به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، به نقل از مؤسسه استنادی و پایش علم و فناوری جهان اسلام (ISC)، دکتر سید احمد فاضل‌زاده رئیس مؤسسه ISC گفت: هوش مصنوعی به عنوان قلب انقلاب صنعتی چهارم را می‌توان یکی از بزرگترین اتفاقات در دهه‌های اخیر قلمداد کرد که می‌تواند مزایای زیادی را برای کسب و کارها، صنایع و افراد جامعه داشته باشد. هوش مصنوعی دانشی بسیار گسترده و پیچیده است که شاخه‌های متعددی از جمله رایانش بصری، پردازش زبان طبیعی، یادگیری ماشینی، رباتیک، شبکههای عصبی و سیستم‌های چند عاملی را در برمی‌گیرد.
فاضل زاده افزود: در حال حاضر جمهوری اسلامی ایران در زمینه هوش مصنوعی در ابتدای راه قرار دارد و تحولات ناشی از انقلاب صنعتی چهارم چنان که باید در صنعت ایران اتفاق نیفتاده است. در چنین انقلابی، فناوری و شاخه‌های هوش مصنوعی سهم مهمی در ارزش آفرینی اقتصادی دارند. در بسیاری از کشورهای پیشرفته جهان برای استقبال از این تغییر بسیار مهم فلسفی، اقتصادی، اجتماعی و مدیریتی سندهای مفصلی در دست تهیه است تا بتوانند در آینده این تحولات سهمی داشته باشند. در کشور ما نیز، اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی، در نهصد و یکمین جلسه خود مورخ ۳۰ خردادماه سال جاری، کلیات سند ملی تأسیس سازمان و شورای راهبری هوش مصنوعی جمهوری اسلامی ایران را به تصویب رساندند. با تصویب کلیات سند ملی هوش مصنوعی و تأسیس سازمان ملی و تشکیل شورای راهبری هوش مصنوعی از سوی اعضای شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، مقرر شده است که کشور تا افق ۱۴۱۲ با برخورداری از زیست‌بوم هوش مصنوعی پیشرفته و نوآور مبتنی بر اصول و ارزش‌ها، اتکا بر قابلیت‌ها و توانمندی‌های ملی و تعاملات بین‌المللی، در بین کشورهای پیشرو در فناوری‌های هوش مصنوعی دنیا قرار گیرد.
وی گفت: بررسی و تحلیل جایگاه علمی در فناوری و شاخه‌های هوش مصنوعی در رتبه‌بندی‌های معتبر جهانی اهمیت زیادی دارد، اگر چه جمهوری اسلامی ایران در بعضی از شاخه‌های هوش مصنوعی از لحاظ توسعه فناوری و محصول وضعیت مناسب‌تری دارد، ولی به دلیل بعضی از محدودیت‌ها تولیدات علمی کمتری در عرصه بین‌المللی انتشار یافته است.
جدول شماره ۱، رتبه و تعداد تولیدات علمی کشورهای پیشرو جهانی در فناوری و شاخه‌های هوش مصنوعی در پایگاه وب آو ساینس را در بازه زمانی ۲۰ ساله را نشان می‌دهد.
جدول ۱. جایگاه فناوری و شاخه‌های هوش مصنوعی کشورهای پیشرو جهانی در بازه زمانی ۲۰۲۳-۲۰۰۴
|
رتبه |
فناوری و شاخه‌های هوش مصنوعی |
||||||
|
۲۰۰۴-۲۰۲۳ |
هوش مصنوعی |
رایانش بصری |
پردازش زبان طبیعی |
یادگیری ماشین |
رباتیک |
شبکههای عصبی |
سیستم‌های چند عاملی |
|
۱ |
آمریکا ۳۰۶۸۷ مدرک |
چین ۲۰۸۶۲ مدرک |
آمریکا ۱۰۷۲۴ مدرک |
آمریکا ۹۹۸۸۴ مدرک |
آمریکا ۵۳۵۱۸ مدرک |
چین ۱۶۳۱۸۰ مدرک |
چین ۴۹۸۰ مدرک |
|
۲ |
چین ۲۹۰۲۳ مدرک |
آمریکا ۱۴۱۷۱ مدرک |
چین ۷۴۸۱ مدرک |
چین ۷۲۷۰۴ مدرک |
چین ۲۴۷۶۱ مدرک |
آمریکا ۶۵۴۷۸ مدرک |
آمریکا ۱۲۹۰ مدرک |
|
۳ |
هند ۱۰۶۸۴ مدرک |
هند ۵۴۶۳ مدرک |
هند ۳۰۲۸ مدرک |
هند ۲۹۱۶۶ مدرک |
آلمان ۱۳۳۴۲ مدرک |
هند ۳۸۲۰۰ مدرک |
فرانسه ۸۸۳ مدرک |
|
۴ |
انگلستان ۱۰۶۷۶ مدرک |
انگلستان ۳۳۳۸ مدرک |
انگلستان ۲۲۰۳ مدرک |
انگلستان ۲۴۱۶۸ مدرک |
ایتالیا ۱۳۳۳۵ مدرک |
کره جنوبی ۱۹۱۵۹ مدرک |
اسپانیا ۷۱۶ مدرک |
|
۵ |
آلمان ۸۴۷۰ مدرک |
آلمان ۳۲۹۲ مدرک |
آلمان ۱۷۵۴ مدرک |
آلمان ۲۳۱۶۳ مدرک |
انگلستان ۱۱۶۱۸ مدرک |
انگلستان ۱۷۶۳۵ مدرک |
ژاپن ۶۱۶ مدرک |
|
۶ |
ایتالیا ۷۴۳۲ مدرک |
اسپانیا ۲۸۷۰ مدرک |
اسپانیا ۱۶۳۱ مدرک |
کانادا ۱۷۱۳۲ مدرک |
ژاپن ۱۰۰۴۸ مدرک |
جمهوری اسلامی ایران ۱۷۴۵۸ مدرک |
انگلستان ۵۴۰ مدرک |
|
۷ |
اسپانیا ۶۵۷۷ مدرک |
کانادا ۲۶۱۷ مدرک |
کانادا ۱۵۵۷ مدرک |
ایتالیا ۱۵۳۵۵ مدرک |
فرانسه ۷۵۶۷ مدرک |
ژاپن ۱۶۳۱۵ مدرک |
ایتالیا ۵۱۹ مدرک |
|
۸ |
کانادا ۶۲۰۷ مدرک |
کره جنوبی ۲۶۰۲ مدرک |
ژاپن ۱۳۵۴ مدرک |
استرالیا ۱۳۶۴۰ مدرک |
کانادا ۷۰۸۹ مدرک |
آلمان ۱۴۱۱۱ مدرک |
آلمان ۵۰۵ مدرک |
|
۹ |
کره جنوبی ۵۹۱۳ مدرک |
ایتالیا ۲۵۳۹ مدرک |
ایتالیا ۱۳۵۲ مدرک |
کره جنوبی ۱۳۳۷۲ مدرک |
اسپانیا ۶۸۸۹ مدرک |
کانادا ۱۳۸۷۵ مدرک |
هند ۴۶۶ مدرک |
|
۱۰ |
استرالیا ۵۶۶۵ مدرک |
فرانسه ۲۴۳۸ مدرک |
فرانسه ۱۳۴۲ مدرک |
ژاپن ۱۲۷۹۲ مدرک |
کره جنوبی ۶۸۰۱ مدرک |
تایوان ۱۲۱۰۷ مدرک |
استرالیا ۴۱۱ مدرک |
همان‌گونه که در جدول یک نیز مشهود است، آمریکا و چین در فناوری و شاخه‌های مختلف هوش مصنوعی از نظر تعداد مدارک علمی منتشر شده در پایگاه وب آو ساینس، رتبه‌های اول و دوم را به خود اختصاص داده‌اند.
براساس داده‌های پایگاه وب آو ساینس، جمهوری اسلامی ایران در فناوری شبکههای عصبی رتبه ششم جهانی و رتبه اول در بین کشورهای جهان اسلام را به خود اختصاص داده است. رتبه جهانی جمهوری اسلامی ایران در فناوری‌های هوش مصنوعی ۱۶؛ رایانش بصری و پردازش زبان طبیعی ۲۵؛ یادگیری ماشینی ۱۷؛ فناوری رباتیک ۲۷ و فناوری سیستم‌های چند عاملی ۱۲ است.
جدول شماره ۲، رتبه و تعداد تولیدات علمی کشورهای پیشرو اسلامی در فناوری و شاخه‌های هوش مصنوعی را نشان می‌دهد.
جدول ۲. جایگاه فناوری و شاخه‌های هوش مصنوعی کشورهای پیشرو اسلامی در بازه زمانی ۲۰۲۳-۲۰۰۴
|
رتبه |
فناوری و شاخه‌های هوش مصنوعی |
||||||
|
۲۰۰۴-۲۰۲۳ |
هوش مصنوعی |
رایانش بصری |
پردازش زبان طبیعی |
یادگیری ماشین |
رباتیک |
شبکههای عصبی |
سیستم‌های چند عاملی |
|
۱ |
عربستان سعودی ۳۸۲۴ مدرک |
عربستان سعودی ۹۹۰ مدرک |
عربستان سعودی ۷۴۰ مدرک |
عربستان سعودی ۸۴۷۸ مدرک |
ترکیه ۲۵۴۵ مدرک |
جمهوری اسلامی ایران ۱۷۴۵۸ مدرک |
جمهوری اسلامی ایران ۳۵۱ مدرک |
|
۲ |
جمهوری اسلامی ایران ۳۲۹۳ مدرک |
ترکیه ۹۱۹ مدرک |
پاکستان ۵۸۱ مدرک |
جمهوری اسلامی ایران ۶۴۰۹ مدرک |
جمهوری اسلامی ایران ۱۷۰۷ مدرک |
ترکیه ۹۰۷۸ مدرک |
تونس ۲۳۳ مدرک |
|
۳ |
مالزی ۲۳۷۷ مدرک |
مالزی ۷۷۷ مدرک |
ترکیه ۴۹۴ مدرک |
پاکستان ۵۳۶۳ مدرک |
مالزی ۱۴۰۸ مدرک |
عربستان سعودی ۷۹۷۱ مدرک |
مراکش ۲۳۱ مدرک |
|
۴ |
ترکیه ۲۳۳۳ مدرک |
جمهوری اسلامی ایران ۷۰۶ مدرک |
مالزی ۳۸۳ مدرک |
ترکیه ۵۱۷۱ مدرک |
عربستان سعودی ۹۹۱ مدرک |
مالزی ۷۷۵۰ مدرک |
مالزی ۱۸۶ مدرک |
|
۵ |
مصر ۱۶۱۴ مدرک |
مصر ۵۱۹ مدرک |
جمهوری اسلامی ایران ۳۶۶ مدرک |
مالزی ۴۷۳۸ مدرک |
پاکستان ۸۴۱ مدرک |
پاکستان ۴۹۸۶ مدرک |
عربستان سعودی ۱۵۰ مدرک |
|
۶ |
امارات متحده عربی ۱۳۸۷ مدرک |
امارات متحده عربی ۳۸۳ مدرک |
مصر ۳۱۶ مدرک |
مصر ۳۴۵۱ مدرک |
مصر ۷۱۸ مدرک |
مصر ۴۱۰۹ مدرک |
پاکستان ۱۲۶ مدرک |
|
۷ |
اندونزی ۷۳۲ مدرک |
اندونزی ۳۴۴ مدرک |
مراکش ۲۵۹ مدرک |
امارات متحده عربی ۲۶۹۹ مدرک |
امارات متحده عربی ۶۹۶ مدرک |
اندونزی ۲۴۵۱ مدرک |
ترکیه ۹۶ مدرک |
|
۸ |
عراق ۶۱۰ مدرک |
تونس ۳۳۳ مدرک |
تونس ۲۵۰ مدرک |
اندونزی ۱۷۸۴ مدرک |
اندونزی ۳۷۵ مدرک |
امارات متحده عربی ۲۳۳۱ مدرک |
مصر ۶۹ مدرک |
|
۹ |
مراکش ۵۸۸ مدرک |
مراکش ۲۳۷ مدرک |
امارات متحده عربی ۲۳۹ مدرک |
مراکش ۱۴۷۸ مدرک |
تونس ۳۰۲ مدرک |
عراق ۱۷۸۳ مدرک |
امارات متحده عربی ۳۷ مدرک |
|
۱۰ |
اردن ۵۵۳ مدرک |
عراق ۱۸۲ مدرک |
اندونزی ۲۰۶ مدرک |
عراق ۱۳۶۵ مدرک |
قطر ۲۱۲ مدرک |
تونس ۱۷۱۱ مدرک |
قطر ۳۴ مدرک |
براساس شکل شماره ۱، روند تولیدات علمی فناوری‌های شبکههای عصبی، یادگیری ماشینی و هوش مصنوعی جمهوری اسلامی ایران در دهه گذشته در مقایسه با سایر فناوری‌های مرتبط با هوش مصنوعی بیشتر صعودی است. با توجه به نتایج به دست آمده از پایگاه وب آو ساینس، در حوزه شبکههای عصبی روند تولیدات علمی صعودی بوده و از ۹۵۰ مدرک در سال ۲۰۱۴ به ۲۲۰۷ مدرک در سال ۲۰۲۳ رسیده است. در حوزه یادگیری ماشینی، تولیدات علمی از ۸۱ مدرک در سال ۲۰۱۴ به ۱۶۵۶ مدرک در سال ۲۰۲۳ رسیده است. همچنین در حوزه هوش مصنوعی، تولیدات علمی از ۹۸ مدرک در سال ۲۰۱۴ به ۶۴۷ مدرک در سال ۲۰۲۳ رسیده است.
جدول شماره ۳، بیشترین تولیدات علمی در بازه زمانی ۲۰ ساله در فناوری و شاخه‌های هوش مصنوعی را نشان می‌دهد.
بیشترین تولیدات علمی در بازه زمانی ۲۰ ساله در بخش هوش مصنوعی، مربوط به دانشگاه تهران، دانشگاه تبریز و دانشگاه صنعتی امیرکبیر بوده است. در رایانش بصری و پردازش زبان طبیعی، بیشترین تولیدات علمی مربوط به دانشگاه تهران، دانشگاه صنعتی امیرکبیر و دانشگاه صنعتی شریف؛ در یادگیری ماشینی، دانشگاه تهران، دانشگاه صنعتی امیرکبیر و دانشگاه تربیت مدرس؛ در رباتیک، دانشگاه تهران، دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه صنعتی امیرکبیر؛ در شبکههای عصبی، دانشگاه تهران، دانشگاه تبریز و دانشگاه علم و صنعت ایران و در سیستم‌های چند عاملی، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، دانشگاه علم و صنعت ایران و دانشگاه تهران بوده است.
جدول ۳. وضعیت و رتبه دانشگاه‌های کشور در فناوری و شاخه‌های هوش مصنوعی
|
رتبه |
فناوری و شاخه‌های هوش مصنوعی |
||||||
|
۲۰۰۴-۲۰۲۳ |
هوش مصنوعی |
رایانش بصری |
پردازش زبان طبیعی |
یادگیری ماشین |
رباتیک |
شبکههای عصبی |
سیستم‌های چند عاملی |
|
۱ |
دانشگاه تهران ۳۲۷ مدرک |
دانشگاه تهران ۱۰۲ مدرک |
دانشگاه تهران ۴۲ مدرک |
دانشگاه تهران ۸۴۹ مدرک |
دانشگاه تهران ۲۳۱ مدرک |
دانشگاه تهران ۲۰۳۶ مدرک |
دانشگاه صنعتی امیرکبیر ۵۲ مدرک |
|
۲ |
دانشگاه تبریز ۲۲۸ مدرک |
دانشگاه صنعتی امیرکبیر ۶۶ مدرک |
دانشگاه صنعتی امیرکبیر ۳۹ مدرک |
دانشگاه صنعتی امیرکبیر ۴۵۳ مدرک |
دانشگاه صنعتی شریف ۲۱۸ مدرک |
دانشگاه تبریز ۹۵۷ مدرک |
دانشگاه علم و صنعت ایران ۳۶ مدرک |
|
۳ |
دانشگاه صنعتی امیرکبیر ۲۱۶ مدرک |
دانشگاه صنعتی شریف ۶۱ مدرک |
دانشگاه صنعتی شریف ۳۴ مدرک |
دانشگاه تربیت مدرس ۴۲۷ مدرک |
دانشگاه صنعتی امیرکبیر ۲۰۶ مدرک |
دانشگاه علم و صنعت ایران ۹۲۹ مدرک |
دانشگاه تهران ۳۲ مدرک |
|
۴ |
دانشگاه تربیت مدرس ۱۶۶ مدرک |
دانشگاه علم و صنعت ایران ۴۱ مدرک |
دانشگاه شهید بهشتی ۲۶ مدرک |
دانشگاه صنعتی شریف ۳۷۴ مدرک |
دانشگاه صنعتی خواجه نصیر الدین طوسی ۱۵۳ مدرک |
دانشگاه صنعتی شریف ۸۷۷ مدرک |
دانشگاه صنعتی خواجه نصیر الدین طوسی ۳۱ مدرک |
|
۵ |
دانشگاه علوم پزشکی تهران ۱۴۰ مدرک |
دانشگاه فردوسی مشهد ۳۷ مدرک |
دانشگاه شیراز ۱۸ مدرک |
دانشگاه شیراز ۳۰۱ مدرک |
دانشگاه علم و صنعت ایران ۱۲۲ مدرک |
دانشگاه تربیت مدرس ۷۷۷ مدرک |
دانشگاه صنعتی شریف ۲۸ مدرک |
|
۶ |
دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات ۱۳۱ مدرک |
دانشگاه شیراز ۳۶ مدرک |
دانشگاه اصفهان ۱۷ مدرک |
دانشگاه تبریز ۲۹۷ مدرک |
دانشگاه تبریز ۷۱ مدرک |
دانشگاه صنعتی خواجه نصیر الدین طوسی ۶۸۱ مدرک |
دانشگاه تربیت مدرس ۱۴ مدرک |
|
۷ |
دانشگاه صنعتی شریف ۱۲۷ مدرک |
دانشگاه شهید بهشتی ۳۵ مدرک |
دانشگاه صنعتی خواجه نصیر الدین طوسی ۱۴ مدرک |
دانشگاه علم و صنعت ایران ۲۸۶ مدرک |
دانشگاه فردوسی مشهد ۵۷ مدرک |
دانشگاه فردوسی مشهد ۶۶۲ مدرک |
دانشگاه شهید بهشتی ۱۲ مدرک |
|
۸ |
دانشگاه صنعتی خواجه نصیر الدین طوسی ۱۱۸ مدرک |
دانشگاه تربیت مدرس ۳۲ مدرک |
دانشگاه فردوسی مشهد ۱۴ مدرک |
دانشگاه فردوسی مشهد ۲۵۵ مدرک |
دانشگاه صنعتی شاهرود ۵۵ مدرک |
دانشگاه شیراز ۶۵۹ مدرک |
دانشگاه تبریز ۱۲ مدرک |
|
۹ |
دانشگاه شیراز ۱۰۸ مدرک |
دانشگاه صنعتی خواجه نصیر الدین طوسی ۲۲ مدرک |
دانشگاه علم و صنعت ایران ۱۳ مدرک |
دانشگاه صنعتی خواجه نصیر الدین طوسی ۲۵۵ مدرک |
دانشگاه صنعتی اصفهان ۵۲ مدرک |
دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات ۶۵۱ مدرک |
دانشگاه صنعتی اصفهان ۱۱ مدرک |
|
۱۰ |
دانشگاه علم و صنعت ایران ۱۰۶ مدرک |
دانشگاه اصفهان ۲۲ مدرک |
دانشگاه تبریز ۱۰ مدرک |
دانشگاه علوم پزشکی تهران ۲۲۴ مدرک |
دانشگاه علوم پزشکی تهران ۴۹ مدرک |
دانشگاه صنعتی اصفهان ۴۹۰ مدرک |
دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات ۱۱ مدرک |