ندری: حق با همتی است؛ اما استقلال بانک مرکزی زیر سوال رفت! / تورم مردم را سوداگر و نهاد خانواده را مختل کرده

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، موضوع استقراض دولت از بانک مرکزی و اشرافی که دولت بر مدیریت بانک مرکزی دارد که استقلال بانک مرکزی را زیر سوال می‌برد مساله‌ای مسبوق به سابقه در اقتصاد ایران است که هر ساله تبعات مختلفی از جمله تورم بالا را برای کشور ایجاد می‌کند. چندی پیش بحث‌هایی که بین رئیس کل بانک مرکزی و رئیس سازمان برنامه و بودجه درخصوص تامین منابع مالی دولت از بانک مرکزی و به تبع آن پاسخ آقای نوبخت به این موضوع که اتفاقا بانک مرکزی یک بدهکار بزرگ به دولت است این شائبه را ایجاد کرده چه کسی راست می‌گوید و با مردم صادق است؟ ریشه تورم در اقتصاد ایران چیست؟ و حتی در صورتی که سخنان رئیس بانک مرکزی درست باشد آیا عدم استقلال بانک مرکزی برای اقتصاد ایران یک چالش مهم نیست؟ کامران ندری اقتصاددان؛ و عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع) به چند پرسش دانشجو در این موضوع پاسخ داده است.


بحث استقراض از بانک مرکزی و بدهکار بودن بانک مرکزی به دولت موضوع مشاجره لفظی بین رئیس بانک مرکزی و رئیس سازمان برنامه و بودجه بود، در این موضوع از نظر شما چه کسی یا کدام نهاد حق به جانب است؟
در این موارد حق با آقای همتی است، اما این موضوع رافع مسوولیت‌های آقای همتی در مسائل مختلفی در حوزه مدیریتی وی به عنوان رئیس بانک مرکزی نیست، به این دلیل که مردم از آقای همتی انتظار دارند که در برابر خواسته‌های دولت مثل استقراض از بانک مرکزی و ... مقاومت و ایستادگی می‌کرد، ضمن اینکه آقای همتی موظف به شفاف سازی و در میان گذاشتن خواسته‌های دولت از بانک مرکزی با مردم بود تا مردم بدانند عامل و مقصر افزایش پایه پولی و تورم دولت است.

از چه نظر سخنان آقای نوبخت در این موضوع که دولت از بانک مرکزی قرض نگرفته و به بانک مرکزی بدهکار نیست قابل نقد است؟
به هر حال مشخص است یکی از مهم‌ترین دلایل افزایش تورمی که با آن مواجه هستیم، رشد نقدینگی بالاست، موضوعی که نیازی به تایید یا تکذیب این مسوول یا آن مسوول ندارد چرا که از وضعیت تورمی اقتصاد به خوبی مشخص است که دولت برای حل مشکلات و معضلات اقتصادی و تامین کسری بودجه خود، فقط و فقط از هنر چاپ پول استفاده می‌کند.

منظور شما از هنر چاپ پول چیست؟ مگر چاپ پول، هنر دولتمردان محسوب می‌شود؟
اینکه می‌گویم هنر چاپ پول، به این معناست که آقایان مسوول با ظرافت پول چاپ می‌کنند! یعنی به شکلی کار بلد شده اند که به چشم نمی‌آید، بنابراین می‌توانند در چشم من و شما زل بزنند و حتی ادعا کنند که ما برای حل مشکلات خود به سراغ منابع پولی نرفته ایم، در حالی که واقعیت چیز دیگری است. تورم بالایی که در اقتصاد ایران وجود دارد ناشی از مدیریت غلط اقتصادی است.

آیا دلیل اصلی تورم را استقراض دولت از بانک مرکزی می‌دانید، یا عوامل دیگری نیز در این موضوع دخیل است؟
دلایل دیگری هم در این مورد دخیل است. در حال حاضر آقای دژپسند با افزایش نرخ سود در بازار بین بانکی مخالف است، به دلیل اینکه مترصد این موضوع است که به این وسیله بخشی از مشکلات بازار سهام را حل کند، ضمن اینکه آقای نوبخت باید درباره آنچه گفته شفاف سازی کند بر این مبنا که اگر آقای نوبخت، یا آقای دولت، دلار قابل عرضه‌ای دارد چرا آن را به بازار عرضه نمی‌کند، به عبارت دیگر اگر دولت ارز قابل فروشی دارد نیازی به اجازه گرفتن از بانک مرکزی برای عرضه به بازار ندارد، لذا دولت می‌تواند برای تبدیل دلار به ریال، دلار‌های خود را در بازار بفروشد، بنابراین این موضوع دولت و آنچه از سوی آقای نوبخت عنوان شده را زیر سوال می‌برد. اما در مجموع تورمی که در اقتصاد داریم نشان دهنده ناکارآمدی ها، سوء مدیریت‌ها و ضعف‌های ساختاری است که متاسفانه تلاشی برای تغییر آن‌ها دیده نمی‌شود.

بیشتر بخوانید:

امام وردی: جوانان از پیدا کردن شغل نا امید شده‌اند / عوامل کاهش جمعیت جویای کار چیست؟

غیبی: رمز ارز ملی، راهکار دور زدن تحریم‌ها / بازی برد-برد دولت و تجار از معامله با ارز‌های دیجیتال

به نظر شما اقتصاد ایران با تورم بالایی که یدک می‌کشد چه آینده محتملی پیش رو خواهد داشت؟
تا زمانی که یک اقتصاد با تورم بالا مواجه است، آن اقتصاد آینده خوبی پیش رو نخواهد داشت. تورم بالا نشان‌دهنده بیمار بودن اقتصاد و مشکلات جدی است که آن اقتصاد در حوزه مدیریتی و ساختاری دارد، لذا وقتی تورم وجود دارد به این معناست که اداره کنندگان اقتصاد نتوانسته اند مشکلات ساختاری و بنیادی اقتصادی را حل کنند. تورم مثل دماسنج می‌ماند، وقتی تورم در اقتصادی بالاست از عفونت و بیماری اقتصاد حکایت می‌کند، لذا وقتی دولتمردان نتوانند منشاء بیماری و عفونت را در اقتصاد پیدا کنند و آن را مرتفع سازند، تب اقتصاد و به تبع آن عفونت‌ها بالا می‌ماند و روز به روز مشکلات جدیدتری را به جامعه تحمیل می‌کند. وقتی نرخ تورم دو رقمی است، با قاطعیت می‌توان گفت اقتصاد از مشکلات جدی رنج می‌برد. لازم به ذکر است که مساله تورم در ایران مربوط به این سال‌ها نیست، هر چند در این سال‌ها به مراتب بیشتر شده، اما مشکل تورم یکی از معضلات چهار دهه گذشته ماست، موضوعی که نشان می‌دهد اقتصاد ما به درستی اداره و مدیریت نمی‌شود و مسئولین از مسائل و مشکلات واقعی اقتصاد غافل هستند چرا که اگر منشأ عفونت و بیماری تورمی را پیدا کرده بودند آن را حل می‌کردند، اما به نظر می‌رسد نمی‌دانند این بیماری را چگونه باید درمان کنند، در حالی‌که همه دنیا موفق شدند نرخ تورم را تک رقمی و در اغلب کشور‌ها به زیر ۵ درصد برسانند و در این محدوده کنترل کنند. به هر حال مشخص نیست چرا مسوولین نمی‌توانند تورم در اقتصاد ایران را به زیر ۱۰ درصد برسانند و چرا برای این موضوع راه حلی پیدا نمی‌کنند، هر چند راه حل ساده و آسان نیست که به سرعت یک معضل مزمن مثل تورم را به سادگی و بدون هزینه‌ی اقتصادی حل کرد. دولتمردان ما که البته خود آن‌ها عامل به وجود آمدن این وضعیت هستند حاضر به پرداخت هزینه برای حل مشکل تورم نیستند، لذا تنها کاری که از دست مردم بر می‌آید دعا برای عدم افزایش نرخ تورم است. به هر حال با ساختار‌های ضعیف اقتصادی و شیوه مدیریت و حکمرانی مسوولین به نظر نمی‌رسد که به زودی بتوانیم مثل اکثر کشور‌های دنیا تورم را تک رقمی یا به زیر ۵ درصد برسانیم.

بیشتر بخوانید:

راغفر: عدم برخورد دستگاه قضایی بازکردن راه برای تخلفات بورسی

یک تیر و دو نشان تاسیس صندوق‌های سرمایه گذاری پروژه محور

خب ایران چه تفاوتی با سایر کشورها دارد که نمی‌تواند تورم تک رقمی داشته باشد؟

قطعا هیچ دلیلی برای تورم دو رقمی در اقتصاد ایران وجود ندارد، دلیلی ندارد که ما تورم بالای ۲۵ درصد داشته باشیم، تورم بالای ۵ درصد در زندگی تک تک مردم ما تأثیر گذار است نه فقط تاثیر اقتصادی، بلکه تأثیرات اجتماعی که منجر به تغییرات منفی در نوع زندگی مردم می‌شود. تورم، مردم را به سمت معامله گری، سوداگری و خرید دارایی‌های سرمایه‌ای سوق داده تا خود را در برابر تورم بیمه کنند. تورم روی بحث ازدواج و تشکیل خانواده و فرزندآوری تأثیر گذاشته است، لذا اولین اولویت مهم در ایران که به سادگی هم میسر نیست، حل تورم است، از این نظر هر دولتی که روی کار بیاید اعم از دولت انقلابی، اصولگرا و اصلاح طلب، اگر نتواند مشکل تورم را حل کند هیچ دستاورد اقتصادی مثبتی نخواهد داشت، چرا که تورم اقتصاد را از مسیر صحیحی که باید در آن حرکت کند، خارج می‌کند، لذا شعار‌هایی که در حوزه تولید، حمایت از تولید، رونق تولید و جهش تولید گفته می‌شود در این اقتصاد با این سطح از تورم و افزایش قیمت‌ها، محقق نمی‌شود بنابراین اولویت اول اقتصادی در کشور حل معضل تورم است.

چه راهکاری برای حل تورم پیشنهاد می‌دهید؟
اگر مسؤولین به دنبال حل مشکل تورم باشند باید هر گونه رانت‌خواری از بین برود و با رانت خواری مبارزه شود. ناترازی‌های نظام بانکی باید حذف شود. نظام مالیاتی و حمایتی از تولید و کسب و کار اصلاح شود. انحصارات متعددی که در حوزه صنایع و تولید در کشور به وجود آمده رفع شود، تحقق همه این موارد لازمه رفع تورم است، در صورت عدم تحقق این موضوعات مهم، تورم ادامه پیدا می‌کند، حتی ممکن است تورم رفع شود، اما قطعا با ادامه چنین فضایی در اقتصاد، رشد اقتصادی حاصل نمی‌شود، لذا بدون حل تورم در بلندمدت نمی‌توان رشد اقتصادی پایداری را تجربه کرد.