همزمان با چهل سالگی انقلاب اسلامی قصد داریم نگاهی اجمالی به وضعیت رشد علمی در کشور پس از پیروزی انقلاب داشته باشیم.
گروه فناوری خبرگزاری دانشجو؛ حمیده آقاجانی؛ اگر اهل هنر باشید حتما فیلم سینمایی یتیم خانه ایران را دیدهاید، فیلمی سرشار از حقایق تلخ در عصری که پهلویها در آن حکومت میکردند و تفالههای خارجنشین نیز این روزها با آن پُز پیشرفت و روشنفکری میدهند؛ اپوزیسیونها که امروز شبکههای ماهوارهای و فضای مجازی را در دست گرفته و از تخیلات روزهایی میگویند که ایران به اصطلاح ژاندارم منطقه بوده و رشد بیسابقهای در حوزههای مختلف داشته است آنهم در زمانی که بسیاری از ایرانیان حتی توان دسترسی به یک پزشک حاذق را نداشتند و شاید برای درمان یک دندان درد ساده ناچار بودند به آرایشگر محله مراجعه کنند؛ در بیشتر زایمانها به راحتی مادر و فرزند از دنیا میرفتند و یا در اثر بیماریهای سادهای که امروزه با یک قطره درمان میشود جان خود را از دست میدادند و دقیقا این در حالی بود که در همه دنیا پیشرفتهای علمی درست در همان زمان، رشد قابل توجهی داشت، جالب اینکه همین پیشرفتهای علمی یا به ایران نمیرسید و یا اگر میرسید فقط برای اقشار خاصی از جامعه بود.
از طرفی هم به اذعان خود وزرا و وکلای عصر پهلوی اگر قرار بود علمی به ایرانیها برسد بدون حضور دانش فنی بود و اگر قطعهای نیاز به تعمیر داشت لشکری از مهندسان خارجی نان بیت المال ایرانیها را میخوردند و یک لیوان آب هم رویَش. اما امروز و پس از پیروزی انقلاب اسلامی و با رشد و پیشرفت دانشگاهها با وجود همه تحریمها جوانان ایرانی توانستهاند تمام نشدها را با صرف فعل ما میتوانیم به احسنت تبدیل کنند تا جایی که خود تحریم کنندگان انگشت به دهان ماندهاند.
این روزها که در آستانه چهل سالگی انقلاب قرار داریم، برخیها مدعی هستند که رشد علمی و دستاوردهای امروزه چیزی است که در همه دنیا پیشرفت داشته، اما شاید برای شما جالب باشد تا بدانید که قبل از پیروزی انقلاب هم بسیاری از کشورهای اروپایی و آمریکایی به تکنولوژیهای روز خود دسترسی داشتند تا جایی که حتی سفینه فضایی و ماهواره به فضا پرتاب میکردند.
اما ایرانیها نهایتا میتوانستند برای ادامه تحصیل به دانشگاههای اروپایی بروند و در آنجا تحصیل کنند. اما تعداد این افراد به حدی کم بود که امکان پاسخگویی به همه نیاز جامعه را نداشتند از طرفی فقر شدید مالی در بسیاری از خانوادهها موجب میشد تا کودکان ایرانی از تحصیل باز بماند و از این رو تعداد افراد تحصیل کرده در کشور بسیار محدود و انگشت شمار بود، اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی اولین جرقههای تحصیل و پیشرفت با دستور امام خمینی برای راه اندازی نهضت سواد آموزی خورد و افزایش تعداد دانشگاهها و حضور دانشمندان در کشور موجب شد تا افراد تحصیلکرده بیشتری در جامعه حضور داشته باشند و امروز شاهد آن هستیم که با وجود همه تحریمها ایران توانسته در بحث تولید علم در بین کشورهای مطرح جهان قرار بگیرد و در هر حوزه علمی جایگاه خوبی داشته باشد.
انقلاب اسلامی با وجود جنگ، ترور و تحریمهای ظالمانه توانسته در حوزههای علمی و تکنولوژی رشد و توسعه داشته است. ایران اسلامی پس از ۴ دهه، به یکی از قطبهای تحقیقات، فناوری، سلامت، آموزش بهداشت و پزشک در منطقه تبدیل شده است و در بسیاری از عرصههای پزشکی و بهداشتی در ردههای بالای جهانی قرار دارد.
طی چهار دهه گذشته مراکز و دانشگاههای در کشور چند برابر شده است همچنین در حوزههای فناوری همچون سلولهای بنیادی، انرژیهاینو، زیست فناوری، فناوری میکرو الکترونیک، هوا فضا، فناوری نانو، طب ایرانی، گیاهان دارویی و راه اندازی شرکتهای دانش بنیان و استارتآپ سرمایهگذاریهای خوبی شده تا جایی که نام ایران همطراز با کشورهای برتر جهان است.
معاونتی که آمد تا رشد علمی متحول شود توجه و اهمیت به رشد علمی در کشور ایجاب میکرد تا به این موضوع به صورت ویژه و جدا از رسالتهای وزارت علوم توجه شود به همین دلیل از سال ۱۳۸۵ معاونت علمی و فناوری با نظارت مستقیم رییس جمهور ایجاد شد تا با ارتقای اقتدار ملی، تولید ثروت و افزایش کیفیت زندگی مردم از طریق افزایش توانمندیهای فناوری و نوآوری در کشور ارتقا یابد.
این معاونت طی این سالها توانسته با حمایت خوب از ایدههای جدید به راهاندازی پارکهای علم و فناوری و رشد شرکتهای دانشبنیان و استارتآپها کمک کند به نحوی که تعداد پارکهای علم و فناوری در ایران در اکتبر سال ۲۰۱۶، به ۳۹ پارک رسید در حالی که در سال ۲۰۰۲ تنها یک پارک علم و فناوری در ایران به ثبت رسیده بود.
همچنین بنابر اعلام معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری امروز تعداد کل شرکتهای دانش بنیان در کشور ۴۰۶۹ و تعداد ۱۶۶۰ شرکت دانش بنیان نوپا است.
در حوزه تحقیقات سلولهای بنیادی در رتبه ۱۰ جهانی قرار داریم در زمینه فناوری و تحقیقات سلولهای بنیادی ایران جزوء ۱۰ کشور برتر جهان محسوب میشود و محققان ایرانی توانستهاند پیشرفتهای خوبی را در این زمینه داشته باشند. آنها توانستهاند از سلولهای بنیادی حتی در پیوندهای مغز و استخوان، پوست و ترمیم بافت آسیب دیده قلب استفاده کنند. همچنین ایران توانسته در حوزه سلولهای بنیادی به شبیه سازی حیواناتی همچون بز و گوسفند نیز دست یافته است.
ایران بر سکوی چهارم تولید علم و فناوری نانو ایستاده است بر اساس گزارشی که در سال ۲۰۱۷ منتشر شده است ایران با تولید ۸۷۹۱ هزار مقاله توانسته در رتبه چهارم جهان و در کنار کشورهای چین، آمریکا، هند، و کره جنوبی قرار دارد.
ایران همچنین با تولید ۴۰ درصد علم نانو بیشترین سهم تولید این علم را در میان کشورهای اسلامی دارد. بعد از ایران کشور عربستان با ۱۳ درصد، ترکیه با ۱۱ درصد و مالزی با ۹ درصد قرار دارد.