گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، فاطمه کریمی اعتماد؛ ما در دوره ای هستیم که با پیشرفت های چشمگیر علمی بشر م یتواند ویروس ها را بشناسد، وسایل ارتباطی و شبکه های اجتماعی و رسانه به سرعت جهان را آگاه میسازد. نهادهای ملی و بین المللی قدرتمند در جهان شکل گرفته اند و میلیون ها دانش آموخته وجود دارد. طبیعتاً در چنین جهانی نمیتوان تصور کرد که اپیدمی و پاندمیها همان تأثیرات را در جامعه بشری بر جای بگذارند که در طول تاریخ گذشته بر جای گذاشته اند. در عین حال نمیتوان پذیرفت که پاندمی کرونا با توجه به ابعاد گستردهی جهانی و ملی که تاکنون داشته است فاقد پیامدهای مشخص برای ملت ها باشد.
شیوع ویروس کووید ۱۹ چالشی بی سابقه برای جهان انسانی است. فراگیری بحران کرونـا، بـه دلیـل زیرساخت های ارتباطی در دهکده جهانی، پدیده ای منحصر به فـرد در تـاریخ را شـکل داده اسـت. بحران کرونا قبل از هر چیز جریـان جـاری و روال های عـادی زنـدگی را بـه تعلیـق درآورد. روابـط و مناسبات فردی انسانها و نهادهای اجتمـاعی را متوقـف کـرد. عـدم شـناخت دقیـق ایـن ویـروس و تبعات آن در جهان انسانی، منجر به وضعیتی بغرنج و پیچیده در مواجهه بـا آن شـد و احتمـال تـداوم آن تصوری از آیندهای مبهم را پیشروی ما نهاده است.
سرعت همه گیری و غافلگیری این ویـروس تا آن حد بود که نهادهای اجتماعی، آموزشی - پژوهشی(علم و فناوری)، اقتصادی و سیاسی نتوانسـتند مواجهـه درسـتی بـا ایـن پدیده جدید داشته باشند؛ موضوعی که سبب بلاتکلیفی عجیبی در میان آنهـا شـده اسـت. بـا ایـن شرایط، تعلیق جامعه در شرایط اپیدمی و به تعبیر دقیقتر پاندمی، بـه وضـعیتی منجـر شـده اسـت کـه همه ابعاد و زیرساخت های زندگی اجتمـاعی را دچار شـوکی عمیـق کـرده و بازاندیشـی جـدی در تمامی شئون مبتلابه را در دستور کار نهادها و سازمان های متعدد قرار داده است.
این تصور که در مواجهه با موقعیت های بحرانی تنها نگاه فنی وجود داشته باشد و توجه نشود که به همان اندازه که در چنین شرایطی به پزشک نیاز است، به اقتصاد دان، مورخ، سیاست دان و.. نیاز است، فهمی ناکامل و نادرست است. به عبارتی، در موقعیت بحران های پاندمیک همچون کرونا، لزوم توجه به یکپارچگی دانش و حضور بازیگران مختلف برای مواجهه با بحران ضروری است، ضرورتی که در جامعه ما به خصوص در حوزه علم و فناوری مغفول مانده است.
لذا در این موقعیت کرونایی باید به این پرسش توجه کنیم که ریشه این وضعیت در جامعه معاصر ایران کجاست؟ به واقع، در بحث علم و فناوری پرسشی که در برابر ما قرار می گیرد این است که در این موقعیت کرونایی علم و فناوری را چگونه می توانیم از منظر فرهنگی تحلیل کنیم؟ بدین منظور می بایست بررسی شود که منظور از تحلیل فرهنگی چیست؟ موقعیت کرونایی چه موقعیتی است؟ و با این چارچوب فرهنگی، چه بازاندیشی در زمینه علم و فناوری در ایران امروز معاصر در موقعیت کرونایی می توانیم داشته باشیم.
در حقیقت، میتوان اظهار کرد که بحران کرونا قواعد بازی اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و... را دگرگون کرده است. به همین دلیل، موقعیت کرونایی موقعیتی است که فراتر از امر بهداشتی، امر پزشکی و امر درمانی است. اقتصاد، سیاست، و جامعه در نتیجه وقوع این رخداد از قاعده خودش خارج شده است. در چنین شرایطی اگر بخواهیم علم و فناوری را در موقعیت کرونایی تحلیل کنیم معنای آن این است که ما برای فهم بازاندیشانه علم و فناوری در موقعیت بحرانی کرونایی باید تمام ساختارهای اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی را در کنار هم در نظر بگیریم.
فاطمه کریمی اعتماد - جانشین خواهران پژوهش-فناوری بسیج دانشجویی ناحیه زنجان
انتشار یادداشت‌های دانشجویی به معنای تأیید تمامی محتوای آن توسط «خبرگزاری دانشجو» نیست و صرفاً منعکس کننده نظرات گروه‌ها و فعالین دانشجویی است.