گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، عرفان خیرخواه؛ در نوع مواجهه با مفهوم "عدالت" و ارزش گذاری آن دیدگاه های متفاوتی وجود دارد که هر کدام از نقطه نظر خود اهمیت و اعتبار خاصی را نسبت به آن قائل هستند . در برخی دیدگاه ها عدالت به عنوان امری فرعی و ثانوی درنظر گرفته شده و بر تقدم یا اصالت مفاهیم دیگری چون توسعه اقتصادی، امنیت، ولایت و مواسات تکیه می کنند که در ادامه به شرح آنها خواهم پرداخت.
در دیدگاهی که می شود با نام "توسعه مقدم بر عدالت" از آن یاد کرد رشد اقتصادی به عنوان اولویت حکمرانی مفروض پنداشته می شود و پس از دستیابی و وصول به آن نوبت به اجرا و پیاده سازی عدالت می رسد . در این رویکرد پرداختن و وقع نهادن بر عدالت قبل از توسعه اقتصادی به معنای توزیع فقر بوده که کلیت جامعه را با ناکامی و محرومیتی فراگیر مواجه خواهد کرد.
همچنین در دیدگاه دیگری موسوم به "امنیت مقدم بر عدالت" آنچه که امری اصیل و اوّلی در نظر گرفته می شود مفهوم "امنیت" با تعاریفی مُوَسَّع و بسیط با رویکردی به شدت منکوب کننده کنش ها و حرکت های اجتماعی و مطالبات عمومی است که از قضا درنهایت این رویکر به ضد خود بدل شده و تهدیدی امنیتی برای یکپارچگی کشور فراهم خواهد کرد.
علاوه بر این ها در دیدگاه نوپدید دیگری تحت عنوان "ولایت مقدم بر عدالت" دوگانه ی کاذبی پی ریزی و مطرح می شود که عدالت و خصوصا عدالتخواهی را مقابل و متعارض با ولایت متصور می شود که هرگونه تفاوت فکری یا تمایز نظری با ولیّ را به معنای ضدّیت با ولایت قلمداد می کند و فرجام کار عدالتخواهان را همانند خوارج ، فرقان و... در نظر می گیرد و به این شیوه خواسته یا ناخواسته درصدد مهار جریان عدالتخواهی بر می آید.
در ادامه به دیدگاه " مواسات برتر از عدالت " می پردازم که با قلب واقعیات حیات عینی که تجربه ی زیسته ی مردم بوده سوت پایان تئوری پردازی و سخن گفتن درباره "عدالت و عدالتخواهی" را نواخته و به هدایت توان اجتماعی به عمل دیگری چون "مواسات و بخشش" مشغول می شود که اراده ی عمومی را بجای مبارزه با تبعیض ها و فسادها و اصلاح ساختارهای معیوب و مولد نابرابری به ایثار و بخشش اموال شخصی به نیازمندان و محرومان دعوت می کند که البته این رویکرد بعدها به مشی حاکمیتی هم تسری می یابد.
اما در پایان به دیدگاه متفاوتی تحت عنوان "عدالت به مثابه پایه مشروعیت" اشاره خواهم کرد که عدالت و عدالتخواهی را به عنوان مبنا و اساس مشروعیت نظام حکمرانی تلقی نموده و موجودیت و ادامه حیات سیاسی و هرگوته تصرف خود را منوط به پیگیری عدالت و عدالتخواهی می داند . در این دیدگاه آنچه که اصیل و موجب مشروعیت و قوام ساختارها و اقدامات بعدی در نظر گرفته می شود "عدالتخواهی" است و مابقی امکانها و اعمال درسایه ی این اصل واجد مهرتایید و مقبول خواهد بود.
بنابراین بدون درپیش گرفتن "عدالتخواهی" سایر اعمال و تصرف ها و اقدامات ، مشروعیتی نداشته و فاقد اعتبار خواهد بود و در صورت سعی بر اجرا و نهادینه کردن "عدالت" و مبارزه با تبعیض می توان امور دیگر را سامان بخشید و در آنها دخل و تصرف نمود.
عرفان خیرخواه - دبیر واحد سیاسی انجمن اسلامی دانشجویان دفتر تحکیم وحدت دانشگاه تبریز
انتشار یادداشت‌های دانشجویی به معنای تأیید تمامی محتوای آن توسط «خبرگزاری دانشجو» نیست و صرفاً منعکس کننده نظرات گروه‌ها و فعالین دانشجویی است.