عصاری: تکلیف اساتید دانشگاهی رفع وابستگی است/ با هر کشوری که عزت ما را حفظ کند مبادله علمی می‌کنیم

 گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو- سینا احدیان؛ محمدرضاعصاری ؛ رئیس دانشگاه صنعتی جندی شاپور در گفتگو با خبرنگار گروه خبرگزاری دانشجو از ظرفیت بالای دانشگاه های کشور در دیپلماسی علمی و فعالیت های دانشگاه متبوعش در این رابطه سخن گفت.

در ابتدا کمی از قدمت دانشگاه جندی شاپور بفرمائید.

دانشگاه جندی شاپور جزو داشته‌های با ارزش و میراث فرهنگی و تاریخی کشور است و بعد از ورود اسلام به ایران نیز منشاء توزیع علم در جهان بوده است.حفظ و ارتقاء این دانشگاه در آن زمان، علم دوستی و توجه تشیع و اسلام به علم را نشان می‌دهد.

تصویب 1700 و پنجاهمین سال تاسیس دانشگاه جندی شاپور در یونسکو نیز نشان از ارزش بالای علم در فرهنگ و اعتقادات ما دارد که باید این فرهنگ غنی را به رخ جهانیان کشید.

در چندین قرن پیش، دانشگاه جندی شاپور اساتید و دانشجویان خارجی بسیاری داشته است، امروز ارتباطات بین المللی این دانشگاه با سایر کشورها و در واقع استفاده از دیپلماسی علمی چگونه است؟

ما ارتباطات خوبی با دانشگاه های معتبر جهان برقرار کرده ایم و تحقیقات متعدد و مختلفی به طور مشترک با دانشگاه های خارجی انجام می‌دهیم.

در زمینه شناساندن فرهنگ و تمدن ایرانی و اعتقادات اسلامی، برای نمونه میزبان پروفسور جونیتو از اساتید شرق شناس دانشگاه نابل ایتالیا که به جندی شاپور آمدند، بودیم. در زمینه انرژی های نو- که ما معتقدیم یکی از بحث های مهم در  عدم وابستگی ما است چرا که بسیاری از منابع انرژی تجدید ناپذیر در مسیر پایان یافتن قرار دارد و باید به دنبال انرژی های جایگزین و پاک باشیم- با اساتید دانشگاهی ایرانی مقیم کانادا پروژه مشترک شروع کرده ایم.

آیا برجام در تسهیل استفاده از دیپلماسی علم و فناوری موثر بود؟

به نظر من برجام و خروج آمریکا از ایران تاثیر خاصی در سهولت ارتباطات ما با اساتید خارجی نداشت مگر اینکه استادی در خارج از کشور در رفت و آمد خود ملاحظاتی را در نظر بگیرد.

ما با هر کشوری که عزت ما را حفظ کند با عزتمندی مبادله می کنیم و معتقدیم مسائل سیاسی نباید بر مسائل و ارتباطات علمی تاثیر بگذارد.ما به هیچ عنوان در دیپلماسی علمی در موضع ضعف و انفعال قرار نداریم و توانمندی های قابل‌توجهی در عرصه های جهانی داریم.

ما در دانشگاه جندی شاپور تلاش می کنیم تا با حفظ نکات امنیتی، با سایر دانشگاه های معتبر دنیا به‌ویژه دانشگاه های کشورهای همسایه مثل قبرس و ترکیه تبادل اعضای هیئت علمی داشته باشیم.

بحث تبادل اساتید و دانشجو با سایر کشورها از چه جهت حائز اهمیت است؟

این موضوع از دو جنبه اهمیت دارد، اول اینکه می‌تواند ظرفیت بالایی که در داخل کشور ما وجود دارد را به کشورهای دیگر معرفی کند. به عنوان مثال در دانشگاه جندی شاپور اساتیدی داریم که جزو داوران ثابت مهمترین و معتبرترین مجلات علمی دنیا ازجمله سولار انرژی و ترمال انرژی هستند. این ظرفیت باید برای دیگران به رخ کشیده شود و برای خودمان خودباوری ایجاد کند.

از طرف دیگر باید با اساتید سطح بالای دانشگاه‌های خارجی از یک هم‌افزایی علمی برای رشد و پیشرفت با سرعت بالا استفاده کنیم، بخصوص اینکه تاکید ما روی اساتید و محققان ایرانی مقیم خارج از کشور است، هموطنانی که دسترسی به منابع علمی خارجی دارند و دلشان با کشور و وطنشان همراه است. نمونه همکاری‌های. علمی با هموطنان مقیم خارج از کشور در کانادا و آلمان است که هم اکنون با آن‌ها پروژه مشترک در حوزه باستان‌شناسی داریم. در بهار سال جاری هم دو  استاد خارجی از کانادا و ایتالیا داشتیم که به دانشگاه ما آمدند.

در مجموع در عین حال که ظرفیت خود را نشان می‌دهیم در یک رابطه دو طرفه و عزتمندانه از ظرفیت‌های دیگر کشورها بهره مند می‌شویم و موجبات رشد و توسعه را فراهم می‌کنیم. البته مشکلات ارز به قدری موجب کندی مبادلات ما در این حوزه شده است. به طور کلی اما در بحث تبادل دانشجو با سایر کشورها هنوز موفق به فراهم کردن زمینه مناسب نشده‌ایم.

جایگاه دیپلماسی علمی در اسناد بالادستی ما چیست؟ آیا به قدر کافی در سیاست‌گذاری‌ها به آن توجه شده است؟

معتقدم اسناد و قوانین در موضوع دیپلماسی علم و دانش و حتی همه زمینه‌های مهم و اساسی کمبودی نداریم بلکه در اجرای سیاست‌ها و برنامه‌ها و قوانین ضعف داریم. باید مدیران ما از ظرفیت‌ها، چه در اجرا چه در اصلاح با اراده و اهتمام ویژه استفاده کنند.

حتی اگر محدودیت یا ضعفی هم در اسناد بالادستی وجود داشته باشد مسئولین شورایعالی انقلاب فرهنگی و وزارت علوم مستعد برطف کردن آن هستند.

آیا برگزاری کنگره‌ها و سمینارهای مشترک اثر و نتیجه‌‌ی قابل توجهی در حوزه دیپلماسی علمی دارد؟ وضعیت کشور ما در این رابطه چگونه است؟

به نظر من این موضع از اهمیت بالایی برخوردار است و قطعا در افزایش ارتباطات علمی موثر است چرا که زمینه ساز ارتباط و آشنایی می‌شود. در واقع کنگره‌ها و سمینارها نقطه شروع هستند. اساتید محققان داخلی و خارجی در همین فضاها یکدیگر را پیدا می‌کنند و نکات مبهمی که در ذهن طرفین خارجی است برطرف می‌شود.

به نظر می‌رسد برگزاری کنگره‌ها و سمینارهای مشترک بین المللی به منظور ایجاد ارتباطات سالم و مناسب بین طرفین باید بیش از پیش انجام بگیرد.

ما در برخی علوم مثل هسته‌ای، هوافضا، نانو و زیست فناوری به توانمندی‌های قابل توجهی رسیده‌ایم اما به برخی از تکنولوژی‌ها به میزان مناسب دست نیافته‌ایم، آیا امکان تبادل متقابل این علوم و فناوری‌ها با ابزارهای دیپلماسی علمی وجود دارد؟

بله، ما در این رابطه به مواردی ورود کرده‌ایم، برای مثال در بحث صفحات خورشیدی ما یکی از کشورهایی هستیم که بهترین پتانسیل انرژی خورشیدی و شرایط تبدیل آن به الکتریسیته را داریم، لذا با یکی از کشورهای محدوده خلیج فارس که به فناوری مربوط به این حوزه از طریق اروپا دسترسی دارند ارتباط برقرار کردیم اما این ارتباط به دلیل محدودیت‌هایی که برای آن‌ها وجود دارد به کندی پیش می‌رود. ما بیش از هر چیز علاقه مندیم با کشورهای همسایه و اطراف تبادل علم و فناوری داشته باشیم لذا لختی کار بیشتر از طرف آن‌ها بوجود می‌آید که شاید به دلیل نااطمینانی و عدم شناخت از ظرفیت‌های علمی ما یا نگاه دائمی به غربی‌ها باشد.

ما در دانشگاه جندی شاپور برای خود شرط کرده‌ایم که تا نتیجه‌ی مطلوب تعریف شده بدست نیاید، مطالبه‌‌ی سهم و حق‌الزحمه نکنیم تا طرف مقابل، چه داخلی و چه خارجی، به ما اطمینان کند.

اگر دستاوردهای ناشی از علوم و فناوری را با بودجه‌ای که در اختیار مراکز علمی و دانشگاهی ایرانی است را با بودجه و دستاوردهای دانشگاه‌های خارجی مقایسه کنید متوجه می‌شوید که اصلا قابل مقایسه نیست.برای مثال پژوهانه یک عضو هیئت علمی در ایران حدود 18 میلیون تومان در سال است که بسیار پایین‌تر از سایر کشورهاست. اساتید و محققان دانشگاهی ما به صورت جهادی و با همه ظرفیت‌های علمی و مالی خود برای کشور کار می‌کنند و این یک سند افتخار برای جامعه علمی کشور است.

در واقع بودجه و خروجی دانشگاه‌های ما با بودجه و خروجی دانشگاه‌های خارجی قابل قیاس نیست

اساتید و محققان ایرانی با حداقل بودجه ممکن دستاوردهای بسیار بزرگی دارند که با ارزش و قابل تقدیر است.

آیا در استفاده از دیپلماسی علمی نمونه‌های موفقی در دنیا وجود دارد که بتوانیم از آن استفاده کنیم؟

یکی از  مهمترین پارامترهای نتیجه بخش در کشورهای پیشرفته،  فروریختن دیوار بی‌اعتمادی بین صنعت و دانشگاه است، در واقع در دیپلماسی علمی داخلی که ارتباط بین صنعت و دانشگاه را تعریف می‌کند موفق عمل کرده‌اند اما متاسفانه در کشور ما هنوز دیوار بی اعتمادی بین صنعت و دانشگاه قرار دارد.

یکی از دوستان ما می‌گفت:«در یکی از دانشگاه‌های کره‌جنوبی قسمتی وجود دارد که مختص شرکت خودروسازی هیوندای است و تمام هزینه‌های اساتید و دانشجویان آن قسمت را هیوندای پرداخت می‌کند و در مقابل از ظرفیت علمی آنجا استفاده می‌کند.»

تا جایی که خبر دارم ایران‌خودرو و هیوندای همزمان با هم شروع به‌کار کردند اما هم اکنون در کسب بازار با هم قابل قیاس نیستند. بنابراین صنعت و دانشگاه باید در رفع بی اعتمادی نسبت به یکدیگر قدم بردارند.

ابتدا باید توانمندی خود را در ارتقا و تامین ظرفیت‌های داخلی در نظر بگیریم تا همین حرکت زمینه برقرای ارتباط با خارج و کسب بازارهای جهانی را ایجاد کند.

ما در دانشگاه جندی شاپور در راستای اقتصاد مقاومتی در زمینه نیروگاه‌های برق آبی برای فعالیت‌های کشت و صنعت و صنایع نفت و گاز در محدوده استان خود فعال شده‌ایم.

همچنین در حال حاضر به دنبال ایجاد یک نیروگاه 20 کیلو واتی انرژی نو یا انرژی خورشیدی برای مصارف روشنایی و معمولی در دانشگاه برای الگو سازی هستیم که امیدواریم تا پایان سال به بهره برداری برسد. در زمینه آب شیرین کن‌ها و تبخیر هم با دانشگاه های خارجی به طور مشترک شروع به کار کرده‌ایم.

اگر نکته‌ای خطاب به مسئولین بالادستی دارید بفرمایید.

عرض بنده به مسئولین این است که با وجود مشکلات مالی در کشور، باید همه به صورت جهادی کار کنیم ولی برای کار پژوهشی نیاز به حمایت مالی و معنوی است.

عضو هیئت علمی ما، یک ظرفیت بالای علمی دارد که باید هم به او اعتماد شود و هم مورد تشویق و توجه قرار گیرد، در مقابل او هم متعهدانه وظایف خود را به خوبی انجام می‌دهد.

دانشگاه‌های ما ظرفیت‌های بزرگی دارند و باید در عرصه رفع وابستگی کشور به دیگران پای کار بیایند، البته این امر نیاز به حمایت و مدیریت جدی دارد.

امروز دانشگاه ما نباید مثل بیست سال پیش عمده ظرفیت خود را در مباحث آموزشی هزینه کند، تکلیف اساتید دانشگاهی رفع وابستگی کشور است و بدون شک این ظرفیت به شکل واقعی و ملموس در دانشگاه‌ها وجود دارد.