مالیات بر عایدی سرمایه و مطالبه بسیج دانشجویی

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، لایحه مالیات بر عایدی سرمایه جهت بررسی و تصویب رهسپار مجلس شده است.  به زبان ساده، این مالیات بر عایدی ناشی از خریدوفروش دارایی‌ها وضع می‌شود. این عایدی نتیجه تغییر قیمت دارایی‌ها در طول زمان است.

اولین کارکرد مهم مالیات بر عایدی سرمایه، کنترل سوداگری است. سوداگری یا سفته‌بازی یعنی خرید یک دارایی (مانند خانه) به‌منظور فروش آن در آینده برای کسب منفعت است. مالیات بر عایدی سرمایه باعث خواهد شد تا منفعت سوداگری کاهش پیدا کرده و در نتیجه افراد کمتری دست به این اقدامات بزنند. نکته حائز اهمیت این است که سوداگری نقش مهمی در شوک‌های قیمتی دارایی‌ها خصوصاً در بازار ارز و مسکن داشته است.

کارکرد دوم، انتقال منابع به سمت حوزه‌های مولد است. مالیات بر عایدی سرمایه باعث می‌شود منفعت سفته‌بازی کم شده و افراد انگیزه پیدا کنند تا با انتقال منابعشان به حوزه‌های مولد، منفعت بیشتری کسب کنند.

البته در تعیین نرخ مالیات بر عایدی سرمایه، باید نرخ بهره سایر دارایی‌ها مانند نرخ بهره بانکی، نرخ سود سهام و... نیز لحاظ شود. مالیات بر عایدی سرمایه کارکرد‌های دیگری مانند افزایش کارایی و افزایش برابری دارد. در تعیین نرخ و پایه مالیات بر عایدی سرمایه نکاتی باید لحاظ شوند که امید می‌رود موردتوجه نمایندگان محترم قرار گیرد.

اولاً باید به معافیت‌های مالیاتی توجه شود تا این معافیت‌ها، اثر مالیات بر عایدی سرمایه بر کنترل سوداگری را خنثی نکنند. برای مثال اگر افراد دارای بیش از ۴ منزل مسکونی مشمول این مالیات شوند، عملاً راه برای سوداگری باز شده است.

ثانیاً ازآنجایی‌ که این مالیات زمانی اخذ می‌شود که دارایی به فروش برسد، مالک دارایی می‌تواند با به تعویق‌انداختن فروش آن، مالیات واقعی خود را به حداقل برساند. چنین اقدامی باعث راکد ماندن دارایی‌ها نیز می‌شود.

ثالثاً منشأ تغییر قیمت دارایی‌ها باید لحاظ گردد؛ زیرا ممکن است صرفاً تورم باعث تغییر قیمت دارایی شود. در این صورت لازم است تا نرخ مالیات بر عایدی سرمایه با نرخ تورم تعدیل گشته و واقعی شود.

رابعاً در برخی موارد برای کنترل سوداگری لازم است تا از ابزار‌های دیگر، چه مالیاتی و چه غیر مالیاتی، به‌صورت هم‌زمان استفاده گردد. برای مثال در مورد مسکن، مالیات بر خانه‌های خالی می‌تواند گزینه مکملی برای مالیات بر عایدی سرمایه باشد.

خامساً ازآنجایی‌که هر دارایی معمولاً می‌تواند در مسیر‌های مختلفی جهت ایجاد بازدهی استفاده گردد، در تعیین نرخ مالیات بر عایدی سرمایه باید به مسیر‌های جانشین نیز توجه کرد. برای مثال مسکن به‌عنوان یک دارایی، می‌تواند اجاره داده شود یا فروخته شود. در هر دوی این مسیرها، عایدی نصیب مالک می‌شود. پس در تعیین مالیات بر عایدی سرمایه‌ای مسکن، باید به نرخ اجاره‌بها نیز توجه شود. همچنین شاخص قیمت مسکن و انتظارات تورمی آن نیز باید مورد بررسی قرار گیرد.

مطالبه بسیج‌های دانشجویی تهران از نمایندگان مجلس شورای اسلامی، اهتمام ویژه نسبت به بررسی لایحه مالیات بر عایدی سرمایه است. امیدواریم با تصویب این لایحه که چندین دهه است مغفول واقع شده، و در ضمن توجه به ملاحظات آن، قدم رو به جلویی در حوزه مالیاتی برداشته شود.

جمعی از اعضای دفتر بخش عمومی واحد جهاد اقتصادی بسیج دانشگاه امام صادق