مصوبه شورای عالی اداری، کاربردی اما ناقص / بلاتکلیفی استخدام دانشجویان دانشگاه صدا و سیما

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو-محمد کفیلی؛ فصل تابستان به نیمه خود رسیده است. تعداد زیادی از خانواده‌هایی که منتظر آمدن جواب کنکور سراسری بودند. با اعلام نتایج کنکور درگیر انتخاب رشته و دانشگاه برای فرزندانشان هستند.
تصور عمده خانواده‌ها از دانشگاه محل تحصیل فرزندان خود دانشگاه سراسری است که شامل رشته‌های تحصیلی ریاضی، علوم انسانی و تجربی است.

عموما تصور غالب از دانشگاه محل تحصیل برای دانشجویان یا دانشگاهِ زیر شاخه وزارت علوم و تحقیقات است که شامل رشته‌های علوم انسانی، مهندسی و علوم پایه است یا دانشگاه زیر شاخهِ وزارت بهداشت که پزشک و تکنسین‌های درمانی تربیت می‌کند.

در این میان، اما دانشگاه‌ها در این دو وزارتخانه منحصر نمی‌شود و اگر دفترچه راهنمای انتخاب رشته آزمون سراسری را تورق کنیم شاهد دانشگاه‌هایی هستیم که در این دو قالب نمی‌گنجد و بعضا به دلیل انتصابشان به دستگاه‌های مختلف اجرایی و دولتی و یا ضمانت استخدام و آموزش تخصصی، رنگ و لعاب بیشتری برای مخاطبان خود دارند.

این دانشگاه‌ها عمدتا در مقاطع تحصیلات تکمیلی دانشجو می‌پذیرند که اگر یک حساب سرانگشتی از تعداد آن‌ها در سطح آموزش عالی کشور انجام دهیم شاهد این مسئله هستیم که در حال حاضر قریب به پنجاه دانشگاه وابسته به دستگاه‌های اجرایی وجود دارد.

دانشگاه‌هایی مانند دانشگاه فرهنگیان، صدا و سیما، علوم قضایی و صنعت نفت که از نامشان برمی‌آید که به کدام نهاد وابسته است. تعداد دانشجویان متقاضی به این دانشگاه‌ها عمدتا بالا بوده است. این دانشگاه‌ها که به یک وزارتخانه، سازمان یا ارگان خاصی متصل می‌شود عمدتا هدف و ماموریت‌شان تربیت نیرو برای همان نهاد اجرایی است که پس از تحصیل استخدام آن نهاد می‌شوند.

دانشگاه‌هایی مانند: دانشگاه علوم انتظامی، امام حسین، صنعت هواپیمایی، روابط بین‌الملل، امام باقر، آموزشکده کشاورزی، تربیت بدنی، پژوهشکده هنر و... که با توجه به انتصاب آن‌ها به دستگاه‌های اجرایی مختلف متوجه می‌شویم که تنها نهاد مقام معظم رهبری و ریاست جمهوری مرکز آموزش عالی برای تحصیل دانشجویان تاسیس نکرده است.

از لحاظ آموزشی و سرفصل‌های درسی، مصوبات وزارت علوم اجرا می‌شود. البته با توجه به امکانات این نوع مراکز و امکان تخصصی شدن و عملیاتی شدن رشته‌ها در این دانشگاه‌ها، تعدادی واحد درسی با تایید وزارت علوم اضافه خواهند شد. هیئت علمی دانشگاه‌ها نیز با تایید وزارت علوم و از طریق هیات عالی جذب در این دانشگاه‌ها مشغول می‌شوند.

علاوه بر وظیفۀ تربیت نیرو برای این تیپ دانشگاهها، از لحاظ پژوهشی نیز مسائل مرتبط با همان دستگاه اجرایی مورد اهمیت قرار داده میشود و به آن پرداخته میشود.

اختلاف آن جاست که وزارت علوم معتقد است تنها این وزارتخانه، وظیفه تربیت نیروی انسانی متخصص را برعهده دارد، ولی برخی نقطۀ مقابل این نظر را دارند که، چون بودجۀ این دانشگاه‌ها از دستگاه‌های مربوطه تامین می‌شود، باری از روی دوش وزارت علوم برداشته و موجب هم‌افزایی در تربیت نیروی انسانی متخصص می‌شوند.

ادغام دانشگاه‌های دستگاه‌های اجرایی:
شورای عالی اداری در تاریخ ۳۰/۱۱/۱۳۹۰ مصوبه‌ای را در دستور کار قرار داد. طبق این مصوبه مراکز آموزش عالی دستگاه‌های اجرایی به غیر از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مجاز به پذیرش دانشجو نیستند. باقی مراکز آموزش عالی وابسته به دستگاه‌های اجرایی باید منحل و یا با مدیریت وزارت علوم ادغام شوند یا به فعالیت خود بر اساس مصوبات و قانون ادامه دهند.

این مصوبه بعد از شش سال در ۰۲/۱۰/۱۳۹۶ به تصویب شورای عالی اداری رسید و به نهاد‌های ذی‌ربط شامل وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سازمان سنجش آموزش کشور جهت اجرا ابلاغ شد.

طی این مصوبه از سال تحصیلی ۹۷-۹۸ دانشگاه‌های وابسته به دستگاه‌های اجرایی طبق قانون مجاز به پذیرش دانشجو نیستند و این مراکز الزما به انحلال و ادغام موظف هستند. با وجود این ممنوعیت در این سال تحصیلی که گذشت پذیرش دانشجو بر خلاف مقرارت صورت توسط این مراکز آموزش عالی صورت گرفت.

دکتر مجتبی شریعتی، معاون آموزشی سابق وزارت علوم، در گفتگو با ایسنا درخصوص وضعیت پذیرش دانشجو در مراکز آموزش عالی وابسته به دستگاه‌های اجرایی گفته بود: «براساس مصوبه شورای عالی عدالت اداری از سال ۹۶ مراکز آموزش عالی وابسته به دستگاه‌های اجرایی مجوز پذیرش دانشجو ندارند، اما با توجه به اینکه این مصوبه بعد از انتشار دفترچه آزمون‌ها ابلاغ شد وزارت علوم با هماهنگی سازمان امور استخدامی کشور با دستگاه‌ها در زمینه پذیرش دانشجو همراهی کرد.»

دکتر شریعتی در همین گفتگو اظهار کرده بود که «از سال ۹۸ ظرفیت پذیرش دانشجو در کلیه مراکز آموزش عالی وابسته به دستگاه‌های اجرایی کشور صفر خواهد شد و وزارت علوم هیچ استثنائی در این زمینه برای هیچ مرکز آموزش عالی قائل نیست»، ولی در دفترچه راهنمای انتخاب رشته آزمون سراسری کنکور ۹۸ به مانند سال‌های گذشته کد رشته دانشگاه‌های دستگاه‌های اجرایی جهت پذیش دانشجو درج شده است.

بنا بر گفته‌ی معاون آموزشی سابق وزارت علوم «مراکز آموزش عالی وابسته به دستگاه‌های اجرایی تنها در صورتی که مکاتبات درخواست‌های خود برای پذیرش دانشجو را با دیوان عالی عدالت اداری و سازمان امور استخدامی کشور انجام داده باشد و در این زمینه موافقت آن‌ها را جلب نمایند و این موافقت را به وزارت علوم اعلام کنند، مشکلی برای جذب دانشجو ندارند. اما تاکید می‌کنم این مراکز به هیچ عنوان برای مجوز پذیرش دانشجو به این وزارتخانه مراجعه نکنند و تا زمانی که هماهنگی‌های لازم را با مراکز مربوطه انجام ندهند اجازه جذب دانشجو نخواهند داشت.»

طبق این مصوبه دانشگاه رجایی و فرهنگیان نیز که وابسته به وزارت آموزش و پرورش می‌باشند بنا بر نظارت و موافقت وزارت علوم مجاز به پذیرش دانشجو است.

طرح انحلال و ادغام دانشگاه‌های وابسته به دستگاه‌های اجرایی می‌تواند از افزایش بیش از حد و غیر عقلانی دانشگاه‌ها جلوگیری کند، مخصوصاً دانشگاه‌های علمی و کاربردی که به دلیل وابستگی به یک نهاد اجرایی مجوز فعالیت به عنوان یک مرکز آموزش عالی را کسب می‌کنند، یا دانشگاه‌هایی که از نظر علمی و آکادمیک وضعیت مطلوبی ندارند که بعضا از یک مدرسه غیرانتفاعی نیز نظام آموزشی ضعیف‌تری دارند. افزایش گسترده و بی‌حساب دانشگاه‌ها در ایران از استاندارد جهانی هم عدول کرده و به تنهایی نظام آموزش عالی ایران از کشور پهناوری مانند چین دانشگاه و دانشکده‌های بیشتری دارد.

این روند رشد باعث می‌شود سطح علمی دانشگاه‌ها به شدت کاهش پیدا کند و هزینه‌های بسیار گسترده‌ای اعم از بودجه‌های آموزشی و ساختمان‌های اداری متعدد بیهوده در اختیار این مراکز قرار بگیرد. این موازی‌کاری که منجر به مدرک‌گرایی صرف در جامعه شده است و یکی از معضلات گسترده‌ی و مهم در خصوص عدالت آموزشی است.

اما به این طرح انتقادات جدی نیز وارد است. به واسطه این طرح یک‌سری دانشگاه‌ها که وابسته به نهاد‌هایی مانند صدا و سیما، وزارت دفاع، امورخاجه و نفت هستند و به صورت تخصصی به تربیت و آموزش دانشجویان می‌پردازند نیز شامل این طرح می‌شوند که در روند فعالیت این نهاد‌ها اخلال ایجاد می‌کند.
با این‌که در این دانشگاه‌ها سرفصل‌های متفاوتی از نظام آموزشی وزارت علوم تدریس می‌شود، موازی‌کاری آموزشی نیز با نظام آموزشی وزارت علوم صورت نمی‌گیرد و فعالیت این دانشگاه‌ها نیز مفید است.

 

وضعیت استخدام دانشجویان دانشگاه صدا و سیما
در همین خصوص نیز مجتبی شریعتی نیاسر در مصاحبه با رسانه‌ها درباره آخرین وضعیتِ تعیین تکلیف دانشگاه‌های وابسته به دستگاه‌های اجرایی گفت: غیر از مؤسسه شهید قدوسی وابسته به قوه قضائیه، دانشگاه صدا و سیما، و دانشگاه‌های علوم انتظامی که از شورای عالی اداری مجوز دریافت کرده‌اند، مابقی مشمول مصوبه شورای عالی اداری بوده و این مراکز نمی‌توانند به فعالیت خود ادامه دهند.

معاون آموزشی سابق وزیر علوم با بیان اینکه به این دانشگاه‌ها کمک می‌کنیم در راستای مأموریت خود پیش روند افزود: مراکز دیگری هم که وابسته به دستگاه‌های اجرایی بودند در پرتو این مصوبه باید به تدریج به کار خود پایان دهند، منتهی این مصوبه آسیبی به دانشجویان جاری این مراکز نداشته و این دانشجویان بدون هیچ مشکلی می‌توانند به تحصیل خود ادامه دهند و وزارت علوم نیز ممانعتی ندارد.

یکی از دانشجویان دانشگاه صدا و سیما در گفتگو با خبرگزاری دانشجو در رابطه با ماموریت دانشگاه صدا و سیما گفت: طبق مصوبه وزارت علوم دانشگاه صدا و سیما موظف به استخدام دانشجویان پذیرفته شده است. علی رغم گرفتن تعهد مضری از دانشجویان جهت استخدام پس از تحصیل، دانشگاه هیچ‌گونه مسئولیتی در قبال جذب و استخدام دانشجویان برعهده نمی‌گیرد.

این مسئله که دانشگاه صدا و سیما با شرط انجام ماموریت خود در قبال پذیرش دانجویان مجاز به فعالیت است، اما به ماموریت خود را عملی نمی‌کند، ولی در مقابل دانشگاه قوه قضائیه و علوم انتظامی روند استخدام دانشجویان پذیرفته شده را به خوبی انجام می‌دهد.

با این حال مسئله اصلی بر سر ادامه فعالیت دانشگاه‌های علمی و کاربردی باقی است. دانشگاه‌هایی که مزیت علمی برای نظام آموزشی ندارند و از بودجه و سهمیه دانشگاه‌های سراسری استفاده می‌کنند که با مدیریت وزارت علوم هرچه زودتر مجوز ادامه فعالیتشان لغو خواهد شد.