جزییات جدیدی از فعالیت آتشفشان‌ها در «مریخ»

به گزارش گروه فناوری خبرگزاری دانشجو، محققان ادعا می‌کنند که آتشفشان‌های موجود در مریخ هنوز می‌توانند فعال باشند و این می‌تواند به معنای فعالیت حیات سیاره سرخ در ۳۰ هزار سال گذشته باشد.

محققان «آزمایشگاه ماه و سیاره دانشگاه آریزونا» و« موسسه علوم سیاره‌ای» با بررسی تصاویر ماهواره‌ای این سیاره موفق به کشف رسوبات آتشفشانی ناشناخته‌ای شدند.

محققان در این باره گفتند: این تصاویر شواهدی از فوران در ۵۰ هزار سال گذشته در منطقه "هامونه الیسیوم" (Elysium Planitia) حدود ۱۰۰۰ مایلی کاوشگر اینسایت ناسا را نشان می‌دهد.

بیشتر پدیده آتشفشان‌خیزی در سیاره سرخ بین سه تا چهار میلیارد سال پیش رخ داده است و فوران‌های کوچک‌تر در مکان‌های دیگر نیز تا سه میلیون سال پیش ادامه داشته است.

کارشناسان می‌گویند، این شواهد احتمال وجود فعالیت آتشفشانی در مریخ و شرایط قابل سکونت در زیر سطح مریخ را افزایش می‌دهد.

"دیوید هوروات" (David Horvath) نویسنده ارشد مطالعه گفت: این ممکن است جوان‌ترین رسوبات آتشفشانی باشد که تاکنون در مریخ ثبت شده است. اگر ما بخواهیم تاریخ زمین‌شناسی مریخ را در یک روز مشاهده کنیم درمی‌یابیم که این پدیده‌ها در ثانیه‌های آخر رخ داده است.

"جف اندروز-هانا" (Jeff Andrews-Hanna) نویسنده ارشد مطالعه گفت: هنگامی که برای اولین بار متوجه این رسوبات شدیم دریافتیم که این موضوعی خاص است. این رسوبات برخلاف هر چیز دیگری که در این منطقه یا در واقع در تمام مریخ یافت شده، بود و بیشتر شبیه ویژگی‌های ایجاد شده توسط فوران‌های آتشفشانی قدیمی در ماه و عطارد بود.

تحقیقات بیشتر نشان داد که خصوصیات، ترکیبات و توزیع مواد با آنچه برای یک فوران آذرآواری (Pyroclastic flow) انتظار می‌رود مطابقت دارد.

این یک فوران انفجاری ماگما است که توسط گاز‌های منبسط شونده ایجاد می‌شود و این موضوع مشابه باز کردن یک قوطی نوشابه تکان داده شده، است.

بیشتر پدیده‌های آتشفشان‌خیز در منطقه هامونه الیسیوم و سایر مناطق مریخ شامل جریان گدازه‌هایی است که در سطح آن جریان دارد و شبیه فوران‌های اخیر در ایسلند است.

اگرچه نمونه‌های بی‌شماری از پدیده آتشفشان خیزی انفجاری در مریخ وجود دارد، اما مدت‌ها پیش آن‌ها رخ داده‌اند. با این حال به نظر می‌رسد این رسوبات متفاوت باشند.

محققان گفتند: این فوران می‌توانست خاکستر را تا شش مایلی جو مریخ به بیرون انتشار دهد، بنابراین گرچه این احتمال وجود دارد که قبلا این نوع رسوبات بیشتر رایج بوده‌اند، اما از بین رفته‌اند. محل فوران اخیر حدود ۱۰۰۰ مایل (۱۶۰۰ کیلومتر) کاوشگر اینسایت ناسا است. این کاوشگر از سال ۲۰۱۸ فعالیت لرزه‌ای مریخ را مطالعه می‌کند.

با مطالعات محققان مشخص شد که دو مریخ لرزه رخ داده از منطقه اطراف گوداله سربروس سرچشمه گرفته است و مطالعات اخیر این احتمال که این‌ها به دلیل حرکت ماگما در اعماق زمین رخ داده باشند را افزایش می‌دهد.

هوروات گفت: سن کم این رسوبات احتمال وجود فعالیت‌های آتشفشانی در مریخ را افزایش می‌دهد و نکته جالب این است که مریخ لرزه‌های اخیر کشف شده توسط مأموریت اینسایت از گوداله سربروس سرچشمه می‌گیرند.

محققان در ادامه افزودند: فعل و انفعالات ماگما و بستر یخی این منطقه می‌تواند شرایط مطلوبی را برای زندگی میکروبی فراهم کند و احتمال حیات موجود در این منطقه را افزایش می‌دهد.

"پرانابندو مویترا" (Pranabendu Moitra) دانشمند تحقیقاتی در دانشکده علوم زمین دانشگاه آریزونا مکانیسم پشت این فوران را بررسی کرده است. وی مدل‌هایی را برای بررسی علت احتمالی فوران مریخ ایجاد کرد.

او پیشنهاد می‌کند که این انفجار یا می‌تواند نتیجه گاز‌های موجود در ماگمای مریخ باشد یا ممکن است در نتیجه تماس ماگما با خاک منجمد مریخ اتفاق افتاده باشد.

مویترا گفت: یخ به آب تبدیل شده، با ماگما مخلوط و بخار می‌شود و باعث می‌شود که مخلوط منفجر شود. وقتی آب با ماگما مخلوط می‌شود مثل ریختن بنزین روی آتش است.

وی همچنین اشاره کرد که جوان‌ترین فوران آتشفشانی در مریخ تنها در فاصله شش مایلی از جوان‌ترین دهانه برخوردی بزرگ روی این سیاره یعنی دهانه زونیل (Zunil) اتفاق افتاده است.

مویترا افزود: سن فوران و برخورد آن قابل تشخیص نیستند که این موضوع این احتمال را افزایش می‌دهد که این برخورد در واقع باعث فوران آتشفشان شده است.

چندین مطالعه نشان داده است که زمین لرزه‌های بزرگ در زمین باعث فوران ماگمای ذخیره شده در زیر سطح زمین می‌شود. مویترا گفت، برخوردی که دهانه زونیل در مریخ را تشکیل داده است، سیاره سرخ را دقیقاً مانند زمین لرزه، لرزانده است.

لازم به ذکر است؛ یافته‌های این مطالعه در مجله "Icarus" منتشر شده است.