تفاوت اساسی علوم‌انسانی ما با غرب در موضوع و فایده علم

اخبار دانشگاهی را از «کانال اخبار دانشگاهی SNN.ir» دنبال کنید

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، نخستین همایش ملی «بومی‌سازی برنامه درسی، چیستی و چگونگی» در دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه علامه طباطبایی برگزار شد.

دکتر غلامعلی حداد عادل رئیس شورای تخصصی تحول در علوم‌انسانی در افتتاحیه این همایش ضمن گرامیداشت سالروز آزادی خرمشهر، اظهار داشت: علم و فناوری یکی از مظاهر استقلال‌طلبی مردم ایران است و آن روزی که مردم شعار استقلال، آزادی و جمهوری اسلامی سر دادند، بومی‌سازی علوم از دل کلمه استقلال به‌دست آمد.

وی افزود: استقلال در بومی‌سازی بدین معناست که ما ملتی نیستیم که در برابر تولیدات علمی دیگران منفعل صرف باشیم و هرچه در جای دیگر تولید و تألیف کردند، چشم‌بسته تحویل بگیریم و استفاده کنیم. یک ملت مستقل، باید خودش هویتش را در علمی که می‌آموزد، نشان دهد.

حداد عادل گفت: حرکتی که دانشگاه علامه طباطبایی برای تبیین ماهیت بومی‌سازی آغاز کرده است، امری بجا و آکادمیک است و باید جدی گرفته شود. این امر باید مفهوم‌سازی شده و ظرافتهای لازم در آن اعمال شود. بومی‌سازی در عین حال که جلوه‌ای از استقلال‌طلبی ماست و بُعد حماسی دارد، ولی نباید ما را به هیجانات گمراه کنند بکشاند و ما باید معقول فکر کنیم.

رئیس شورای تخصصی تحول در علوم انسانی با بیان تعریفی از بومی‌سازی اظهار داشت: بومی‌سازی عبارت از دخالت دادن خصوصیات یک جامعه در انواع علوم و به کارگیری این علوم در نیل به اهداف خاص آن جامعه است. لازم است که تعیین کنیم مقصودمان از بومی‌سازی چیست.

وی با بیان این امر که در تمام علوم باید دانش را در خدمت نیازهای خودمان گرفته و با واقعیتهای جامعه خودمان منطبق کنیم، تصریح کرد: مسئله اصلی این است که علوم انسانی در تعریف، روش و هدف، تابع اقتضائات و خصوصیات جوامع است و به اعتبار ماهیتش به طور کامل در معرض بومی‌سازی است.

حدادعادل گفت: در هر کشوری علوم انسانی طعم و چاشنی خاصی دارد؛ تمدن غربی در برخی امور و در نگرش کلی با هم اشتراک دارند، ولی وجه افتراق قابل ملاحظه‌ای نیز دارند.

وی افزود: چون موضوع علوم انسانی، انسان است، از این رهگذر اختلاف‌نظر جدی با دیگران در تعریف انسان داریم. اگر انسان را متفاوت تعریف کنیم، علوم انسانی نیز متفاوت خواهد بود.

رئیس شورای تخصصی تحول در علوم انسانی اظهار داشت: در تمدن غربی نوع نگاه به انسان، به عنوان موجودی است که هستی‌اش با تولد آغاز و با مرگ خاتمه می‌یابد، ولی تعریفی که ما از انسان به عنوان یک مسلمان داریم، به عنوان مسافری است که قبل از تولد یک معنایی دارد و در جهان و بعد از مرگ نیز سرنوشتی دارد.

وی با جمع‌بندی مطالب خود در ارتباط با بومی‌سازی علوم انسانی، گفت: در علوم‌انسانی از حیث موضوع، روش، هدف و فایده علم، تفاوتهای اساسی با علوم‌انسانی غربی داریم و لازم است مورد به مورد و با استدلال عقلی دقیق اندیشید و نتایج آن را در علوم انسانی خودمان تأثیر داد. از این حیث، روان‌شناسی، سیاست، جامعه‌شناسی و فلسفه متفاوتی خواهیم داشت.

حدادعادل گفت: در کشور ما قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، علوم انسانی در یک سراشیبی از غرب به سوی دانشگاههای ما سرازیر شده بود و ما به دلایل تاریخی، فکری، سیاسی و اجتماعی این جرئت را نداشتیم که سؤال و نقد کرده یا قائل به تفسیر شده و انتخاب کنیم. اما امروزه باید علم غربی را بشناسیم و بر آن مسلط باشیم و تفاوتهای خود را در مبادی و روشها و کاربرد این علوم شناخته و تغییر دهیم.

وی تصریح کرد: مقصود از تحول علوم انسانی نفی دستاوردهای دیگران نیست، بلکه این است که ملت مسلمان ایران جایگاهش در این تحول کجاست.

رئیس شورای تخصصی تحول در علوم انسانی اظهار داشت: باید مسئله تحول را جدی بگیریم و امیدوارم در این امر از همکاری استادان و مراکز تحقیقاتی در تحول علوم‌انسانی به وجه منطقی یاری بگیریم.