سند همکاری ایران و چین الزام آور نیست / سرمایه‌گذاری چین در بیش از ۱۰۰ کشور

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو- مهران شفاعتی؛ ایران با دارا بودن منابع و نیروی انسانی کافی، سال هاست با مشکلات اقتصادی سخت ناشی از تحریم و کوتاهی مسئولین اقتصادی اش دست و پنجه نرم می کند.

کسری بودجه سال های اخیر دولت را مجبور به استفاده از مکانیزم هایی همچون بورس کرد اما در نهایت دودش به چشم مردم رفت و جیب هایشان خالی شد و البته کسری دولت جبران شد، هرچند که دیگر هیچ مسئولی پاسخ گوی پول های از دست رفته مردم در سیاهچاله بورس نیست!

حالا بعضی معتقدند که دولت برای جبران کمبود های مالی چشم به سرمایه های گذاری کشوری همچون چین دوخته است و آن را راهی برای رهایی از تحریم، بهبود شرایط اقتصادی و افزایش سطح رفاه مردم می داند.

تقریبا 2 هفته از امضای پیمان همکاری بین ایران و چین می گذرد و افراد و گروه های مختلف مردم نظرات و دیدگاه های گوناگونی در مورد آن دارند و بسیاری از کارشناسان از عدم ارائه مفاد این قرارداد توسط دولت انتقاد می کنند.

در مقابل کارشناسان دیگری نیز معتقدند ارائه مفاد این سند همکاری باعث اطلاع یافتن غرب از آن شده و تحریم هایی را علیه کشورمان اعمال می کنند.

با توجه به مسائل مطرح شده محمد جواد نظر زاده؛ مدرس دانشگاه و پژوهشگر اقتصادی در نشست ویژه بررسی سند همکاری 25 ساله ایران و چین به گفت و گو پرداخته است که در ادامه تقدیم می شود.

سندی که الزام آور نیست

نظر زاده در ابتدا با تبیین انواع مختلف سند ها گفت: در امور حقوقی، سند هایی که امضا می شوند به دو دسته کلی تقسیم می شوند که یک سری از اسناد الزام آور و یک سری دیگر الزام آور نیست. مثلا برجام یک سند الزام آور است اما رئیس مجلس، وزیر امور خارجه، کارشناس هایی که داخل مذاکره بودند هم گفتند سند همکاری ایران و چین الزام آور نیست. این سند به مجلس نرفته است، چرا که اگر الزام آور بود باید به تصویب مجلس نیز می رسید.

وی ادامه داد: درواقع این سند یک چهارچوب همکاری برای آینده است. دومین موضوع مهم در یک سند، توازن تعهدات است. بعضی از توافقات، توازن در تعهدات ندارند. مثلا نهاد های ناظر، در برجام که آژانس بین المللی نهادی ناظر است، آمار ما را به روزنامه های بین المللی می گوید تا چاپ شوند و امانت دار نیستند. در برجام مکانیزمی با عنوان مکانیزم ماشه وجود دارد. در این مکانیزم، اگر طرف مقابل شکایت کند تحریم ها بر می گردد و حتی اگر ما هم شکایت کنیم دوباره تحریم ها باز می گردند که کاملا یک طرفه است.

ابهام در بدنه دانشجویی!

این کارشناس اقتصادی افزود: این سند مقداری پیچیده شده است. یکی از دلایل این پیچیدگی به دلیل عدم انتشار متن است و مردم حق دارند که از متن آن با خبر شوند. البته استدلال مسئولان این است که به خاطر فشار های آمریکا متن آن را منتشر نکرده اند. از دیگر پیچیدگی آن موضع گیری عجیب جناح ها و جریانات کشور است. از معدود بحث هایی است که آقایان جلیلی، ظریف و قالیباف آن را تایید و تعریف می کنند. بدنه دانشجویی نیز در ابهام به سر می برد و موضع مشخصی ندارد.

او با اشاره به اتفاقاتی که بعد از این قرارداد افتاد، گفت: بعد از این قرارداد اتفاقاتی نیز افتاد. هند بر ادامه همکاری در بند چابهار تاکید کرد. اسرائیل نیز از تحرکاتش علیه برجام کاست. یکی از راه های نقد کردن چک برگشت خورده برجام، باید همچین تعهداتی باشد. در این سند 4 موضوع همکاری های انرژی، همکاری های حمل و نقل، همکاری های بانکی و سرمایه گذاری مهم تر از بقیه موضوعات است. در انرژی، ما یک بحث بالا دست و پایین دستی داریم. در بحث بالا دستی، ما برای استخراج و تولید نفت و فروش نفت نیاز هایی داریم تا رفاه جامعه را در یک سطحی پایدار کنیم.

رقابت ایران و چین در صنعت پتروشیمی

نظر زاده اظهار کرد: چین هم نیاز به خرید پایدار نفت دارد. در صنایع پایین دستی، احتیاج به تکمیل زنجیره داریم. باید تا جای ممکن عرضه نفت خام را کم کنیم و به تولید بیشتر محصولات پتروشیمی بپردازیم. در این قسمت پایین دستی، ایران و چین رقیب یکدیگرند. در موضوع حمل و نقل، ما و چین نیاز به ترانزیت داریم اما ما برای درآمد باید ترانزیت داشته باشیم. چین نیز از کشور ما نیاز به ترانزیت دارد تا به بازار ها دسترسی داشته باشد.

این پژوهشگر حوزه اقتصادی گفت: ما 4 مد حمل و نقلی داریم در اصطلاح که شامل حمل و نقل هوایی، دریایی، ریلی و جاده ای را داریم. هوایی گران ترین و سریع ترین نوع حمل و نقل است و دریایی پایین ترین هزینه و همچنین کمترین سرعت را دارد که بیشترین تجارت دنیا نیز از طریق دریا انجام می گیرد.

وی با اشاره به این که بهترین مسیر عبور برای انواع کالا و خدمات مربوط به ایران می شود ادامه داد: این مسئله هرگز جاودانه نخواهد بود، ما حلقه های ترانزیتی زیادی ایجاد کرده ایم اما کشور های اطراف ما درگیر جنگ هستند و ما در حوزه ترانزیت نتوانستیم به جایگاه اصلی خود برسیم. سومین موضوع مربوط به بانک می شود که احتیاج به مراودات بانکی بین المللی و انتقال پول داریم. آمریکا نیز از این طریق بیشترین استفاده را برده است. به نظر می رسد چین شاید به ایجاد پترو یوآن احتیاج داشته باشد.

سرمایه گذاری در 100 کشور

نظر زاده افزود:GDP  به دو روش اسمی و برابری قدرت خرید محاسبه می شود. تولید کالا در چین بسیار بیشتر از آمریکا حتی کل اتحادیه اروپاست. بحث چهارم نیز مربوط به سرمایه گذاری می شود. ما و چین برای پیشرفت، نیاز به سرمایه گذاری داریم و خالص تعیین قیمت ارز در چین به صورتی است که خالص صادرات چین مثبت است. چین در بسیاری از کشور ها از جمله امارات، عربستان و دیگر کشور های حاشیه خلیج فارس و همچنین در بیش از 100 کشور دیگر سرمایه گذاری کرده است.

این کارشناس اقتصادی در پایان سخنان خود گفت: سرمایه گذاری در ایران ریسک هایی دارد اما فرصت های خوبی نیز وجود دارد. در گذشته بزرگ ترین تهدید چین، جمعیتش بود که آن را به فرصت تبدیل کرد. این قرارداد می تواند سه رویکرد کلی داشته باشد. اولین رویکرد این است که بی عملی اتفاق بیفتد و مسکوت بماند که احتمالش هم کم نیست و نیاز به کلی کار دارد. دومین رویکرد این است که کارشناسی عمل نکنیم و به سمت خام فروشی برویم و بازار مصرف چینی ها شویم. باید توجه کنیم که چینی ها بسیار دقیق مذاکره می کنند. سومین حالت این است که ما راهبرد دقیق و بلند مدت داشته باشیم و از ظرفیت نخبگانی خود استفاده کنیم و به دنبال پیمان های سه جانبه باشیم و پیمان های سه جانبه کمک می کند که چرخش یوآن افزایش یابد تا یک توسعه صنعتی در کشور ایجاد شود.