به گزارش خبرنگار فرهنگی «خبرگزاری دانشجو» همایش بررسی مسائل تاریخی توسعه در ایران با حضور فکوهی، جلائی‌پور، آزادارمکی، خسروپناه و رهدار در دانشکده علوم اجتماعی داشنگاه تهران برگزار شد.
جلائی پور از سخنرانان این جلسه بود که به موضوع توسعه و قومیت‌ها در ایران پرداخت.
وی در ابتدا گفت: در صد ساله که جامعه ما در معرض توسعه قرار گرفته با چالش‌های روبه‌رو بوده‌ایم یکی از چالش ها، چالش قومی ملی بوده است این چالش در گذشته وجود نداشته و یکی از چالش های اخیر است سوالی که من امروز به آن خواهم پرداخت این است که چگونه می‌توان چالش‌های قومی در ایران را تخفیف داد.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران افزود: در جامعه شناسی امروز یکی از سرمایه‌های ما سرمایه‌های زبانی قومی است این سرمایه یک فراورده تاریخی است نکته دوم آنکه واژه ایران واژه خیلی دربرگیرنده‌ای است یعنی این واژه دربرگیرنده تمام اقوام بوده و تنها به قومیت فارس‌ها برنمی‌گردد. یعنی من حاضرم با تمام استقلال‌طلب‌های قومی مناظره کنم که واژه ایران آنها را نیز در برمی‌گیرد.
وی در ادامه بیان کرد: نکته سوم آنکه در ایران تنش‌های بوده که هیچ گاه قومی نبود یعنی در گذشته تنش‌های مانند تنش‌های رعای و خوانین، تنش های بین مراتع، تنش‌های ایالات و یکجانشینان و همچنین تنش‌ها بر سر سرحدات بوده است.
در تاریخ معاصر ایران بوده که از وقتی این کشور در معرض برنامه‌های پی در پی توسعه قرار می‌گیرد اتفاقات مهمی می‌افتد در این بستر هویت‌های سنتی از بین رفته است بنابراین جامعه تشنه یک هویت رفیع‌تر از محلات و ایالات شد این هویت ملی‌گرایی بود اما در آن زمان که ملی‌گرایی ایجاد شد این هویت شامل تمام مردم نشد بنابراین قومیت‌ها سربرآوردند یعنی یک نوع هویت‌یابی قومی راشاهد هستیم بنابراین سوالی که در ابتدا من پرسیدم سوال ارزشمندی است اینکه چگونه می‌توان هویت یابی قومی را تخفیف داد.
جلائی پور افزود: صد سال است در کردستان، بلوچستان و خوزستان، آذربایجان و... خوارج قومی داشته‌ایم پس به این راحتی نمی‌توان این مسئله را حل کرد سه علت است که باعث می‌شود سرزمین خوبی برای هویت یابی قومی ایجاد شود هرچه این سه علت کمتر شود هویت یابی ملی تقویت می‌شود.
عضو حزب منحله مشارکت در ادامه تصریح کرد: عامل اول این است که در مرکز ناسیونالیسم‌های فرهنگی تبلیغ می‌شود در برابر آن ناسیونالیسم‌های قومی ایجاد می‌شود اگر ناسیونالیسم مدنی تبلیغ شود ناسیونالیسم قومی تضعیف می‌شود ناسیونالیسم یعنی به ملت ناسیونالیسم مدنی نیز یعنی تمام انسان‌های که رعیت هستند در تشکیل حکومت مشارکت داشته باشند و ما این گروه را تقویت کنیم یعنی در این ناسیونالیسم سیاست و فرایند مدتی محور می‌شود دیگر کاری نداریم مردم فکل داشتند یا نه، زن بودن یا مرد و... ما در قانون اساسی مشروطه و همچنین قانون اساسی جمهوری اسلامی چیزی که به این مسئله اشاره می‌کند وجود دارد اما پس از مشروطه انواعی از ناسیونالیسم تبلیغ شد که تنگ بود بنابراین بعضی ها در آن جا نمی‌شدند پس کسانی بیرون ماندند و دنبال هویت ملی قومی خود رفتند. وقتی در آن دوران مدام ایران باستان و هخامنشیان تبلیغ می‌شدند طبیعی است برخی از این هویت دور می‌مانند به هر حال ترک‌ها، عرب‌ها و... از ایران باستان و هخامنشیان موقعیت و جایگاهی نداشتند از هویت دور می‌مانند اصلا ناسیونالیسم فرهنگی فضا را تنگ می‌کند مثلا همین الان که هویت شیعی را تقویت می‌کنیم گروهی از این فضا دور می‌مانند.
وی تشریح دو عامل دیگر هویت‌یابی قومی در ایران گفت: در مناطقی که اقوام هستند میزان درآمد و برابری فرصت‌ها بسیار کم است و آن مناطق بسیار محروم هستند وقتی مناطق محروم می‌شوند قومیت‌ها به دنبال هویت یابی خود می‌افتند تا از این طریق پیشرفت کنند عامل سوم این است که اگر کانال خوب و مناسب با نخبگان دینی ایجاد نکند بستر برای هویت‌یابی قومی ایجاد می‌شود یعنی نخبگان هر قومیت که جایگاهی در حکومت نمی‌یابند برای خود هویت یابی می‌کنند الان مثلا شوراها بستر مناسبی ایجاد کرده‌اند که ارتباط با نخبگان قومیت ایجاد شود اما باید این فرایند تقویت شود.
جلائی پور ادامه داد: یک نمونه خوب برای جایی که این سه عامل تضیعف شده و هم‌زیستی مناسبی بین همه اقوام وجود دارد تهران و همین سعادت‌آباد است در این منطقه برابری فرصت‌ها وجود دارد بنابراین می‌بینیم در همین منطقه کوچک ترک، کرد، لر، عرب، بلوچ و... زندگی می‌کنند و هم‌زیستی خوبی با یکدیگردارند حتی به یکدیگر دختر می‌دهند و روابط خانوادگی ایجاد می‌کنند تمام اینها به علت فرصت‌های برابر است بنابراین من می‌گویم تمام مرزهای ایران را آباد کنیم.
وی در پایان بحث‌های خود پیشنهاداتی برای اصلاح وضعیت قومیت‌ها در ایران ارائه کرد.
وی در این زمینه گفت: اولا تمام جوامع نیازمند ملت هستند اما ملت‌سازی مدنی بهداشتی است دوما اکتفا کردن به ملت‌سازی مدنی اشتباه است باید به کار منطقه‌ای دقت شود مثلا از عراق ریزگردها و گرد و غبار به منطقه خوزستان وارد می‌شود بنابراین بایدمنطقه خاورمیانه را نیز سامان دهیم.
وی در پایان گفت: از سال 92 به نظر می‌رسد هویت‌یابی ملی و تخفیف هویت‌یابی قومی تقویت شده است آقای روحانی بدون آنکه اسمش را بیاورد ناسیونالیسم مدنی را تقویت می‌کند نشانه‌ها در این امر وجود دارد که من به برخی از آنها اشاره می‌کنم اولا آقای روحانی در صحبت‌هایش به این امر تصریح دارد و می‌گوید که همه ما یک ملت هستیم دوما اصل 15 قانون اساسی که اجرا نمی‌شد را اجرا کرد در این اصل آمده که در مدارس زبان فارسی تدریس شود. سومین نشانه این است که معاونت اقوام را ایجاد کرده است این نشان می‌دهد ایران به سمت تمام ایرانی‌ها به پیش می‌رود.
لازم به ذکر است اولین سخنران این همایش دکتر فکوهی عضو هیئت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران با اشاره به سیاست های نئولیبرال که از صد سال قبل در ایران اجرا شده کسانی را که هنوز به این نظریه اعتقاد دارند را عقب‌افتاده خطاب کرد و گفت: در تمام دنیا این ارتباط منسوخ شده است کسانی که هنوز از این سیاست‌ها دفاع می‌کنند و مباحثی همچون خصوصی‌سازی، قومیت‌ها و تدریس زبان فارسی در مدارس اقوام گوناگون و ... را مطرح می‌کنند برای کشور خطرناک هستند.