارتومان رسید. جالب اینجاست که این قیمت هرگز بعد از کاهش نسبی نرخ ارز کاهش پیدا نکرد. هرچند این روزها مسؤولان وزارت صمت می‌گویند قیمت مرغ باید ۲۰هزار و ۴۰۰تومان فروخته شود اما مرغ با این قیمت، بسیار کم عرضه می‌شود و در روزهای پایانی سال مردم مجبورند مرغ را با قیمتی تا ۳۲هزارتومان در هر کیلو نیز خریداری کنند. از سوی دیگر نژاد مرغی که در ایران پرورش می‌یافت از نوع آمریکایی، انگلیسی و هلندی بود که وزن‌گیری زیادی بعد از ۴۰ روز دارند در حالی که اکنون در همین کشورها مرغ در ۴۰ روز کشتار می‌شود. مرغ آرین به‌عنوان نژاد ایرانی مرغ پس از ۴۰ روز مانند نژادهای خارجی وزن نمی‌گیرد و سازمان اقتصادی کوثر اقدام به پرورش این نژاد کرده است. برآوردها نشان می‌دهد سال آینده در تولید مرغ خودکفا خواهیم شد اما نکته قابل‌توجه اینجاست که نهاده‌های دامی علاوه‌بر وابستگی به ارز در نظام توزیع داخل نیز مشکلاتی دارد.
یکی دیگر از محصولاتی که وابسته به نرخ دلار بود قیمت گوشت قرمز است که متاسفانه نهاده‌های دامی این بخش نیز وارداتی است.
افزایش قیمت دلار نیز در این بخش تاثیرگذار بود طوری‌که در طول شش ماه قیمت گوشت‌قرمز گوساله از ۷۰هزارتومان به ۱۰۰هزارتومان رسید و این روزها که قیمت دلار در بازرا آزاد به ۲۴هزارتومان رسیده اما همچنان شاهد افزایش قیمت گوشت‌گوساله هستیم که این موضوع در گوشت‌گوسفندی نیز با شیب بیشتری در حال حرکت است.
یکی از عجیب‌ترین قیمت‌های حال حاضر بازار قیمت انواع میوه است که حتی رهبر معظم انقلاب نیز در این خصوص ابراز گلایه فرمودند. معلوم نیست چرا مسؤولان ذی‌ربط نمی‌توانند قیمت‌ها را کنترل کنند به گونه‌ای که هر روز شاهد یک نرخ در بازار میوه و تره‌بار هستیم. مثلا قیمت مرکبات جنوب که در سال گذشته حدود ۲۰هزارتومان در هر کیلو بود این روزها به ۴۰ تا ۵۰هزارتومان رسیده‌است و مرکبات شمال نیز به همین نسبت افزایش‌قیمت داشته‌است. به عنوان مثال قیمت پرتقال و سیب به عنوان دو میوه اصلی در شب‌عید به یکباره از حدود ۸۰۰۰تومان در ابتدای سال ۹۹ به ۱۹ تا ۲۰هزارتومان رسیده‌است که این نرخ در میوه‌فروشی‌ها تعیین می‌شود و باغداران محصولات خود را با قیمت‌هایی بسیار کمتر از این به فروش می‌رسانند.
از دیگر محصولاتی که امسال به یکباره افزایش پیدا کرد، قیمت برنج است. برنج ایرانی را می‌شد با قیمت ۲۰هزارتومان در ابتدای سال خرید اما الان همان برنج با قیمت ۳۰هزارتومان به فروش می‌رسد و به همین نسبت برنج خارجی نیز چون رابطه مستقیم با نرخ دلار دارد به یکباره از کیلویی ۱۰هزارتومان به ۲۰هزارتومان رسیده‌است.
یکی دیگر از محصولاتی که افزایش نرخ ارز شرایط بازارش را کاملا دگرگون کرد، بازار خودروست. همان‌طور که در جدول گزارش مشاهده می‌شود، قیمت خودرو در بازار آزاد همزمان با قیمت ارز جهش یافت اما نکته قابل‌توجه در این است که این قیمت‌ها هرگز با کاهش نرخ ارز کاهش پیدا نکردند و چه بسا به روند افزایشی خود نیز ادامه دادند.
آنچه از بررسی قیمت همین تعداد کالاهای محدود مشخص است قیمت‌ها با افزایش نرخ دلار افزایش یافت اما با کاهش زیاد دلار کاهش قیمت کالاها اندک بود.
این روزها چانه‌زنی در مورد حقوق کارگران در حال انجام است سوال اینجا حقوق کارگران باید به چه میزانی تعیین شود که بتوانند این کالاها را خریداری کنند؛ هرچند اخیرا کارشناسان اقتصادی اعلام کرده‌اند در سال ۹۹ خط فقر برای یک خانواده چهارنفره در شهر تهران به ۹میلیون و ۹۹۰هزارتومان رسیده‌است.
منبع: جام جم