یادداشت دانشجویی|
گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، مرتضي هوشمند؛ در چند وقت اخیر، یکی از زمزمه‌هایی که به گوش می‌رسد و هر روز بر قوت خود می‌افزاید، گرانی گوشت و لبنیات است. همانطور که مشاهده کردیم، شاهد افزایش قیمت لبنیات در چند وقت اخیر بوده‌ایم اما خبرها حاکی از آن است که مجددا شاهد افزایش قیمت‌ها خواهیم بود. دلیل افزایش قیمت‌ها چیست و چه کسانی در این گرانی‌ها سهم دارند؟ متاسفانه وقتی که قیمت فرآورده‌های دامی افزایش پیدا می‌کند، اولین انگشت اتهام، به سمت دامداران دراز می‌شود و در صف متهمان ردیف اول قرار می‌گیرند، درحالی که این گونه نیست و دامداران بیچاره هیچ تاثیری در افزایش قیمت‌ها و تنش در بازارها را ندارند. با این تفاصیل، یک سوال در این بین مطرح می‌شود و آن هم این است که با توجه به این که قیمت دام‌های زنده ما در حال حاضر به هیچ وجه گران نبوده و نیست اما چرا قیمت فرآورده‌های آن، به نسبت دام‌ها بالاتر است؟
در جواب این سوال باید این چنین بیان داشت که ما نباید در این بین، نقش دلالان و سیاستگذاری‌های غلط را که از سوی تصمیم گیرندگان اتخاذ می‌شود را نادیده بگیریم! نقش دلالان در ایجاد این قیمت‌ها بسیار پر رنگ است، چرا که عمده دامداران با دلالان طرف حساب بوده و دلالان نیز با توجه به نیازهای بازار و اصل عرضه و تقاضا، هر قیمتی را که دلشان بخواهد تصویب می کنند. سیاستگذاری‌های غلط و عدم وجود برنامه ریزی‌های مدون را که از عوامل دیگر این افزایش قیمت‌ها است، نباید فراموش کنیم. باید به این مسئله توجه شود که برنامه ریزی‌های دقیق و ارائه راهکارهای مناسب در حوزه دامپروری و به طور کلی کشاورزی، یک مسئله مهم است که می‌توان با اتکا به آن‌ها، از موانع پیش آمده عبور کرد.
نهاده دامی، تاثیر گذارترین شاخصه افزایش قیمت هاست! بخش عمده این گرانی‌ها به این دلیل است که ما در زمینه تامین نهاده‌های دامی و به طور کلی، نیازهای دام‌هایمان به شدت وابسته هستیم و از این جهت به دلیل عدم تامین ارز و بحث تحریم‌ها، در مضیقه بوده و نمی‌توانیم که به اندازه نیازها و خواستههایمان موارد لازم را وارد کرده و تهیه نماییم؛ به همین دلیل همین امر موجب ایجاد تنش در بازار مصرف شده و قیمت‌ها را افزایش می دهد. باید برای عبور از این مشکل، راهکار مناسب و کارسازی را ارائه کرد تا رفته رفته وابستگی‌های خود را به این نیازها کاهش دهیم. با توجه به نوع و سبک دامپروری و دامداری حاکم بر کشور، می‌توان بخش عمده‌ای از این منابع را از مراتع و کشت علوفه و دانه‌های روغنی تامین کرد ولی باید تمامی این برنامه‌ها با در نظر گرفتن آمایش سرزمینی و منابع طبیعی موجود در داخل کشور پیش برود؛ چرا که در غیر این صورت، هرگونه کشت محصول جایگزین که با در نظر نگرفتن منابع آبی و طبیعی ما باشد، علاوه بر اینکه گرهی از مشکلات باز نکرده، بلکه تنش‌ها و مشکلات را چند برابر خواهد کرد.
علاوه بر تمامی گفته‌های بالا، ما باید تمامی محصولاتی را که کشت می‌کنیم را هم از لحاظ کیفیت و هم از لحاظ کمیت مورد بررسی قرار داده و هر گونه سود و یا زیان و همچنین حداکثر و حداقل بازدهی آن را بسنجیم و بعد تصمیم بگیریم. توسعه بخش روستایی و عشایری، راهکاری برای کاهش قیمت‌ها می‌باشد. همانطور که می‌دانیم، بخشی از گوشت و لبنیات ما، علاوه بر دامداری‌ها و دامپروری‌های صنعتی، از بخش روستایی و عشایری تامین می‌شود؛ به همین دلیل، توجه ویژه و سرمایه گذاری لازم باید در این بخش، بیش از پیش افزایش یابد. اما متاسفانه نه در مجلس شورای اسلامی و نه در برنامه‌های وزارت جهاد کشاورزی، به این نکات به صورت ویژه، توجه نشده است.
لازم است که با تصویب و اصلاح قوانین مختلف در وزارت جهاد کشاورزی، کمیسیون کشاورزی مجلس و همچنین وزارت صنعت معدن و تجارت، به تمامی نیازها و کمبودهای بخش روستایی و عشایری توجه ویژه‌ای کرد و آن‌ها را تامین کرد. در حال حاضر از اصلی‌ترین مشکلاتی که در این دو بخش وجود دارد، این است که هیچ کدام از فعالان حوزه روستا و عشایر نمی‌دانند که تا چه اندازه از منابع طبیعی سهم دارند و چه مقدار را می‌توانند در جهت نیازهای خود استفاده کنند؛ به همین دلیل، بخش عمده‌ای از منابع طبیعی، ناخواسته از بین می رود. از عمده مشکلات دیگر که در این بخش وجود دارد، این است که وزارت جهاد کشاورزی هیچ گونه تسهیلاتی در خصوص پرورش دام، به روستاییان و عشایرها اعطا نمی کند تا آن‌ها ترغیب به ادامه کار خود شوند، به همین خاطر مشکلات در این حوزه فراوان است و حل تک تک این مشکلات، می‌تواند قیمت گوشت و لبنیات را در بازار شکانده و دوباره کاهش دهد.
در نتیجه توسعه یافتن این دو بخش باید در دستور کار وزارت جدید قرار گرفته و سریعا راه حلی را جهت از بین بردن این مشکلات ارائه داده و عملی کند.این نکته را هم باید در نظر داشت که تا مادامی که به این شکل پیش برود و مشکلات را حل نکنیم، نباید انتظار کاهش قیمت ها را داشته باشیم. از آقای ساداتی نژاد انتظار می‌رفت که تک تک مشکلات موجود در صنعت دامپروری کشور را در برنامه خود درنظر گرفته و برای هر کدام، راهکارهای جداگانه‌ای داشته باشد اما اگر به طرح‌ها و برنامه‌های وزیر جدید نگاهی بیندازیم، می‌بینیم که هیچ گونه جزئی نگری در برنامه‌ها وجود ندارد و تمامی موضوعات به صورت کلی و تیتر وار بیان شده است و هیچ گونه راهکاری نیز برای این موضوعات و مشکلات ارائه نشده است. باید یک تجدید نظر اساسی در این برنامه‌ها و طرح‌ها انجام شود.
متاسفانه در خصوص همین بخش روستا و عشایر نیز در این برنامه‌ها کم کاری شده است و به صورت جدی و ویژه به آن توجه نشده است. از اساسی‌ترین موضوعاتی که در برنامه‌های آقای ساداتی نژاد مشاهده می‌شود، اشاره به امر خودکفایی در حوزه نهاده‌های دامی می‌باشد که در این برنامه‌ها مطرح شده است که تا سال ۱۴۰۴، هیچ گونه ارزی تحت عنوان نهاده‌های دامی از کشور خارج نخواهد شد. در این خصوص باید بیان داشت که با توجه به وضعیت فعلی دامپروری کشور و نیازهای دامپروری و دامداری‌ها، به هیچ وجه واردات ما در حوزه نهاده‌های دامی به صفر نخواهد رسید و تحت هر شرایطی و حتی در بهترین حالت، ما باید بخشی از این نیازها و به طور کلی، نهاده‌های مصرفی دامپروری را وارد کنیم.
در حال حاضر در داخل کشور منابعی داریم که می‌توانیم وابستگی‌های خود را کاهش دهیم اما این امر باعث نخواهد شد که ما در این بخش، وارداتی نداشته باشیم، چون ما در حوزه نهاده‌های دامی، به شدت نیازمندیم و خواه یا ناخواه واردات این مواد، تاثیر خود را در قیمت گوشت و لبنیات خواهد گذاشت. افزایش توان علمی، راهی برای افزایش بهره وری و کنترل و کاهش قیمت‌ها است. متاسفانه در این آشفتگی بازار، به جای اینکه کیفیت علوفه‌ها و دانه‌های روغنی خود را افزایش دهیم تا بازدهی بیشتری داشته باشد و بتواند نیازها را کاهش داده و قیمت‌ها را کاهش دهد، روز به روز از لحاظ کیفیت، دچار عقب افتادگی می‌شویم.
ما باید در انتخاب بذرها و اصلاح این بذور کشت شده دقت بیشتری را به کار بگیریم که این نکته نیاز به دانش و توان علمی بالایی دارد تا با استفاده از این راه حل، بهترین راندمان کاری و بازدهی را داشته باشیم اما متاسفانه در این حوزه نیز توجه‌های لازم صورت نمی‌گیرد و در خصوص به کار گرفتن علوم و فنون نوین علمی، از جامعه جهانی نیز عقب تر هستیم و حتی منابعی که در دانشگاه‌ها و آموزشکده‌های ما تدریس داده می‌شوند، علوم چندین دهه‌های گذشته هستند که این منابع سال‌ها است که در بسیاری از منسوخ شده‌اند. ما باید یک بازنگری اساسی در حوزه آموزش علوم جدید و منابع درسی خود داشته باشیم تا بتوانیم روز به روز به اهداف خود در خصوص تامین بهترین فرآورده‌ها گام‌های بلندی برداریم.
وزارت جهاد کشاورزی نیز باید در راستای احیای این موضوع و بروز کردن علوم آموزشی ما در حوزه دامپروری و کشاورزی، با برگزاری کلاس‌ها، همایش‌های علمی، اردو‌های علمی و راه اندازی کمپین‌های آموزشی مشترک با دانش آموختگان و دانشمندان داخلی و خارجی و ترویج کشاورزی، تاثیرات مثبت و رو به جلویی در این خصوص بگذارد. تکیه بر دیوار ناپایدار و کوبیدن بر تبل تو خالی از سوی برخی مسئولان نادرست است. هرگاه زمزمه‌های افزایش قیمت فرآورده‌های دامی بر گوش می‌رسد، برخی از مسئولان می‌گویند که می‌توانیم با فروش و صادرات نفت و واردات نهاده‌ها و فرآورده‌های دامی، قیمت‌ها را کاهش دهیم اما هیچگاه به این نکته توجه نمی‌کنند که ما تا ابد به نفت دسترسی نخواهیم داشت و این منابع نیز روزی به پایان خواهد رسید و چه بهتر است که قبل از وقوع این حادثه و بحران ایجاد شده ناشی از آن، علاج واقعه را بکنیم و از قبل به فکر چاره اندیشی باشیم و با تولید و بهره وری نهاده و علوفه‌های مصرفی و همچنین پروتئین‌های لازم، بتوانیم بخش زیادی از این وابستگی‌ها را کاهش دهیم و در آینده دچار بحران نشویم و با تامین بخشی از آن در حال حاضر و بخش زیادی از آن در آینده، ثبات و امنیت لازم را در بخش دامپروری و به تبعیت از آن، در حوزه قیمت‌ها حاکم کنیم.
کشتار دام های مولد، ضربه ای مهلک بر پیکره دامپروری و دامداری کشور است. آخرین بخشی که تاثیرات خیلی زیادی چه در زمان فعلی و چه در آینده‌ای نزدیک اثرات خود را در بخش دامپروری و قیمت فرآورده‌ها خواهد گذاشت، کشتار دام های مولد است. کشتار دام‌های مولد در چند وقت اخیر، سر و صدای زیادی داشته داشته است. این کار علاوه بر اینکه ذخایر ژنتیکی ما را از بین می‌برد و در آینده نه چندان دور شاهد فاجعه ایجاد شده ناشی از آن خواهیم بود،.با از بین بردن این ذخایر و کشتار دام‌های ماده، کمبود گوشت در آینده را نیز متوجه صنعت دامپروری خواهد کرد و ما از لحاظ دام‌های مولد، با کمبود رو به رو خواهیم شد که همه این‌ها، باعث افزایش قیمت‌ها و همچنین افزایش وابستگی‌ها نیز خواهد شد و بازار مصرف را با بحران جدی مواجه خواهد کرد. امید است با تدابیر و برنامه ریزی‌های کاربردی و اصولی و دست به دست هم دادن تمامی بخش‌ها و تشکلات و همچنین پشتیبانی و حمایت از این بخش با لزوم و انجام سرمایه گذاری‌های لازم در حوزه دامپروری و دامداری، بتوانیم مشکلات را حل نموده و قیمت‌های کاذب را از بین برده و رفته رفته این قیمت‌ها را کاهش داد.
مرتضي هوشمند - كارشناسي علوم دام
انتشار یادداشت‌های دانشجویی به معنای تأیید تمامی محتوای آن توسط «خبرگزاری دانشجو» نیست و صرفاً منعکس کننده نظرات گروه‌ها و فعالین دانشجویی است.
ارسال نظرات