گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، فاطمه کول؛ در نظام سرمایه گذارو نئولیبرال نه میلیون بازدید و لایک و بیش از ۱۱۵ هزار کامنت برای انتشار تیزر موسیقی مبتدل ساسی مانکن چندان هم دور از ذهن نیست. چرا که در فرار راه اندیشه و خواسته های انسان امروز، آرمان توسعه یافتگی قرار گرفته است که به مثابه سرزمین افسانه ای و پر رازو رمز و پرجاذبه ای انسان ها را به جانب خویش می‌کشد و معیار این توسعه یافتگی درآمد سرانه و مصرف است. در این نظام که توسعه یافتگی درآمد اصل است ، قشری که بیشتر از همه آسیب می‌بیند قشر کودک و نوجوان است.
باتوجه به فراگیری ویروس کرونا شاهد استفاده روزافزون از فضای مجازی، توسط نوجوانان، دانش آموزان و کودکان هستیم. دسترسی راحت و بدون هیچ گونه محدودیتی به محتواهای مستهجن برای نسل نوجوان امروز آسیب زاست. حضور بدون محدودیت کودکان و نوجوانان در شبکه های اجتماعی، ضعف شبکه ملی اطلاعات است.
ما نباید در سیاستگذاری تمامی موارد صیانت از کودکان و نوجوانان در فضای مجازی را تنها به عهده خانواده ها بگذاریم. بلکه دولت و حاکمیت نیز باید وارد قضیه شوند و نوع مداخله و میزان مسئولیت هر نهاد باید مشخص شود. بسیاری از کشورها، رگولاتوری شدید و محکمی برای دسترسی کودکان در فضای مجازی تعریف کرده‌اند. در این جوامع که فرض بر آزادی بیان است و هرزه نگاری بزرگسالان یکی از اشکال آزادی بیان تلقی می شود، به موضوع صیانت از کودکان و نوجوانان در فضای مجازی تاکید شده است.
البته تا سال ۲۰۰۰ بیشتر تمرکز روی هرزه نگاری کودکان و آسیب هایی که می خواند به صورت مستقیم متوجه کودک شود، بود اما پس از آن دغدغه های دیگری در قالب یک پروتکل الحاقی به کنوانسیون حقوق کودک اضافه شد و سند مقابله با فحشا و هرزه نگاری کودکان به تصویب رسید براساس ماده ۱۹ کنوانسیون حقوق کودک دولت ها را مکلف به اتخاذ تدابیر مناسب قانونی، اجرایی، اجتماعی و آموزشی نموده است تا از کودکان در برابر تمام اشکال خشونت جسمی و روانی و ضرب و جرح یا سوءاستفاده، بدرفتاری یا استثمار حمایت کند.
هم چنین با توجه بند ۶ ماده ۱۰ قانون حمایت از کودکان و نوجوان، باید با کسانی که دسترسی کودکان به این محتوای مبتذل را آسان می‌کنند یا با این محتوا را ارائه می‌دهند، برخورد شود. در بسیاری از کشورهای توسعه یافته ، کودکان و نوجوانان اجازه فعالیت در شبکه‌های اجتماعی را ندارند و کودکانی که صفحه فعال در این شبکه‌ها دارند، بسیار انگشت شمار هستند؛ اما در کشور ما، پیج‌های کودکان و نوجوانان فعال در شبکه‌های اجتماعی به وفور یافت می‌شود. و هیچ محدودیتی در شیوه ارائه و دسترسی وجود ندارد.
کشور ما هم به کنوانسیون صیانت از حقوق کودک پیوسته است ولی هنوز این سیاست ها در کشور ما از سال ۹۵ در صف تصویب است و به قطعیت در اجرا نرسیده است. سند صیانت از کودکان در فضای مجازی در کشور ما از ابتدای سال ۹۵ شروع به تدوین شد.نه سیاست کلان تعریف شده در این سند برای محافظت از کودکان در برابر آسیب‌های احتمالی فضای مجازی بدین صورت است:
۱. توسعه محیط های صیانت شده در فضای مجازی .
۲. رده بندی محتوا و خدمات متناسب با سن و جنسیت و آمادگی جسمی .
۳. ارتقای سواد فضای مجازی و مهارت افزایی کودکان با ابزارهایی در اختیار والدین قرار می گیرد تا این فضا برای کودکان مطلوب تر شود.
۴. آگاه سازی و هشیارسازی والدین و مربیان به دلیل نقش حمایتی که در این زمینه دارند.
۵. پیشگیری از ارائه محتوای خدمات مضر.
۶. برخورد قضایی با کسانی که علیه کودک و نوجوان اقدام مجرمانه انجام می دهند.
۷. مراقبت اجتماعی از کسانی که در این فضا آسیب دیده اند و یا در معرض خطر هستند.
۸. مشارکت محوری بخش خصوصی.
۹. توسعه همکاری های بین المللی با کشورهای مختلفی که نسبت به این موضوع دغدغه دارند.
این سند در ۳ سال اخیر در صف شورای عالی فضای مجازی قرار دارد وهم اکنون نیز پیش نویس آن ، مورد بازنگری قرار گرفته است ولی اجرا نشده است . با این حال امید است با اجرایی شدن این سند از آسیب ها وارده به نوجوان و کودکان در فضای مجازی کاسته شود.
فاطمه کول - کارشناسی مامایی دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان
انتشار یادداشت‌های دانشجویی به معنای تأیید تمامی محتوای آن توسط «خبرگزاری دانشجو» نیست و صرفاً منعکس کننده نظرات گروه‌ها و فعالین دانشجویی است.