از سوی یک محقق؛
مرضیه خسروی مسئول هسته گیاهان دارویی مرکز تحقیقات میان رشته‌ای شهید سلیمانی کرمان در گفتگو با خبرنگار فناوری خبرگزاری دانشجو بیان کرد: کشت ممتد زعفران طی چند دهه اخیر و عدم به کارگیری کودهای آلی به مقدار کافی (به خصوص کودهای دامی) مطابق با آنچه در اوایل مرسوم بوده است زمین‌های زعفران کاری را به اصطلاح "خسته کرده است" لذا کشت ایروپونیک (هواکشت) بهترین جایگزین است.
خسروی ادامه داد: زعفران به عنوان گرانبهاترین محصول کشاورزی و داروئی جهان جایگاه ویژ‌ه‌ای در بین محصولات صنعتی و صادراتی ایران از جمله در صنایع غذایی، بهداشتی، آرایشی، داروئی، رنگرزی، عطرسازی و هنر دارد.
این دانشجوی ارشد گیاهان دارویی عنوان کرد: زعفران از ابعاد تاریخی جایگاه ویژ‌ه‌ای در تکامل کشاورزی ایران داشته و ارتباط تنگاتنگی با ارزش‌های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و زیست محیطی جوامع کشاورزی تولید کننده ایجاد کرده و از دیرباز تولید، فرآوری، تجارت و مصرف این ادویه ارزشمند در قالب دانش بومی این جوامع شکل گرفته است، زیرا تولید آن بر اساس نیروی کار خانوادگی در مزارع کوچک و با اتکاء به نهاده‌های صرفاً بومی _محلی و فناوری‌های کم نهاده است.
وی تاکید کرد: طی ۴۰ سال گذشته سطح زیر کشت زعفران در کشور از حدود ۳۰۰۰ هکتار به ۸۰۰۰۰ هکتار و تولید آن از ۱۷ تن به ۲۱۳ تن در سال رسیده است، در نتیجه سطح زیر کشت زعفران در این مدت حدود ۲۷ برابر افزایش یافته درحالی که تولید این محصول تنها ۱۲٫۵ برابر افزایش یافته است.
مسئول هسته گیاهان دارویی مرکز تحقیقات میان رشته‌ای شهید سلیمانی کرمان گفت: به هر حال، روند عملکرد زعفران نزولی بوده، به طوری که در دهه ۵۰ میانگین عملکرد ۱۵/۶ و در سال ۱۳۸۶، ۴/۳ کیلوگرم در هکتار بوده است، عملاً عملکرد زعفران از سال ۱۳۵۱ تا سال ۱۳۸۶ به نصف کاهش یافته است.
به گفته وی؛ ماهیت متفاوت تولید در زعفران در مقایسه با سایر محصولات، زیرا محصول آن از یک گیاه مینیاتوری بدست می‌آید همانند صنایع دستی که متکی به کار دست بوده و به علت اشتغالزایی و وجود کارگر ارزان در دهه‌های گذشته نیاز به توسعه فناوری برای آن احساس نشده است. این محصول عمدتاً در ایران تولید می‌شود و سطح زیر کشت و تولید آن در کشور‌های دیگر اندک است، تکنولوژی‌های لازم برای تولید این گیاه در کشور‌های دیگر توسعه نیافته و از شانسی همانند دیگر محصولات در استفاده ازتکنولوژی‌های وارداتی، برخوردار نبوده است.
خسروی اظهار داشت: عدم نهاده پذیری زعفران (نهاده‌های شیمیایی) چون این گیاه اصولاً مانند سایر محصولات زراعی نهاده پذیر نمی‌باشد، به طوری‌که این محصول حاشیه‌ای عمدتاً متکی به نهاده‌های بیولوژیکی است لذا کشت ممتد زعفران طی این چند دهه و عدم بکارگیری کودهای آلی به مقدار کافی (بخصوص کودهای دامی) مطابق با آنچه در اوایل مرسوم بوده است زمین‌های زعفران کاری را به اصطلاح “خسته کرده است”.
وی افزود: عملکرد زعفران در روش سنتی به عوامل متعددی از قبیل خاک، تراکم، روش کاشت، اندازه بنه، موقعیت جغرافیایی، عوامل جوی مانند نوسانات درجه حرارت به ویژه در زمان گلدهی، میزان بارندگی، مدیریت‌های زراعی و دوره بهره برداری ارتباط دارد، همچنین از آنجا که این گیاه از نظر ژنتیکی تریپلوئید بوده و از طریق بنه تکثیر می شود.
مسئول هسته گیاهان دارویی مرکز تحقیقات میان رشته‌ای شهید سلیمانی کرمان بیان کرد: با توجه به شرایط اقلیمی که در منطقه ما و همچنین خاورمیانه بوجود آمده است، چاره‌ای نیست به جز اینکه به سمت تولیدات گلخانه‌ای روی بیاوریم و محصولاتی که تا کنون در زمین‌های کشاورزی کشت می‌شده است را در گلخانه پرورش دهیم.
وی تاکید کرد: کشت گلخانه‌ای ای زعفران به روش آیروپونیک نسبت به کشت خاکی مزایای زیادی دارد، به علت گلخانه‌ای بودن در همه اقلیم‌ها قابل اجرا و مناسب است، میزان برداشت محصول نسبت به برداشت خاکی چند برابر است، کیفیت و عیار بالاتر نسبت به کشت سنتی دارد، کنترل آفات و محافظت بهتر در برابر شرایط اقلیمی مانند خشکسالی و سرما است.
خسروی یادآور شد: فضای بسیار کمتر نسبت به کشت سنتی که مثلا ده هزار مترمربع را می‌شود در یک محیط هزارمتری اجرا نمود، این روش کشت نیاز به آب خیلی کمی دارد به لحاظ تولید نیز به ازای هر هکتار میانگین ۲۳ الی ۲۵ کیلو زعفران خشک شده در برابر میانگین ۷ کیلو محصول زعفران درخاک برداشت می‌شود، قیمت آن به خاطر کیفیت، بهداشت و عیار بالا، ۲ برابر قیمت زعفران معمولی است.
این دانشجوی ارشد گیاهان دارویی تصریح کرد: طرح توجیهی زعفران گلخانه‌ای برآورد هزینه لازم برای اجرای گلخانه زعفران و همچنین محاسبه نرخ بازدهی طرح بر اساس میزان هزینه هاست لذا با توجه به شرایط اقلیمی که در منطقه ما و همچنین خاورمیانه بوجود آمده است، چاره‌ای نیست به جز اینکه به سمت تولیدات گلخانه‌ای روی بیاوریم و محصولاتی که تاکنون در زمین‌های کشاورزی کشت می‌شده است را در گلخانه پرورش دهیم.
به گفته خسروی، یکی از مزیت‌های مهم در گلخانه بحت آب مصرفی گلخانه است که به میزان قابل توجهی میزان آب مصرفی کاهش می‌یابد، همان طور که همه ما می‌دانیم کشت در فضای گلخانه در کاهش مصرف آب نقش بسزایی دارد.
خسروی اظهار داشت: طرح کشت زعفران به روش آیروپونیک، اردیبهشت سال ۱۳۹۸در شهرستان بردسیر اجراشد، بدین منظور۳۰۰ کیلو بنه زعفران خریداری شد و آن‌ها را از پوشال تمیز کرده (نقره‌ای کردن، سورت کردن) و ازخردادماه تا اوایل شهریور بنه‌های زعفران رادر یک محیط تاریک و بدون رطوبت نگهداری شد.
این دانشجوی ارشد گیاهان دارویی ادامه داد: قبل از کشت به روش آیروپونیک بنه‌های زعفران را برای جلوگیری از هرگونه بیماری، به مدت ۵ دقیقه در قارچکش و کنه کش گداشته و بعد ازاینکه کمی رطوبت را ازدست داد آن‌ها را در سینی‌های چوبی ۱*۱ قرارداده وبه مدت ۱ماه رطوبت ۷۵% را با رطوبت ساز به آن‌ها داده و درتاریکی و دمای۲۳درجه قراردادیم. نوردهی را بعداز یک ماه آغاز و دما را به ۱۳ درجه رساندیم و رطوبت رابه ۸۵ درصد رساندیم که بعد از یک هفته گلدهی آغازشد.
مسئول هسته گیاهان دارویی مرکز تحقیقات میان رشته‌ای شهید سلیمانی کرمان بیان کرد: امسال با تهیه دستگاه هوادهی مجهز به سنسور دمایی و رطوبتی و افزایش بنه از سال قبل و رسیدن به ۷۰۰کیلو بنه کار را ادامه داده ایم لذا برای شروع کار ۳۰۰ کیلو بنه زعفران، ۱۵۰سینی چوبی، قفسه ۳طبقه، رطوبت ساز، رطوبت سنج و دماسنج لازم است.
ارسال نظرات