سرپرست وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به تشریح چالشهای پیش رو در آموزش عالی پرداخت و گفت: تاسیس دانشگاههای بدون کیفیت، رواج مدرک گرایی و حتی مدرک فروشی، کاهش آموزش عالی رایگان و افزایش سهم دانشجویان در هزینههای تحصیل همگی از تبعات این فرآیند بوده است.
به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو، سیدضیاء هاشمی، سرپرست وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در اجلاس دو روزه سراسری روسای دانشگاه ها، مراکز آموزش عالی، پژوهشگاهها و پارکهای علم و فناوری که در پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ایران در حال برگزاری است، گفت: با پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی به واسطه نقش آفرینی گسترده دانشگاهیان در پیروزی و استقرار این نظام انتظارات ویژهای از دانشگاه شکل گرفته است با این سخن معمار کبیر انقلاب که دانشگاه مبدا همه تحولات است محوریت دانشگاه در مسائل کلان و ملی کشور مورد تاکید قرار گرفته و متناسب با این تاکیدات و جایگاه امروز ضرورت ایجاد تحولات جدی در آموزش عالی کشور احساس میشود.
وی افزود: این مهم نیازمند آن است که به تعبیر مقام معظم رهبری خود باوری، امید به موفقیت و حرکت جهادگونه با یکدیگر همراه شود. تنها در این صورت است که دانشگاه در جایگاه مغز متفکر کشور در حل مسائل و چالشهای اصلی قرار میگیرد برای حرکت در این مسیر ما نیازمند آن هستیم که از یک سو ارتباطات و گفتگوی وزارت علوم با سایر دستگاههای اجرایی کشور و از سوی دیگر با سلیقهها و اقشار گوناگون فعال در حوزههای مختلف را در جهت حل نیازهای کشور توسعه دهیم تا بتوانیم به نقش آفرینی اجماع سازی در مسائل اساسی کشور برسیم.
هاشمی ادامه داد: در همین راستا توسعه رابطه دانشگاه با صنعت و جامعه تعریف طرحهای کلان ملی و ایجاد محافل ملی برای گردهمایی نخبگان و ایجاد گفتگو و دستیابی به راه حلهای اجتماعی در حوزههای مهم ملی مانند روابط بین الملل، محیط زیست، صنعت، نظام اداری و مسائل اجتماعی ضروری است.
وی افزود: آموزش عالی کشور پس از انقلاب شاهد رشد گسترده دانشگاه و مراکز آموزش عالی است و به تبع آن تعدادی دانشجویان و دانش آموختگان بوده است به نحوی که در طول سه دهه گذشته تعداد دانشجویان کشور به ازای هر صد هزار نفر جمعیت از حدود ۴۰۰ نفر به ۶۰۰۰ نفر افزایش یافته است.
سرپرست وزارت علوم ادامه داد: هم زمان با این رشد کمی گسترده سرعت رشد کیفی کشور نیز افزایش یافت زیرساختهای رشد علمی در نظام آموزش عالی کشور تقویت شد به نحوی که دانشگاهها و مراکز آموزش عالی جدیدی تاسیس شدند مراکز آموزش عالی موجود توسعه یافتند و سرمایه گذاریهای قابل توجهی در جهت تقویت حوزه علم و فناوری صورت گرفت.
وی با اشاره به تاسیس ۴۰ مرکز رشد و پارک علم و فناوری توضیح داد: بیش از ۴۰ مرکز رشد به عنوان مهمترین پایه شکل گیری حدود ۳۰۰۰ شرکت دانش بنیان در کنار بیش از ۵۰ پژوهشکده و پژوهشگاه زیر ساخت هایی هستند که رشد علمی را تثبیت و تقویت کردند.
هاشمی تصریح کرد: توسعه آموزش عالی و افزایش تعداد دانشجویان و دانش آموختگان دانشگاهها مسبب رشد گسترده آگاهیهای اجتماعی و سیاسی در جامعه شد که خود از مصادیق مهم تحقق اهداف انقلاب اسلامی به شمار میرود. به برکت انقلاب اسلامی ما امروز با جامعهای روبرو هستیم که بیش از ۱۰ میلیون نفر تحصیلکرده دانشگاهی در آن مطالبات مهمی همچون مردم سالاری دینی، حقوق شهروندی، آزادی بیان، حق تشکل، نقد و اعتراض و از همه مهمتر ارائه چهرهای جامع و جذاب از اسلام در برابر اسلام جعلی داعشیان و تکفیریان نهادینه شده است.
وی ادامه داد: ما در ابتدای دولت یازدهم یعنی چهار سال پیش دانشگاهی را تحویل گرفتیم که علی رغم توفیقات قابل توجه در رشد کمی و علمی با مسائل و چالشهای متعدد همراه بوده است مهمترین این چالشهای عبارتست از رشد نامتوازن و بعضا بی ضابطه کمی مجموعه آموزش عالی کشور در دهه گذشته و در فاصله سالهای ۸۰ تا ۹۳ در این سالها تعداد دانشجویان دانشگاههای کشور سه برابر شده است.
سرپرست وزارت علوم اظهار داشت: در همین بازه زمانی در حالی که دانشجویان دانشگاههای دولتی تقریبا دو برابر افزایش یافتند تعداد دانشجویان دانشگاههای پیام نور چهار برابر علمی کاربردی نه برابر و غیر انتفاعی پانزده برابر رشد یافتند. تعداد دانشجویان دانشگاه آزاد نیز در این مدت دو برابر شده است در مجموع سهم دانشگاههای روزانه دولتی به ۱۳ درصد کاهش یافته است.
وی در ادامه بیان داشت: در همین مدت سهم مدرسان غیر هیئت علمی از ۲۲ درصد به ۵۵ درصد افزایش یافته است و نسبت دارندگان مدارج دانشگاهی در میان بیکاران کشور از حدود ۱۰ درصد به ۴۰ درصد رسیده است این کمی گرایی در آموزش عالی و رقابت بر سر تصاحب سهم بیشتر در صندلیهای دانشگاه تبعات سوء فراوانی را به دنبال داشته است.
هاشمی با اشاره به تاسیس دانشگاههای بی کیفیت گفت: تاسیس دانشگاههای بدون کیفیت، رواج مدرک گرایی و حتی مدرک فروشی، کاهش آموزش عالی رایگان و افزایش سهم دانشجویان در هزینههای تحصیل، افزایش تقلبهای علمی و پایان نامه فروشی، کاهش انگیزههای تحصیلی و ناامیدی دانشجویان، کسرت فارغ التحصیلان بیکار و قالبا بی مهارت، کاهش نقش و مرجعیت نهاد دانشگاه در تصمیم گیری و مشارکت در حل مسائل کشور همگی از تبعات این فرآیند بوده است.
وی ادامه داد: از سوی دیگر پیوند میان فرآیند توسعه کشور و نظام آموزش عالی در ایران دچار برخی آسیبهای جدی شده است به طوری که دیگر به دانشگاه به عنوان کلید حل مسائل و عبور از دشواریهای کشور نگاه نمیشود علوم انسانی و حتی علوم پایه نیز حاشیه نشینند.
سرپرست وزارت علوم تاکید کرد: امروز ما در یک نقطه عطف تعیین کننده در جهت بازآرایی نظام آموزش عالی کشور برای حل مسائل و چالشهای پیش رو قرار داریم ما امروز میتوانیم از طریق بازآرایی نظام دانشگاهی کشور بر سه محور اصلی افزایش کیفیت هدایت تولید علم و فناوری به سمت حل نیازهای اساسی کشور و برقرار کردن هر چه بیشتر پیوند دانشگاه و جامعه اعتماد به دانشگاه را مجددا افزایش داده و تهدیدات پیش روی آموزش عالی را به فرصت تبدیل کنیم.
وی افزود: رسالت حیاتی ما در شرایط کنونی حرکت در مسیر دستیابی به آموزش کیفیت محور و پژوهش مسئله محور و دانشگاه گفتگو محور است.
هاشمی در پایان خاطر نشان کرد: تعامل مثبت با نيروهاي مسئول در حوزه امنيت مانند سپاه وزارت اطلاعات و قوه قضاييه در اين راستا ضروري است