گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، محدثه نعیمی؛ از سال ۱۳۹۵ تا کنون، شش سال است که هدف گذاری کلان کشور به سمت مسائل اقتصادی و تولیدی رفته و شعار هرساله نیز حول محور تولید داخلی و رونق و جهش آن مطرح می‌شود. واضح است یکی از مسائلی که در این هدف گذاری نقش داشته، اثر تحریم‌هایی است که رهبری انقلاب امسال نیز از آن به عنوان یک جنایت یاد کردند.
یکی از حوزه‌هایی که تحریم‌ها اثرات منفی زیادی بر آن گذاشته و در عین حال می‌تواند باعث فرصت سازی‌های بسیاری شود، حوزه کشاورزی است. این یعنی، منع وارد کردن محصولاتی که نیاز اساسی مردمان یک کشور است. گرچه ایران کشوری است که در طول تاریخ از اقتصاد کشاورزی به اقتصاد نفتی تغییر ماهیت داده، اما همچنان کشاورزی یکی از پایه‌های اصلی معیشت مردم است.
از جنبه‌ای دیگر، اما برخی از کارشناسان این حوزه معتقدند تحریم در عین ایجاد محدودیت، باعث بروز فرصت‌هایی می‌شود که تولید داخلی افزایش پیدا کند. به طور مثال اگر در واردات محصولاتی همچون گندم، گوجه، بذر و برنج با موانع روبرو باشیم، این نیاز در داخل به فرصتی جهت تولید بیشتر، اشتغال بیشتر و نهایتا خودکفایی تبدیل می‌شود. گرچه نمی‌توان تحریم‌ها را نادیده گرفت و از مشکلاتی که در کشاورزی و به تبع آن در صنعت ایجاد می‌کند غافل شد، اما باید دید کدام نگاه و کدام راه کار ها، عاقلانه‌ترین تدابیر برای برون رفت از تحریم در این حوزه هستند؟ آن هم زمانی که مسائلی همچون منع واردات بذر به کشور و عدم مدیریت درست تولید و توزیع محصولات کشاورزی همچون گیاهان دارویی، میوه و... موجب گرانی و نارضایتی مردم شده است.
علاوه برگرانی خود محصولات، در خرید تجهیزات گلخانه‌ای و کود و سموم نیز افزایش حدود ۲۰ برابری قیمت‌ها را شاهدیم. در شرایطی که معیشت روزمره‌ی مردم با کشاورزی گره خورده است، نباید منتظر بنشینیم و رفع موانع آن را به رفع تحریم‌های ظالمانه گره بزنیم. از طرفی این مشکلات، چه در بی تدبیری متولیان امر و مدیریت ناکارآمد آنان باشد و چه در زمینه تولید، ظرفیت مقابله با آن به قدری در داخل وجود دارد که نیاز اساسی به وابسته شدن به خارج کشور وجود نداشته نباشد.
این نکته که سالانه تعداد قابل توجهی از دانشجویان متخصص کشاورزی از رشته‌های باغبانی، گیاه پزشکی وامثالهم فارغ التحصیل می‌شوند که یا صاحب شغل نیستند یا شغلی خارج از حیطه تخصصی خودشان دارند، گواه این کمبود نگاه به ظرفیت‌های داخلی است. کشور در حال حاضر کمبود گفتمان دارد نه کمبود نیروی متخصص! گفتمانی که قائل به ورود جدی و مسئله محور دانشجویان متخصص به حوزه‌های علمی و صنعتی باشد و به جای گره کور زدن برجام‌های بی فرجام بر معیشت مردم، باور به اینکه مشکلات کشور راه حل داخلی دارند را ترویج کند.
فارغ از کارشکنی و سوء مدیریت که خود بخش عمده‌ای از دلایل اختلالات بازار کشاورزی گیاهی است، اینکه چرا برنامه‌ای دقیق برای برون رفت از تحریم در این حوزه تعریف نمی‌شود جای بحث فراوان دارد. فراتر از آن، این سوال مطرح است که در این برنامه ریزی و ارائه راهکار، جایگاه جوانان و متخصصین دانشگاهی کجاست؟ اگر نقطه‌ی ظهور استراتژی مقابله با تحریم‌ها از درون هسته‌های نخبگانی دانشگاه نیست از کجاست؟ و اگر قرار نباشد تصمیم سازی در این موضوع توسط دانش آموختگان و کارآفرینان صورت نگیرد در کدام فرمول و بند توافق قرار است به امید رفع تحریم بنشینیم تا مشکلات کشاورزی حل و فصل شود؟
دور زدن تحریم‌ها همواره یکی از راه‌های مقابله با این مشکلات در سالیان گذشته بوده. یعنی تلاش برای واردات محصول از راه‌های غیرمستقیم؛ خنثی سازی نیز مسیر دیگری است که کشور را بی نیاز از وابستگی و نهایتا خودکفا خواهد کرد. یعنی تولید محصولات در داخل کشور با فناوری بومی و به کارگیری علم مهندسان آن؛ و این مسیر، تنها با توجه به الگوی کشت خوب و دقیق، استفاده از متخصصان این امر، روی کار آمدن افراد مرتبط با این حوزه و برنامه ریزی جهادی در دولت تحقق خواهد یافت.
اگر این محصولات وارد نشود و تحریم‌ها ادامه داشته باشد حل مسائل کشاورزی در داخل امکان پذیر است؛ اما اگر این شرایط باشد و همچنان به خودکفایی داخلی نیز بی توجهی شود، با وضعیتی به مراتب بدتر از آنچه که هست بروبرو شده و معیشت مردم دچار اختلالات بیشتری خواهد شد. در ششمین سالی که تاکید رهبری معظم انقلاب بر تقویت تولید و اقتصاد است، جای آن دارد تا گفتمان اتکا به داخل برای حل مشکلات را دانشجویان متخصص هر حوزه ترویج و تبیین کنند و تصمیم سازی‌ها با جدیت دنبال شود.
قطعا در حوزه‌ی کشاورزی نیز اساتید و دانش آموختگان، راه کار‌های موثری برای رفع خلاء‌های قانونی، به کار گیری روش‌های تخصصی و رونق بازار کشاورزی دارند که هرکدام از این‌ها تنها در صورتی تحریم‌ها را بی اثر خواهد کرد که سازمان هایی، چون جهاد کشاورزی به عنوان اصلی‌ترین متولی این امر، تصمیمات درستی که پایه‌ی علمی و تخصصی دارند را اتخاذ کنند.
محدثه نعیمی - پردیس ابروریحان دانشگاه تهران
انتشار یادداشت‌های دانشجویی به معنای تأیید تمامی محتوای آن توسط «خبرگزاری دانشجو» نیست و صرفاً منعکس کننده نظرات گروه‌ها و فعالین دانشجویی است.