تحقیق یا کپی؛ دانشجو کدام را می‌پسندد؟

گروه علمی «خبرگزاری دانشجو»؛ با توجه به اهمیت پایان نامه در تحصیلات تکمیلی و جایگاهی که پایان نامه به لحاظ حیثیت علمی دانشجو و استاد راهنما دارد، ضروری است که در تمام مراحل انجام کار و بویژه پیش از تحویل آن به دانشکده و ارسال برای داوران، ارزیابی کاملی بر اساس معیارهای مشخص و عینی صورت گیرد.

دانشجو نیز با در دست داشتن معیارهای ارزیابی می تواند همواره در جزئیات کار خود آنها را مورد توجه قرار دهد تا موردی را از قلم نیندازد و نیز کیفیت هر جزء از پایان نامه را کنترل کند.

همچنین استاد راهنما یا استاد مشاور می تواند پایان نامه دانشجویی خود را بر اساس این معیارها همواره تحت نظر و هدایت داشته باشد و در هر مرحله از کار، جزئیاتی که دانشجو باید مورد توجه قرار دهد به وی گوشزد کند.

افزون بر چنین معیارهایی، استانداردهایی نیز برای ارزیابی پایان نامه ها وجود دارد که بیشتر بر جنبه های ساختاری تاکید می کند، اما متاسفانه دانشجویانی هستند که به جای اینکه دنبال تحقیق و پژوهش باشند پایان نامه ها را کپی برداری می کنند.

حسین بهمنش، دانشجوی دکترا گفت: با توجه به افزایش ظرفیت دانشگاه ها در چند سال اخیر، بخصوص ظرفیت تحصیلات تکمیلی دانشگاه آزاد، پیام نور و غیر انتفاعی کشور، ضریب استاد به ازای هر دانشجو به صورت نگران کننده ای کاهش یافته است، این بدان معناست که استاد زمان کافی برای ارائه درس، تفهیم موضوع تخصصی و انجام امور پژوهشی برای همه دانشجویان ندارد و یا باید از کیفیت و حتی کمیت این گونه امور بکاهد.

وی ادامه داد: به همین میزان در انتخاب موضوع پایان نامه و روند پژوهشی توسط دانشجو نیز دخالت و راهنمایی استاد کاهش یافته است، به عبارتی دیگر استاد راهنما و مشاور وقت به میزان کافی برای راهنمایی و ایراد گرفتن از پروژه علمی ندارند و در نهایت نیز این روند بر نتیجه پایان نامه و دفاع دانشجو از آنها تاثیرگذار است.

پایان‌نامه ها در رشته‌های فنی کاربردی‌تر و هدفمندتر نگارش می‌یابند

دانشجوی دکترا گفت: پایان نامه ها در رشته های فنی و تخصصی که در کشور به روی آنها برنامه ریزی انجام گرفته مانند نانو، هوافضا، فیزیک هسته ای، پزشکی هسته ای و تخصصی های پزشکی، کاربردی تر و هدفمند تر نگارش می یابند؛ اما متاسفانه باید گفت عموما در رشته های علوم انسانی موضوعات با توجه به علاقه شخصی دانشجو و بدون توجه و برنامه ریزی نهاد خاصی تعریف شده و شروع به نگارش می شود و در انتها نیز برنامه خاص و مدونی برای بهره گیری از نتایج بدست آمده، اگربدست آمده باشد، وجود ندارد.

وی افزود: از نظر ظاهری و چارچوب های رعایت نگارش، به دلیل موجود بودن چارچوبی مشخص در دانشگاه ها، به نظر خوب می رسد اما به لحاظ کیفی کم کاری و کم بهره بودن بسیاری از دانشجویان نسبت به مبانی نظری و سپس فنی رشته و موضوع تخصصی خود، تکرار مکررات و گفتارهای کلیشه ای در متون بسیار دیده می شود.

فاطمه امیدی، کارشناس ارشد رشته روان شناسی بالینی دانشگاه آزاد تنکابن نیز در رابطه با نحوه انتخاب موضوع پایان نامه های دانشجویی گفت: انتخاب عنوان پایان نامه ها بنا به سلیقه استاد و دانشجو متفاوت است.

وی گفت: معمولا استاد موضوعاتی را برای انتخاب پایان نامه پیشنهاد می دهد که کمتر کار شده و یا اصلا کار نشده است، و بعضی از دانشجویان نیز بر اساس علاقه موضوعات پایان نامه را انتخاب می کنند.

دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی گفت: زمانی که دانشجو موضوعی را انتخاب می کند، ممکن است پرسشنامه هنجارشده ای برای آن نباشد و یا بر اساس فرهنگ ما نباشد و مرجع داخلی یا خارجی نداشته باشد؛ که این موضوع با مشورت استاد قابل حل است.

امیدی در رابطه با کپی برداری پایان نامه های دانشجویی گفت: کمبود مرجع داخلی و خارجی، به روز بودن موضوعات، نداشتن وقت کافی دانشجویان و عدم همکاری دانشگاه با دانشجویان از دلایلی است که دانشجو را به سمت کپی برداری سوق می دهد.

وی تصریح کرد: اساتید باید منابع جدید، کتب، نشریات و مقالات به روز را به دانشجویان معرفی کنند و دانشجویان با مراجعه به منابع و سایت ها پیگیر مطالب جدید و به روز باشند.

این دانشجو گفت: پایان نامه های دانشجویی بعد از دفاع به دست اساتید و و نسخه دیگر به کتابخانه مرکزی ارجاع داده می شود تا دانشجویان بتوانند از نوع نگارش، مدل نوشتن، محدودیت ها و پیشنهادات پایان نامه برای تهیه کردن پایان نامه های خود الگو برداری کنند.

هاجر جعفری، کارشناس ارشد جغرافیای سیاسی دانشگاه آزاد رشت نیز در این خصوص گفت: انتخاب موضوع پایان نامه ها از سوی دانشجویان می باشد؛ اما در مواردی هم ممکن است اساتید با توجه به نیازها و شرایطی که احساس می کنند موضوع مورد نظر را به دانشجویان پیشنهاد کنند و یا نیاز دستگاه ها و سازمان های دولتی و غیر دولتی زمینه را برای انتخاب موضوع دانشجویان فراهم می کند.

وی با بیان اینکه دانشجو خود باید به دنبال تحقیق و پژوهش برود، گفت: به دنبال پژوهش رفتن دانشجو را باید در فرهنگ حاکم بر آن جامعه و ارزش مندی امر پژوهش و تحصیل در آن جامعه مورد ارزیابی قرار داد. آیا فرقی است بین کسی که دنبال پژوهش و تحصیل است با آن فردی که با سرهم کردن به دنیال یک مدرک می باشد، چه بسا که از موقعیت کمتری نسبت به فرد پژوهشگر نیز برخوردار باشد.

کارشناس ارشد جغرافیای سیاسی دانشگاه آزاد رشت ادامه داد: فرد راحت طلب ممکن است به راحتی مدرکش را بگیرد و یا با پول بخرد و موقعیت بهتری بدست آورد که متاسفانه این روزها شاهد این امر هستیم و این موجب شده انگیزه از بین برودو عده ای از دانشجویان دنبال پژوهش و تحقیق نروند. 

جعفری در رابطه با کاربرد پایان نامه های دانشجویی گفت: اگر اساتید موضوع خاصی مدنظرشان باشد، دانشجو می تواند به عنوان یک طرح تحقیقاتی به آن نگاه کنند در نتیجه از آن پایان نامه می توان بهره برداری کرد و یا آن را در اختیار دیگران قرار داد.

کارشناس ارشد جغرافیای سیاسی تصریح کرد: امروزه اکثر پایان نامه ها بعد از دفاع، در کتابخانه های دانشگاه قرار می گیرند و فقط دانشجویانی که تقریبا در راستای همان موضوع تحقیق و پژوهش می کنند از آن استفاده می نمایند.

جعفری خاطرنشان کرد: پایان نامه ای که ارزش لازم را داشته باشد اگر تبدیل به کتاب شود، مسلما افراد بیشتری به آن رجوع می کنند و منبع خوبی برای دانشجویان خواهد بود؛ اما متاسفانه عملا چنین اتفاقی نمی افتد.

وی گفت: البته تبدیل یک پایان نامه به یک کتاب، باید آن وزن و ارزش را داشته باشد و صرفا برای کلاس کار این عمل انجام نشود.