به بهانه آغاز سال تحصيلي جديد؛
گروه علمي «خبرگزاري دانشجو»؛ دانشگاه و دانشگاهیان در نظر امام خمینی (رضوان الله علیه) و امام خامنه ای از اهمیت و جایگاه ویژه و خاصی برخوردار بوده و هستند.
به طوری که امام خمینی (ره) دانشگاه را «مبدا» همه تحولات کشور می دانستند و امام خامنه ای نیز دانشگاه را «پایگاه انقلاب اسلامی» می دانند؛ با توجه به اهمیتی که دانشگاه دارد و نقشی که می تواند در جامعه ایفا کند، رهبران انقلاب اسلامی از همان آغاز به فکر برنامه ای جدی و حساب شده برای این پایگاه مهم بودند.
امام خمینی (ره) چه قبل از انقلاب اسلامی و چه پس از پیروزی انقلاب اسلامی، بر اسلامی شدن دانشگاه ها تاکید می ورزیدند و دانشگاه وابسته به غرب و شرق را نه تنها برای ملت مفید نمی دانستند، بلکه آن را به ضرر کشور و ملت عنوان مي كردند.
در آستانه بازگشايي دانشگاه ها و شروع سال تحصيلي جديد به ویژگی های دانشگاه اسلامی از منظر امام و رهبری می پردازیم.
برخي از مهمترين اين ويژگي ها عبارتند از:
همراهی تعلیم و تهذیب در دانشگاه اسلامی
علمی که در دانشگاه اسلامی آموخته می شود علم اسلامی است، در دانشگاه اسلامی «علم» و «تهذیب» همراه هم هستند، ولی اگر دانشگاه به «تخصص» و «علم» بدون «تعهد» و «تهذیب» بپردازد و به دانش آموختگان خود فقط علم بیاموزد و به فکر اخلاق و تعهد او نباشد، نتیجه و خروجی این دانشگاه، دانشمندی است که نه تنها علمش مفید نیست، بلکه برای جامعه بشری نيز مضر است؛ همچنان که اکثر مشکلات جوامع امروزی ناشی از همین «علم» بدون «ایمان» و «تعهد» است.
امام خمینی در این باره می فرمایند: «اگر دانشگاه واقعاً دانشگاه باشد و دانشگاه اسلامی باشد، یعنی در کنار تحصیلات متحقق در آنجا تهذیب هم باشد، تعهد هم باشد، یک کشوری را اینها می توانند به سعادت برسانند... علم تنها اگر ضرر نداشته باشد، فایده ندارد. تمام این مصیبت ها که برای بشر پیش آمده ریشه اش دانشگاه بوده ... علمی که پهلوی او اخلاق و تعهد اسلامی نبوده است، تهذیب نبوده است، دنیا را دانشگاه به فساد کشانده است...» (دیدار مدرسان و طلاب حوزه علمیه قم و دانشجویان عضو دفتر تحکیم وحدت حوزه و دانشگاه آذر 59)
امام خامنه (مدظله العالی) نیز بارها در دیدارهایی که با استادان و دانشجویان داشته اند بر اهمیت تهذیب و تزکیه، بویژه در قشر دانشجو تاکید می ورزند و در جمله ای معروف یکی از معیارهای دانشجوی موفق را «تهذیب» می دانند.
علمی که در دانشگاه اسلامی آموخته می شود، علم اسلامی است
دانشگاه اسلامی دانشگاهی است که در آن علم اسلامی آموزش داده می شود و منظور از علم اسلامی فقط علومی مثل فقه و فلسفه و یا سایر رشته های علوم انسانی نیست، بلكه علم اسلامی علمی است که انسان را در مسیر توحیدی قرار می دهد و در این باره همه علوم مشترکند.
امام خمینی در این باره می فرمایند: «فرق بین دانشگاه غربی و دانشگاه اسلامی باید در آن طرحی باشد که اسلام برای دانشگاه ها طرح می کند، دانشگاه غربی به هر مرتبه ای که برسد طبیعت را ادرک می کند و طبیعت را مهار نمی کند. برای معنویت، اسلام به علوم طبیعی نظر استقلالی ندارد تمام علوم طبیعی به هر مرتبه ای که برسند باز آن چیزی که اسلام می خواهد نیست. اسلام طبیعت را مهار می کند برای واقعیت و همه را به وحدت و توحید می برد. تمام علومی که شما اسم می برید و از دانشگاه های خارجی تعریف می کنید و تعریف هم دارد اینها یک ورق از عالم است آن هم یک ورق نازکتر از تمام اوراق.»
امام خامنه ای نیز در دیدار نخبگان جوان در این زمینه می فرمایند: «ما دنبال علمی هستیم که ما را به معنویت، به انسانیت، به خدا و به بهشت نزدیک کند.»
دانشگاه اسلامی نیاز به مدیریت اسلامی دارد
امام خمینی (ره) همیشه نسبت به نفوذ نامحرمان و وابستگان به شرق و غرب در دانشگاه ها هشدار می دهند و نفوذ این گونه عناصر را از عوامل اصلی وابستگی دانشگاه و در نتیجه مملکت به دشمنان بر می شمارند و در وصیت نامه سیاسی –الهی خویش نیز می فرمایند: « ... و بر ملت و دولت جمهوری اسلامی است در همه اعصار، كه نگذارند عناصر فاسد دارای مكتب های انحرافی یا گرایش به غرب و شرق در دانش‌سراها و دانشگاه ها و سایر مراكز تعلیم و تربیت نفوذ كنند و از قدم اول جلوگیری نمایند تا مشكلی پیش نیاید و اختیار از دست نرود.»
امام خامنه ای نیز درباره اهمیت و نقش مدیریت اسلامی در اداره دانشگاه اسلامی می فرمایند: «اگر به معنای حقیقی کلمه، موازین اسلامی مدیریت مورد توجه قرار گیرد، بدون تردید بر همه حرکت های علمی و فرهنگی دانشگاه تاثیر می گذارد و در همه بخش ها خیلی ساماندهی می کند.» (بیانات در دیدار نخبگان جوان، اسفند86)
خودباوری و اتکا به خود از ویژگی‌های تربیت‌شدگان دانشگاه اسلامی است
از نظر امام خمینی (ره) و امام خامنه ای دانشگاه باید افراد متخصص و متعهدی تربیت کند که کشور را از وابستگی های علمی به اجانب نجات بدهد؛ هدف، باید رفع نیازهای کشور باشد.
تعلیمات و علوم دیگران را وحی منزل ندانند، بلکه باید با دید نقادانه و انتقادی به علوم نگاه شود و در جهت تولید علم بومی کوشش گردد.
دانشگاهی که وابسته به دیگران باشد، نبودنش بهتر است؛ چرا که استقلال کشور در گرو استقلال دانشگاه و مراکز فرهنگی است.
حضرت امام در اول اردیبهشت 59 در لزوم انقلاب فرهنگی می فرمایند: «دانشگاه های ما دانشگاه های استعماری است. دانشگاه های ما اشخاصی را که تربیت می‌کنند، تعلیم می‌کنند، اشخاصی هستند که غربزده هستند. معلمین بسیارشان غربزده هستند و جوان های ما را غربزده بار می‌آورند. ما می‌گوییم که دانشگاه های ما، دانشگاه هایی که برای ملت ما مفید باشد، نیست. ما بیشتر از 50 سال است که دانشگاه داریم، با بودجه‌های هنگفت کمرشکن که از دسترنج همین ملت حاصل می‌شود، و در این 50 سال نتوانستیم در علومی که در دانشگاه‌ها کسب می‌شود خودکفا باشیم. ما بعد از 50 سال اگر بخواهیم یک مریضی را معالجه کنیم، اطبای ما بعضی‌هایشان یا بسیاریشان می‌گویند این باید برود به انگلستان...»
امام خميني (ره) در دیداری که اعضای ستاد انقلاب فرهنگی در سالروز تاسیس این ستاد با ایشان داشتند می فرمایند:«اسلام برای علم آن قدر اجر قائل است که شاید دیگر مسالک آن قدر قائل نباشند. اسلام دانشمندها را آن قدر ارج می گذارد که شاید سایر ممالک آن طور نباشد. در اسلام، دانش بزرگترین چیز است، لکن نه دانش آن طوری است که ما را به تباهی بکشد، نه دانشمندان آن طوری که ملت ما را به آغوش غرب یا شرق ببرد. اسلام کوشش دارد که علم را در مغزهای مستقل، در مغزهایی که به طرف شرق و غرب نیستند، در مغزهایی که به اسلام فکر می کنند، بار بیاورد ...»
امام خامنه ای نیز در بیاناتشان لزوم پیشرفت علمی و علم بومی را مورد تاکید قرار می دهند و درباره تعبد علمی نسبت به علوم وارداتی غرب هشدار می دهند و بر اهمیت این نکته اصرار دارند که توسعه آموزش عالی باید در جهت هدف ها باشد.
وجود آرامش در محیط دانشگاهی لازم است
از بيانات امام (رحمة الله علیه) نتيجهگيري ميشود كه از «موانع» رشد و استقلال دانشگاه ها و اتكا به خود و خودكفايي، نفوذ آن دسته از افكار غربي و شرقي است كه باعث ميشوند ملت ما، بويژه دانشگاهيان، به دنبالهروي از آن افكار و بيگانگي از خود و در نتيجه تسليم در برابر خواستهها و منافع مستكبران كشانده شوند و هدف اين است كه آن افكار را بر اقتصاد، فرهنگ و سياست ما مسلط كنند و ما را از خويشتن خويش و استقلال و خوداتكايي خالي سازند تا همواره چشممان در پي آنها باشد و اهداف و آمال و آرزوهايمان را در وجود آنها و در تسلط و رهبري آنها بر خود جستجو كنيم.
رسوخ چنين افكاري از زبان استادان يا برخي از گروه هاي دانشجويي، زمينه انحراف دانشگاه ها را كه عامل كليه تحولات و مقدرات يك كشور است، فراهم ميآورد و باعث تشنج و ناآرامي ها در دانشگاه ها ميشود، خاصه آن كه چنين افكاري با نقاب آزاديخواهي و تمدنگرايي مطرح ميشوند و در ارزش هاي اسلامي، فرهنگي و اصولي ملت به اشكال گوناگون تزلزل و تخريب ايجاد ميكنند.
طبيعي است كه در چنين جو ناآرام و زهرآگيني، استادان و متفكران اسلامي بسختي ميتوانند به تربيت صحيح دانشجويان در دو جهت تخصص و تهذيب بپردازند؛ از اين جهت است كه امام خميني (رحمةالله علیه)ميفرمايند: «اگر آرامش در دانشگاه و در محيط هاي تعليمي نباشد، چطور امكان دارد كه متفكران افكار خودشان را به جوانان ما صادر كنند و مغزهاي آنها را متفكر و متخصص بار بياورند؟»
بنابراين براي رشد افكار و رسيدن به اهداف يك دانشگاه خوب و اسلامي، نياز به آرامش است و اگر افكار و عقايد گوناگون متعددي وجود دارند ــ كه طبيعتاً وجود دارند ــ و عدهاي ميخواهند آنها را مطرح كنند، بايد محيط مناسبي ترتيب داده شود تا بيانكنندگان آن افكار و عقايد، ضمن طرح مواضع دقيق خود از لحاظ مكتب و عقيده، در محيطي آرام و با حضور متفكران اسلامي، به صحبت و بحث هاي علمي بپردازند.
تاکید ویژه امام خامنه ای بر برگزاری کرسی های آزاداندیشی و نظریه پردازی در دانشگاه ها را نیز در همین راستا می توان بهتر درک کرد
در پایان باید بگوییم از نظر رهبران انقلاب اسلامی، دانشگاه اسلامی به دانشگاهی که فقط به ظواهر تکیه کند، نیست و مثلاً دانشگاهی که فقط دختران دانشجوی آن محجبه هستند را نمی توان الگوی دانشگاه اسلامی نامید؛ بلكه دانشگاه اسلامی دانشگاهی است که مدیریت، محتوای دروس و ظاهر آن همگی اسلامی مي باشد و محصول آن دانشمندان متدین، متخصص، مجاهد و دلسوز نسبت به اسلام و مملکت است.
به امید روزی که دانشگاه های ما همه اسلامی باشد. ان شاءالله
منابع:
2- www.aviny.com
ارسال نظرات