آیت الله درچه ای؛ مرجعی که مبارزه با خرافات را فریاد می‌زد/ برخی معتقد به شهادت آیت الله درچه‌ای هستند

 به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، شب گذشته در برنامه ضیافت شبکه قرآن و معارف سیما به مرور سیره و آثار فقیه عالیقدر "آیت الله سیدمحمدباقر موسوی درچه ای" از مراجع قرن چهاردهم هجری با حضور "حجت الاسلام سید محمدعلی موسوی درچه ای" از نوادگان مرحوم درچه‌ای و امام جمعه درچه اصفهان مورد بررسی قرار گرفت.

حجت الاسلام موسوی درچه‌ای در خصوص فعالیت‌های علمی این مرجع عالیقدر اظهار داشت: آیت الله درچه‌ای در سال ۱۲۶۴ قمری در خانه‌ای محقر و ساده، اما غرق صفا و معنویت به دنیا آمد. پدرش سید مرتضی وبردرانش از عالمان دین بودند. ایشان ادبیات عرب را نزد پدرش آموخت و به آموزش فقه و اصول روی آورد که به خواست پدر به حوزه علمیه اصفهان رفته و زیر نظر برادر بزرگش سیدمحمدحسین بقیه دوران تحصیل را گذراند.

وی افزود: ایشان در ۱۳ سالگی در حوزه صاحب نام می‌شود و وقتی دوران مقدماتی و عالی را طی می‌کند به دلیل اینکه حوزه اصفهان را پاسخگوی عطش خود نمی‌بیند، با وجود سختی و تنگی معیشت راهی نجف می‌شود. ایشان در ۲۵ سالگی در محضر درس علمای بزرگ نجف زانوی ادب می‌زند و از کلاس و درس و بحث اساتیدی همچون آیت الله میرزای شیرازی، آیت الله کوه کمره‌ای و آیت الله میرزا حبیب الله رشتی بهره می‌برد.

تربیت شاگردان برجسته؛ از آیت الله بروجردی تا شهید مدرس

نوه آیت الله درچه‌ای بیان کرد: آقاسید محمد باقر در سال ۱۳۰۳ قمری به اصفهان بر می‌گردد و در مدارس "نیماورد" و "مسجد نو بازار" مشغول به تدریس می‌شود و شاگردان برجسته‌ای همچون سیدابوالحسن اصفهانی، سید حسین طباطبایی بروجردی، سیدحسن مدرس، حاج آقا رحیم ارباب، آقا ضیاءالدین عراقی و سید جمال الدین گلپایگانی را تربیت می‌کند. شاگردانی که به درجه‌های بالایی در عصر و دوران خودشون رسیدند و به گفته آیت الله بروجردی هر یک از آن‌ها در هر نقطه ای، جزو سرآمدان بودند.

وی با بیان اینکه از ایشان ۱۷ جلد کتاب به یادگار مانده است، گفت: نقل است که در دورانی وبا در نجف شیوع پیدا می‌کند و علما و طلاب برای در امان مانده از ابتلا، شهر را ترک می‌کنند؛ اما آقاسیدمحمد باقر در حجره اش مانده بود و به کتابت مشغول بود. وقتی به ایشان می‌گویند شما چرا به نقطه دیگری نمی‌روید تا در امان باشید گفته بودند که من تا حد امکاناتی که بلدم رعایت بهداشت را می‌کنم و مشغول نوشتن هستم و تا زمانی که عزرائیل بیاید و قلم را از دستم بگیرد، به کارم ادامه می‌دهم.

ملاک تعین تراز علما، شاگردی آیت الله درچه‌ای بود

موسوی درچه‌ای با اشاره به شرایط سخت معیشتی در دوران تدریس و تحقیق این عالم وارسته اظهار داشت: تدریس ایشان در نجف و اصفهان زبانزد بوده است چرا که هم بیان خوبی داشته است و هم قلم خوبی. وقتی به مناسبت صدمین سالگرد شهادت ایشان با برخی از علمای و بزرگان کشور صحبت می‌کردیم همگی بر وجهه والای علمی و فقهی ایشان و تبحر او در تدریس و بیان صحه گذاشتند.

وی افزود: آیت الله سبحانی در مورد ایشان معتقد بودند که دلیل تربیت شاگردان طراز اول توسط ایشان، قدرت و نفوذ بیان و قلم ایشان بوده است که در کنار نفوذ معنوی که داشتند، بسیار فائق آمده است.

موسوی درچه‌ای ادامه داد: آیت الله نوری همدانی نیز گفتند که آیت الله عظمای بروجردی گاهی با مناسبت و بی مناسبت در جلسات درس شان اشاره‌ای به استادش آیت الله درچه‌ای می‌کرد. ایشان از آیت الله بروجردی روایتی را به نقل از آقاسید محمدباقر بیان کرد که ایشان گفته بود "در جلسات درس علامه آخوند خراسانی که شرکت می‌کردم، چون شاگردان آخوند مسن بودند و من خیلی جوان، همیشه پشت ستونی می‌نشستم تا علامه مرا نبیند. ولی یک روزی اشکالی دیدم و مجبور شدم از پشت ستون خارج شوم و به اطلاع استاد برسانم. علامه آخوند وقتی اشکالم را شنید گفت دوباره بگو و من دوباره بیان کردم. سپس ایشان از منبر پایین آمد و پیشانی مرا بوسید و گفت احسنت؛ شما از اصفهان آمده اید".

امام جمعه درچه گفت: نقل است که آیت الله بروجردی در خصوص سطح بالای تدریس آیت الله درچه‌ای گفته بودند که وقتی از خدمت آقاسیدمحمد باقر به به نجف رفتم، صاحب مبنا بودم ـ یعنی مجتهد بودم ـ و در نجف خیلی چیزی عایدم نشد یعنی نجف مبانی مرا تغییر نداد.

موسوی درچه‌ای خاطرنشان کرد: همچنین چنین مشهور است که وقتی می‌خواستند ملاک و معیار عالمی را مشخص کنند می‌گفتند وی از شاگردان آیت الله درچه ایست و آیت الله بروجردی بار‌ها فرموده بود که موفقیت هایم را مدیون استادم آیت الله درچه‌ای هستم.

رابطه نوع رحلت آقاسید باقر با بی اعتنایی به رضاشاه

نوه آیت الله سیدمحمدباقر درچه‌ای در مخالفت این سید مجاهد با رژیم منحوس پهلوی اظهار داشت: روزی رضاشاه به اصفهان می‌رود و برخی علمای شهر به دیدار او می‌روند. اما آقاسید امتناع میکند. شاه گروهی را به دیدار ایشان می‌فرستد تا وقت ملاقات بگیرند وهدایایی نیز با خود می‌برند.

وی افزود: آقاسیدمحمدباقر صحبت آن‌ها را که می‌شنود می‌گوید من وقت برای ملاقات ندارم و همه برنامه‌های من از قبل تنظیم شده و منظم است. آن‌ها اصرار می‌کنند که هدایا را بپذیرند که ایشان آن‌ها را هم قبول نمی‌کند و آن‌ها رفتار سرد ایشان را که می‌بینند، مجبور به ترک مجلس می‌شوند، اما ظاهرا شاه باشنیدن موضوع خیلی آشفته می‌شود و چند ماه بعد سیدمحمدباقر رحلت می‌کند. این از جمله مسائلی است که مسأله شهادت آیت الله درچه‌ای را تقویت می‌کند. به ادعا و اذعان بسیاری، این برخورد با عمال رضاشاه در نحوه رحلت ایشان بی تأثیر نبوده است.

امام جمعه درچه گفت: حجت الاسلام سید حسین بهشتی اصفهانی می‌گوید شخصا از آیت الله جمال سحری شنیدم که به روی منبر قسم می‌خورد که آیت الله درچه‌ای را شهید کردند.

اگر ثقلین هم جمع شوند درس را تعطیل نمی‌کنم

این مدرس و محقق علوم دینی با بیان اینکه آیت الله درچه‌ای در برنامه شبانه روز خودش بسیار نظم داشته است، گفت: حتی نقل است یکی از بزرگان دستجرد اصرار میکند که در مسیر تردد از درچه به اصفهان به منزل ایشان بروند که آقاسیدمحمد باقر می‌گوید درس و نماز دارم. آن دوست به ایشان می‌گوید یکی از جلسات درس را تعطیل کنید که آقا می‌گوید اگر ثقلین هم جمع شوند درس را تعطیل نمی‌کنم!

موسوی درچه‌ای افزود: حتی خبر فوت برادرشان، آیت الله سید محمدحسین موسوی درچه‌ای را که به ایشان می‌دهند، چون در جلسه درس بوده اند، کلاس را تعطیل نمی‌کند، ولی وقتی می‌گویند ایشان وصیت کرده شما نماز میت را بخوانید، دیگر، چون چاره‌ای نبوده راهی تخت فولاد می‌شود، ولی در مسیر باز هم درس را ادامه می‌دهد تا زمان بیهوده نگذشته باشد.

منشأ اتهامات علیه آیت الله درچه‌ای

نوه آیت الله درچه‌ای تصریح کرد: اتهاماتی در مورد ایشان مطرح می‌کنند که آقا سید محمدباقر نسبت به اهل بیت کمتر توجه داشته است؛ در صورتی که اقدامات بسیاری همچون تقید ایشان به قرائت زیارت عاشورا یا تبرک کتابهایشان به نام حضرت حجت (عج) نشان می‌دهد که اینطور نبوده است.

وی ریشه این اتهامات را تذکر شدیدالحن آیت الله درچه‌ای به یک واعظ اصفهانی دانست و بیان داشت: روزی این واعظ در منبر مثالی مطرح می‌کند و آن را به مقام آخرتی حضرت اباعبدالله (ع) ربط می‌دهد که آیت الله درچه‌ای بسیار برآشفته می‌شود و در همان جلسه فریاد می‌زند که تو از کجا میدانی چنین است؟ این حرف‌ها را از کجا می‌گویی؟

موسوی درچه‌ای گفت: بعد از جلسه آن واعظ به آقا می‌گوید که این تذکر را در خفا به من می‌گفتید که ایشان پاسخ می‌دهد تو داری در عموم مطرح می‌کنی و مردم را منحرف می‌کنی، چطور من در خصوصی به شما تذکر دهم؟! و آن واعظ بعد از آن در جلسات، علیه آیت الله درچه‌ای موضع می‌گرفت و شایعاتی مطرح می‌کرد.

گفتنی است، "ضیافت" عنوان برنامه ایست که در ماه مبارک رمضان به مدت سی شب با اجرای سیدعلی قوامی، نود دقیقه پیش از افطار مهمان خانه مخاطبان شبکه قرآن و معارف سیما خواهد بود.