دانشجو گزارش می‌دهد
گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، اعظم ذوالفقاری منظری؛ * اینکه کشورمان با مشکلات اقتصادی بزرگی دست و پنجه نرم می‌کند، مساله‌ای واضح است و برکسی پوشیده نیست که گره‌های اقتصادی زیادی در کشورمان وجود دارد که باعث شده معیشت مردم دچار مشکل شود. اقتصاد وابسته به نفت، سودجویی برخی افراد، کاهش ارزش پول ملی، عدم تکیه اقتصاد به تولید داخلی، سبک زندگی تجملاتی و موارد دیگر، از مهمترین چالش‌های اقتصادی مردم است. اما نکته این است که به اذعان کارشناسان اقتصادی دنیا، ایران کشور ثروتمندی است و مساله مدیریت این ثروت هاست که باعث شده زندگی اقتصادی مردم ما با چالش‌های جدی مواجه باشد.
کشاورزی در ایران قدمتی چندهزار ساله دارد و بخش مهمی از زندگی اقتصادی کشور را تشکیل می‌دهد. اما سبک کشاورزی هنوز سنتی باقی مانده و تلاش‌های جهاد کشاورزی برای مدرن کردن کشاورزی در همه سطوح ، با موفقیت روبه رو نبوده است. یکی از مهمترین مثال‌های این امر، کشت محصولاتی استراتژیک مانند زعفران، زرشک و عناب است.
حال ناخوش زرشک خراسان جنوبی
خراسان جنوبی، مهد کشت زرشک شناخته می‌شود. عناب هم اصلی‌ترین محصول کشاورزی در این خطه به حساب می‌آید. زعفران نیز در خراسان جنوبی به وفور کشت می‌شود و کیفیتش در دنیا زبانزد است؛ اما چرا این محصولات آورده اقتصادی زیادی برای مردم این استان ندارد.
پیش از این یک گزارش در خصوص تلاش پژوهشگران خراسان جنوبی برای تملک بازار زرشک منتشر کردیم و در آن در خصوص زیرساخت‌هایی که برای توسعه اقتصادی در این استان برپایه فرآوری زرشک توضیحاتی بیان کردیم. اما به نظر می‌رسد اتفاقات مهم دیگری نیز در این مساله نقش دارند؛ کم کاری‌های کشاورزی، عدم حمایت از کشاورزان و قیمت بالای نهاده‌های کشاورزی، از جمله سد‌های مهم بر سر راه توسعه کشت و فرآوری زرشک در ایران محسوب می‌شود.
بیشتر بخوانید:
- تلاش پژوهشگران خراسان جنوبی برای تملک بازار زرشک / توسعه صادرات با ایجاد زیرساخت‌های بازتولید!
- خاوازی: با عواید کشاورزی می‌توان درب چاههای نفت را برای همیشه بست
- زرشک و زعفران؛ دو محصول استراتژیک خراسان جنوبی حال خوبی ندارند
جواد الهامی، دبیر قرارگاه شهید احمدی روشن خراسان جنوبی در حوزه کشاورزی در دانشگاه بیرجند مشغول به تحصیل است. او چند ماه است که با دیگر اعضای قرارگاه شهید احمدی روشن این استان مشغول بررسی وضعیت محصولات استراتژیک منطقه، مانند زرشک و زعفران است و در گفتگو با خبرنگار ما به تشریح وضعیت این محصولات می‌پردازد.
بی توجهی مسئولان به ظرفیت‌های اقتصادی خراسان جنوبی
او معتقد است که ظرفیت‌های اقتصادی در خراسان جنوبی از سوی مسئولان یا دیده نشده یا با چشم حقارت به آن نگاه کرده اند. معادن این استان، موقعیت‌های ارتباطی آن و صنایعی که در آن می‌توان فعال کرد، نمونه‌هایی است که نشان می‌دهد مسئولان نسبت به رشد و توسعه در شرق ایران بی اعتنا بوده اند.
الهامی می‌گوید: سه محصول استراتژیک خراسان جنوبی، زرشک، عناب و زعفران، حال خوبی ندارند. زرشک محصولی دو ساله است و کشاورز دسترنج دو سال خود را به بازار می‌برد، اما به قیمت کیلویی ۸۰۰۰ تومان محصول خود را می‌فروشد.
با نگاهی به بازار زرشک متوجه می‌شویم که قیمت این محصول کشاورزی در بازار از کیلویی ۵۰ هزار تومان آغاز می‌شود و برخی انواع آن با قیمت کیلویی ۱۳۵ هزار تومان هم به فروش می‌رسد! یعنی آنچه از کشاورز خریده می‌شود، حداقل با قیمت ۷ برابری به دست مصرف کننده می‌رسد.
دبیر قرارگاه شهید احمدی روشن خراسان جنوبی به مشکلات پرورش و نگهداری زرشک اشاره می‌کند و می‌گوید: ۹۸ درصد زرشک تولید شده امسال اصلا قابلیت صادرات نداشت.
نقش صادرات در قیمت زرشک
به گفته او، اهرم اصلی تعیین کننده قیمت زرشک، صادرات آن است. میزان صادرات زرشک حدود ۳۰۰ تن در سال است، در حالیکه سالانه حدود ۲۰ هزار تن زرشک در کشور تولید می‌شود. صادرات زرشک به صورت روانی، روی قیمت آن تأثیر می‌گذارد. اما چرا صادرات زرشک صورت نمی‌گیرد و این محصول، با کیفیت صادراتی در خراسان جنوبی تولید نمی‌شود؟
الهامی در این خصوص توضیح می‌دهد: به عنوان مثال درصد سموم محصول از مقدار مورد تأیید دیگر کشورها، بیشتر است. رنگ دهی آن کم است یا آلودگی‌های قارچی و میکروبی در آن بالا است. به این دلایل است که زرشک از صادرات باز می ماند. اما وقتی ریشه این مشکل را می‌بینیم در چند مساله خلاصه می‌شود که اولین آن سیاست‌های جهاد کشاورزی است. مساله دوم نیز نبود بستر‌های مناسب برای خشک کردن و نگهداری آن است.
یکی از زیرساخت‌های مورد نیاز برای نگهداری زرشک، بارگاه‌های مناسب است. بارگاه زرشک؛ منظور مکانی است که دمای مناسبی داشته باشد که هم از رشد قارچ در محصول جلوگیری کند و هم به صورت مناسبی باعث خشک شدن آن شود. اما به گفته الهامی، در خراسان جنوبی بارگاه‌های مناسبی برای نگهداری زرشک وجود ندارد و همین باعث می‌شود که محصول نهایی، کیفیت مورد نیاز برای صادرات را نداشته باشد.
او معتقد است که سومین عاملی که باعث می‌شود زرشک از صادرات باز بماند، عدم بازاریابی برای این محصول است. الهامی بیان می‌کند: زرشک پارسال هنوز روی دست کشاورز باقی مانده و حالا زرشک امسال هم وارد برداشت شده است. اگر رسانه‌ها و صداوسیما به مردم خواص زرشک را معرفی کنند، بازار داخلی این محصول بزرگتر می‌شد.
او توضیح می‌دهد: کشاورز برای نگهداری از محصول خود به سم خوب و حضور یک کارشناس نیاز دارد که بداند از سم چگونه استفاده کند تا محصولش خراب نشود.
جای خالی جهاد کشاورزی در حمایت از زرشک کاران
الهامی به فقدان تحقیقات و صنایع تبدیلی برای این محصول اشاره می‌کند و می‌گوید: زرشک به هند صادر می‌شود و در آن جا خروجی کار چیست؟ آنتی بیوتیک از زرشک استخراج می‌کنند. رنگ دانه از آن تولید می‌کنند که به نسبت رنگ دانه‌های صنعتی بسیار سالم‌تر است یا آن را تبدیل به پودر زرشک می‌کنند. صنایع تبدیلی و فراوری در استان ما وجود ندارد. یک شرکت خوشه سرخ قائن فعالیت می‌کند که قیمت خرید از کشاورز را زیر هشت هزار تومان تعیین کرده است.
ویدئویی در فضای مجازی منتشر شده که صف خودروهای کشاورزان را برای فروش این محصول پشت در کارخانه خوشه سرخ نشان می‌دهد.
او توضیح می‌دهد: کشاورز برای نگهداری از محصول خود به سم خوب و حضور یک کارشناس نیاز دارد که بداند از سم چگونه استفاده کند تا محصولش خراب نشود.
افزایش قیمت نهاده‌های کشاورزی، سم و کود نیز از دیگر عواملی است که به نظر الهامی، باعث کاهش کیفیت زرشک تولید شده در این استان می‌شود.
ضرورت حضور کارشناسان کشاورزی در کنار محصولات زرشک
الهامی توضیح می‌دهد: کشاورزان به شیوه‌های آباء و اجدادی شان محصول را کشت می‌کنند. این کشاورزان برای اینکه بتوانند محصولی تولید کنند که مناسب بازار‌های جهانی باشد، نیاز به مشاوره و آموزش دارند. اما جهاد کشاورزی کجای این مساله قرار دارد؟ در واقع جهاد کشاورزی می‌تواند با اعزام کارشناسان کشاورزی، به آموزش کشاورزان بپردازد. یا با کنترل قیمت نهاده‌ها و سم یا اختصاص یارانه کود به کشاورزان، آنان را در این زمینه یاری کند. اما براساس آنچه الهامی بیان می‌کند، جهاد کشاورزی به کود و سم، یارانه نمی‌دهد، چون باعث قاچاق می‌شود!
اما راهکاری هم وجود دارد؛ الهامی توضیح می‌دهد: سیستم توزیع سم و کود یارانه‌ای باید به گونه‌ای تنظیم شود که این محصولات به دست کشاورزان واقعی برسد که از آن برای زمین‌های کشاورزی خود نیاز داشته باشند.
الهامی به عملکرد ضعیف جهاد کشاورزی در تحقیقات و ترویج شیوه‌های کشاورزی درباره این محصول انتقاد می‌کند و می‌گوید: نتیجه این عملکرد، وضعیت اکنون کشاورزی و تولید محصولی استراتژیک مانند زرشک است. اینکه در صنعت کشاورزی دچار مشکل هستیم به دلیل نبود ارتباط بین سازمان‌های تحقیقاتی کشاورزی و جهاد کشاورزی است.
الهامی به عملکرد ضعیف جهاد کشاورزی در تحقیقات و ترویج شیوه‌های کشاورزی درباره این محصول انتقاد می‌کند و می‌گوید: نتیجه این عملکرد، وضعیت اکنون کشاورزی و تولید محصولی استراتژیک مانند زرشک است. اینکه در صنعت کشاورزی دچار مشکل هستیم به دلیل نبود ارتباط بین سازمان‌های تحقیقاتی کشاورزی و جهاد کشاورزی است.
آنچه امروز صنعت زرشک خراسان جنوبی به آن نیاز دارد، وابسته به عوامل در حوزه کشاورزی و غیر کشاورزی است. او می‌گوید: این زنجیره در لایه‌ها و سطوح مختلف دست به دست هم می‌دهد تا در نهایت کشاورز با اشک نسبت به وضعیت موجود اعتراض می‌کند.
به گفته الهامی؛ حال کشاورزی در خراسان جنوبی خوب نیست و مسئولان هم فقط حرف می‌زنند و عملی مشاهده نمی‌شود. طرح‌هایی می‌دهند که روی کاغذ خوب است یا چند سال آینده قابلیت اجرایی دارد، اما عملی نمی‌شود و درد کشاورز باقی می‌ماند.
ارسال نظرات