جمالی: داوطلبان کنکور ارشد ۶۰ درصد شانس قبولی دارند / قوانین جدید جذب و پذیرش دانشجویان دکتری

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو به نقل از دانشگاه الزهرا (س)؛ نشست هفتگی هم‌اندیشی معاونت آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه الزهرا (س) با موضوع تحلیل وضعیت دانشجویان استعداد درخشان دانشگاه با حضور احسان جمالی معاون فنی و آماری سازمان سنجش، فاطمه شهشهانی مدیر خدمات آموزشی دانشگاه و مریم عبدالشاهی رئیس اداره حمایت از استعداد‌های درخشان و جمعی از مسئولان و کارشناسان آموزشی دانشگاه، یکشنبه ۲۶ بهمن‌ماه بصورت مجازی برگزار شد.

جمالی گفت: سازمان سنجش به طور کلی سالانه حدود ۶۰ آزمون برگزار می‌کند که از اصلی‌ترین آزمون‌های برگزار شده می‌توان به برگزاری آزمون سراسری، ارشد، دکتری، کاردانی به کارشناسی و فنی و حرفه‌ای اشاره کرد.

وی با اشاره به شرایط استعداد درخشان در آزمون سراسری افزود: استعداد درخشان در آزمون سراسری شرایطی دارد که خارج از آزمون است، مثلاً پذیرش برگزیدگان المپیاد‌های دانش‌آموزی که بدون کنکور وارد دانشگاه می‌شوند. این افراد دارای مدال طلا یا رتبه‌های جهانی هستند و معمولاً در رشته‌های پزشکی یا مهندسی دانشگاه‌های تهران، شریف یا امیرکبیر پذیرش می‌شوند.

معاون فنی و آماری سازمان سنجش با بیان اینکه در حال حاضر پذیرش استعداد درخشان در آزمون سراسری به ثبات رسیده است، ادامه داد: با توجه به اینکه به موضوع هدایت تحصیلی در آموزش و پرورش به صورت جدی پرداخته نشده، عموم داوطلبان استعداد درخشان به سمت گروه تجربی و در رشته‌های پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی متمایل هستند و این مساله باعث می‌شود ظرفیت دیگر رشته‌ها و گروه‌ها خالی باقی بماند و مورد غفلت قرار گیرد.

جمالی همچنین در خصوص مقطع ارشد، اظهار داشت: با توجه به اینکه ورودی آموزش عالی در سنوات گذشته در کنکور سراسری کاهش یافته، مشکلاتی که بازار کار برای فارغ التحصیلان ایجاد کرده، باعث شده تا ورود به تحصیلات تکمیلی کاهش پیدا کند. البته این روند قابل پیش بینی و در حال ادامه یافتن است. از سال ۶۸ تا ۹۳ تقاضای تحصیلات تکمیلی روندی صعودی داشته و تا حدود ۸۷۰ هزار نفر هم رسید. اما از سال ۹۳ تا ۹۹ تقاضا برای ورود به تحصیلات تکمیلی به یک دوم کاهش یافته است، این در حالی است که عرضه آموزش عالی روند صعودی داشته است. به عبارت دیگر در ۴۸ درصد رشته‌های تحصیلات تکمیلی، تعداد متقاضیان از تعداد ظرفیت رشته‌ها کمتر است.

وی ادامه داد: لذا در مقیاس کلان می‌توان گفت هر یک از داوطلبان آزمون کارشناسی ارشد، حدود ۶۰ درصد شانس قبولی خواهند داشت. این مساله باعث افت کیفیت ورود به آموزش عالی می‌شود که به واقع تأثیرات ملموسی بر روی پذیرش استعداد درخشان نیز دارد.

معاون فنی و آماری سازمان سنجش در ادامه با اشاره به شرایط آزمون دکتری افزود: در آزمون دکتری نیز شرایط به همین شکل است. به طوری که از سال ۹۶ به بعد روند کاهش تقاضا به وجود آمده است و در مقیاس کلان نیز حدود ۲۱ درصد شانس قبولی برای داوطلبان آزمون دکتری ۹۹ وجود داشته که این مساله مسلماً بر کیفیت آموزش عالی تأثیر خواهد گذاشت.

جمالی در بخش دیگری از سخنان خود در خصوص آئین نامه استعداد درخشان مطرح کرد: این آئین‌نامه مصوبه شورای هدایت استعداد درخشان است که خود نیز مصوبه شورای انقلاب فرهنگی است. چرا که پذیرش دانشجو باید طبق مصوبات مجلس شورای اسلامی یا شورای انقلاب فرهنگی انجام شود. شورای انقلاب فرهنگی به شورای هدایت استعداد درخشان این مجوز را داده است که پذیرش دانشجوی استعداد درخشان را با هر قاعده‌ای که مدنظر دارد، تنظیم کند. بنابراین، پذیرش استعداد درخشان در سال ۱۴۰۰ طبق قوانین، شرایط و ظرفیت‌های سال گذشته انجام خواهد شد.

وی گفت: یکی از مشکلات و معضلات آئین‌نامه استعداد درخشان این است که دائماً تغییر می‌کند. این مساله باعث نگرانی دانشجویان، دانشگاه‌ها و سازمان سنجش می‌شود. بهتر است قانون و مصوبات دو سه سال زودتر اعلام و اطلاع رسانی شود تا دانشجویان، دانشگاه‌ها و سازمان سنجش بتوانند با این تغییرات هماهنگ شوند. تغییرات ناگهانی در قوانین و مصوبات می‌تواند اعتراضاتی را در پی داشته باشد.

معاون فنی و آماری سازمان سنجش عنوان کرد: با توجه به اینکه ۴۰ درصد از ظرفیت دوره‌های روزانه دانشگاه‌های دولتی به استعداد درخشان اختصاص پیدا می‌کند، تقریباً هیچ دانشگاهی نتوانسته از این ۴۰ درصد استفاده کند. این در حالی است که هدف اصلی آئین نامه استعداد درخشان حفظ و نگهداری نخبگان در داخل کشور است. طبق آمار، به عنوان مثال در مقطع ارشد در سال ۱۳۹۹ دانشگاه الزهرا از ۳۷۰ نفر ظرفیت استعداد درخشان، فقط ۱۰۰ نفر را پذیرش کرده است. البته این موضوع صرفاً به دانشگاه الزهرا محدود نمی‌شود.

جمالی در ادامه با اشاره به دلایل عدم استفاده حداکثر دانشگاه‌ها از ظرفیت پذیرش استعداد درخشان گفت: از جمله دلایل عدم وجود متقاضی این است که قوانین، مقررات و شرایط استعداد درخشان افراد و داوطلبان کمتری را تحت پوشش قرار می‌دهد. همچنین داوطلبان استعداد درخشان ممکن است به چند دانشگاه درخواست دهند و در صورت قبولی، برترین دانشگاه‌ها را انتخاب می‌کنند. علاوه بر آن، تک جنسیتی بودن دانشگاه الزهرا باعث می‌شود نیمی از داوطلبان خارج از محدوده پذیرش دانشگاه الزهرا باشند (آقایان) و در خصوص باقی داوطلبان (خانم‌ها) احتمال اینکه دانشگاه الزهرا در اولویت‌های اول آن‌ها باشد، کمتر دیده می‌شود.

جمالی بیان کرد: در مقطع دکتری نیز دانشگاه الزهرا از ۴۰ نفر ظرفیت استعداد درخشان، صرفاً ۵ نفر را پذیرش کرده است. البته تمام دانشگاه‌ها در بحث پذیرش یا عدم پذیرش دانشجویان استعداد درخشان کاملاً مختار هستند.

وی با بیان اینکه پذیرش دانشجو در تحصیلات تکمیلی برای جذب بهترین و برترین افراد در بحث آموزش، پژوهش و کارآفرینی است، افزود: روش چهارگزینه‌ای برای سنجش داوطلبان در آزمون‌های ورودی تحصیلات تکمیلی همیشه مورد نقد قرار گرفته است. وزارت علوم از سال ۹۰ در مقطع دکتری پذیرش نیمه متمرکز را تنظیم و اجرا کرد تا آزمونی شبه GRE برگزار شود، ولی متأسفانه این فرایند طی سال‌های گذشته فراز و فرود‌های زیادی داشته است، اما به طور کلی سیاست و محور کلی بر تفکیک سنجش و پذیرش از هم، اعتبار بخشی به آزمون‌ها، افزایش تعداد نوبت‌های آزمون و حرکت به سمت آزمون‌های الکترونیک است.

معاون فنی و آماری سازمان سنجش همچنین ادامه داد: در ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور مصوب شد که پس از تصویب لایحه حدنصاب دکتری برای سال ۱۴۰۰، وزارت علوم موظف شود لایحه سنجش پذیرش مربوط به تحصیلات تکمیلی را به شورای انقلاب فرهنگی ارائه کند. بحث‌های کارشناسی این لایحه نیز در حال انجام است. در واقع هر داوطلب باید با نظر گروه و استادی که قرار است بعداً راهنمایی وی را به عهده گیرد، پذیرفته شود و فقط نمره ملاک پذیرش نباشد. از طرف دیگر قوانین و مقررات دست و پا گیری که باعث ایجاد نگرانی در قشری خاص شده، اصلاح شود.

جمالی گفت: کلیت لایحه مذکور این است که در ابتدا در پذیرش دکتری، یک آزمون اولیه فیلترینگ توسط سازمان سنجش انجام شود. حدنصاب‌ها توسط دانشگاه‌ها مشخص شود و در مرحله بعد، بنا به نظر دانشگاه، می‌توان سوابق علمی و عملی داوطلب مورد ارزیابی قرار گیرد، یا آزمون ثانویه‌ای برگزار شود و…؛ و نهایتاً پذیرش توسط دانشگاه‌ها انجام شود. این طرح را می‌توان گام به گام شروع کرد و در فاز عملی قدم به قدم آن را بررسی کرد و ارتقا داد.

وی در پایان گفت: به طور کلی در نگاه کلان، روش پذیرش استعداد درخشان، می‌تواند روشی مناسبی برای پذیرش آموزش عالی مورد استفاده قرار گیرد تا برترین‌ها برگزیده شوند. لازم به ذکر است که لایحه مذکور هنوز تصویب و ابلاغ نشده است. ولی فرایند بررسی و تصویب آن در دست انجام است.