اقتصاد دانش بنیان در ایران جایگاهی پیدا نکرده است/ تحول در حوزه فناوری و پژوهشی مشهد تا دو سال آینده

محسن تفقدی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجو در مشهد، در خصوص وضعیت پژوهشی کنونی ایران در طول دو سال گذشته، گفت: وضعیت پژوهشی و سیر فعالیت‌های دانشگاه علوم پزشکی مشهد در این حوزه به شکل مقایسه‌ای با سایر دانشگاه‌های تیپ یک علوم پزشکی در کشور به طور کلی در تولید علم و زیر ساخت‌های فناوری در حال بهبودی است.

وی افزود: به لطف خدا دانشگاه علوم پزشکی مشهد در مقایسه با سایر دانشگاه‌ها کمترین کاهش در رشد علم را داشته است و ما توانسته‌ایم شیبی که در پنج سال گذشته داشته‌ایم را حفظ کنیم، این در حالی است که برخی دانشگاه‌ها شیب مثبتی نداشته و حتی در حوزه پژوهش و فناوری در مسیر نزولی قرار دارند.

دانشگاه علوم پزشکی مشهد، رتبه سوم پژوهش در کشور را کسب کرده است

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد به شکل گیری تحولات عمده در عرصه پژوهشی در دانشگاه علوم پزشکی مشهد اشاره داشت و افزود: در انجام تحقیقات پزشکی و ثبت اختراع در دانشگاه مواردی که به نتیجه رسیده باشد را نداریم؛ اما کارهای خوبی در حال انجام است که در دو سال آینده تحولی بزرگی در حوزه فناوری و پژوهش در دانشگاه به دنبال خواهد داشت.

وی با اشاره به کسب رتبه سوم دانشگاه علوم پزشکی مشهد در حوزه پژوهش، بیان داشت: این اتفاق حاصل تلاش بسیاری از معاونت‌ها و دانشجویان نخبگانی دانشگاه بوده و باید از این بابت رضایتمندی خود را اعلام کنیم.

تفقدی دانشگاه علوم پزشکی مشهد را رقیب دو دانشگاه تهران و شهید بهشتی در حوزه پژوهش و فناوری دانست و گفت: ما در مشهد باتوجه به پتانسیلی که در اختیار داریم به دنبال رشد پژوهشی دانشگاه در سطوح اول و دومی هستیم و بر این اساس نیم نگاه ما اکنون به دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی است.

وی رسیدن به این جایگاه را مهم تلقی کرد و افزود: نکته‌ای که در حال حاضر اهمیت بالاتری دارد نگاه داشتن این جایگاه و ارتقای آن می‌باشد که بر اساس تلاش‌های فناورانه در حال اقدام در دانشگاه امید داریم بتوانیم دانشگاه‌های رقیب خود را از پیش رو برداریم.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد اعلام برخی توانایی‌های حوزه علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد را در حال حاضر غیر ضروری دانست و بیان داشت: تحولات سریعی در حوزه فناوری و دانش در دانشگاه در حال انجام است که به محض عملیاتی شدن آن انتشار این موفقیت‌ها امکان پذیر می‌شود.

دانشجوی پژوهشگر از این پس در دانشگاه پذیرش می‌شود

تفقدی پذیرش دانشجوی پژوهشگر را تصمیم بسیار خوبی دانست و تصریح کرد: ابلاغیه پذیرش این دانشجویان را از وزارت بهداشت دریافت کرده‌ایم و از این پس دانشجویانی خواهیم داشت که تنها دغدغه آنها کار تحقیقاتی، پژوهشی و فناورانه است.

معاون پژوهشی و فناوری دانشگاه علوم پزشکی مشهد، ادامه داد: ما تلاش داریم در حوزه پژوهش تمام بدنه دانشگاه را به کار بگیریم و در حوزه فناوری و تولید دانش به دستاوردهای عملیاتی برسیم، در حال حاضر دانشگاه علوم پزشکی مشهد در حال انجام برنامه‌های زیرساختی می‌باشد که نتیجه آن در آینده مشخص می‌شود.

وی مراکز تحقیقاتی دانشگاه علوم پزشکی مشهد را معادل مراکز پژوهشی این دانشگاه دانست و تصریح کرد: مراکز تحقیقاتی دانشگاه در خصوص برنامه‌های خود معاول با مراکز پژوهش شمرده می‌شود و از این لحاظ در حال حاضر در وضعیت خوبی قرار داریم، در حقیقت  معاون پژوهش و فناوری دانشگاه در بر گیرنده دو نگاه پژوهانه و فناورانه است که این دو مرکز را نیز شامل می‌شود.

تفقدی در بخش دوم صحبت‌های خود در پاسخ به رویکرد معاونت پزوهشی دانشگاه به موضوع تحریم‌ها به آسیب‌های مثبت و منفی تحریم‌ها و اجرایی شدن برجام در کشور اشاره و تاکید کرد: با اجرای برجام و رفع تحریم‌ها ما از ابعادی موفقیت‌هایی را به دست آورده‌ایم و از دیدگاهی آثار منفی شامل حال حوزه پژوهش و فناورانه شده است.

تحریم‌ها و اجرای برجام در حوزه پژوهشی دارای ابعاد مثبت و منفی است

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، متذکر شد: در بحث تحریم‌ها فشاری که از نبود مواد تحقیقاتی به دانشگاه وارد شده بود همان آسیب‌هایی است که موجب می‌شد ما مجبور باشیم با واسطه و با چند برابر قیمت این مواد را تهیه و وارد کشور کنیم که این به نوعی قدرت خرید ما را کاهش و به طبع رشد علم در حوزه فناوری و پژوهش را نیز با کندی همراه می‌کرد.

تفقدی افزود: بسیاری از پروژه‌ها در مرز دانش ما در دانشگاه‌های علوم پزشکی نیازمند محقق شدن شرایط خاص خود است و این تحقیقات نیازمند تکنولوژی‌های بالا می‌باشد که تحریم‌ها سرعت پیشروی ما در این مسیر را کند می‌کرد؛ اما از طرفی باید قبول کرد که اگر فضای جدید بتواند به ما کمک کند که در رفع نیازهای پژوهانه خود مشکلی نداشته باشیم و به سهولت نیازهای خود را تامین کنیم این مهم بسیار تاثیرگذار و همان نقطه مثبت رفع تحریم است.

تحریم‌ها در حوزه فناورانه اتکاء به دورن را به دنبال دارد

وی تحریم‌ها در ایران را موجب رشد تفکر اتکاء به دورن دانست و بیان داشت: در بعد دیگر داستان تحریم و برجام حالت قرار گرفتن ایران در تحریم است که این اتفاق حس اتکاء به درون در کشور را قوت می‌بخشد و کمک می‌کند که بیشتر به قابلیت‌های درون اتکا داشته باشیم.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با اشاره به این نکته که این موضوع مخصوصا در حوزه فناوری خود را به خوبی نشان می‌دهد، بیان داشت: متاسفانه ما تحت تاثیر فشار تحریم‌ها با وجود اهمیتی که کشور به رشد فناوری از خود نشان داده است همیشه در حرف موفق عمل کرده‌ایم؛ اما در عمل هنگامی که نفت را با قیمت بالا می‌فروشیم و ارز را به وفور وارد کشور می‌کنیم در حوزه دانش از کشورهای مطرح جهان عقب می‌مانیم.

تفقدی حمایت از تولید داخلی را بسیار مهم دانست و ضمن مرتبط دانستن حمایت از فناوری با تولید داخل گفت: این نگرانی همچنان وجود دارد که باز هم حرف از حمایت دانش و فناوری در کشور زده شود و با باز شدن فضای واردات بحث حمایت از تولید داخل و شرکت‌های دانش بنیان در حاشیه قرار بگیرد، مادامی که داستان نفت و ارز در اقتصاد کشور حرف اول را بزند دیده شدن نخبگان پژوهشی کار سختی است.

احتمال بسته شدن برخی شرکت‌های دانش بنیان در فضای پساتحریم وجود دارد

معاون پژوهشی و فناوری دانشگاه علوم پزشکی مشهد خطر عمده باز شدن درهای کشور پس از برجام را متوجه حوزه شرکت‌های دانش بنیان دانست و تصریح کرد: این خطر عمده در کشور همیشه وجود دارد که شرکت های دانش بنیان که بر اساس توان نخبگانی جامعه اداره می شوند با عدم حمایت‌های لازم و یا دیده نشدن بسته شوند.

وی نداشتن جایگاه اقتصاد دانش بنیان در کشور را آسیب بزرگی دانست و خاطر نشان کرد: اقتصاد دانش بنیان در ایران هنوز جایگاهی پیدا نکرده است و افرادی که در این سطح وارد عمل می‌شوند قدرت کافی جهت مدیریت اقتصادی و تجاری در این حوزه را ندارند، به نحوی که با کوچکترین شوک از مرحله کار حذف می‌شوند.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد وضعیت پژوهشی کشور در طول ۱۰ سال گذشته را دارای جایگاه خوبی دانست و تصریح کرد: ایران با توجه به حمایت‌های سرمایه‌ای، تشویقی و انگیزه‌ای که در جوانان جهت حرکت در مسیر تحقیقات و پژوهش نشان داده است به نسبت در طول ۱۰ سال گذشته در نقطه بسیار خوبی قرار گرفته و روحیه رفتن به سمت کارهای کاربردی، فناوری و تولیدات تجهیزات پزشکی همچون دارو را که در حوزه کارهای دانشگاه علوم پزشکی است را تقویت کرده است.

تفقدی با دادن هشدار نسبت به مراقبت از جوانان نخبه‌ای که در حوزه پژوهش وارد شده‌اند، افزود: باید گفت تحول صورت گرفته و مدیریت خوب حوزه پژوهشی و فناوری موجبات رشد نهال‌هایی در این حوزه شد که اگر مراقبت نکنیم احتمال خشکاندن تلاش صورت گرفته وجود دارد.

دانشجو با پژوهش و دانشمند با تلاش کشف می‌شود

وی ادامه داد: نمی‌توان این موضوع را نادیده گرفت که دانش به آسانی به دست نمی‌آید و دانشمند در کشور به وفور وجود ندارد؛ زیرا دانش باید در مراحل تحقیقات، پژوهش و کنکاش تولید شود و اگر قدردان دانشمندان، نخبگان و دانشجویان نخبه خود نباشیم فضای کار در داخل را برای آنان از میان می‌بریم و این امر تهدیدات خاص خود را به دنبال دارد.

معاون پژوهشی و فناوری دانشگاه علوم پزشکی مشهد در پاسخ به این سئوال که چرا دانشجویان دانشگاه‌های علوم پزشکی فعالانه در حوزه‌های مختلف وارد کار نمی‌شوند، گفت: این یک حقیقت است که دانشجویان این دانشگاه‌ها خصوصا در دوره دکترای حرفه‎ای نتوانستند فعالیت‌های فوق برنامه و یا علمی و تحقیقاتی خاصی داشته باشند.

تفقدی ادامه داد: سختی و هجیم بودن برنامه‌های تحصیلی عمده دلیل این مشکل است. در بسیاری از مواقع اغلب فعالیت‌های پژوهشی کمیته تحقیقات دانشجویی دانشگاه متکی به دانشجویانی است که در سال‌های اول دانشگاه قرار دارند؛ زیرا پس از این سال‌ها دانشجو به قدری درگیر تحصیل می‌شود که به نوعی کارهای فوق برنامه مانند کارهای پژوهشی و فرهنگی را نمی‌تواند انجام دهد.

افق‌های جدید را برای دانشجو باید باز کرد

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، خاطرنشان کرد: نکته مهم این است که اگر بستر مناسب «نیاز» در میان دانشجویان شکل بگیرد و این قشر مهم در دانشگاه بدانند باید در این حوزه‌ها فعالیت کنند زیرا دانشگاه به آنان نیازمند است مشکل ما در این حوزه حل می‌شود.

وی در پایان حرکت به سمت افق‌های جدید در دانشجو را مهم تلقی کرده و یادآور شد: رشته‌های دانشگاه علوم پزشکی به نسبت رشته‌های معادل آن در دیگر دانشگاه‌ها دارای کارهای تعریف شده‌ای است که دانشجویان بیش از فعالیت فوق برنامه به این حوزه چشم دارند و به همین دلیل این دانشجویان به سوی افق‌های جدید نمی‌روند که باید این فضاها را برای آن‌ها تعریف کرده و برنامه ریزی در این جهت داشته باشیم.