آقاکوچک: امتیاز ۲ برابری طرح‌های پژوهشی نسبت به مقالات / لزوم ترغیب اساتید برای انجام تحقیقات کاربردی

 

وزارت متبوع در سال ۹۴ اقدام به اصلاح این آیین‌نامه کرد، اصلاحاتی که در زمان خودش حاشیه‌های بسیاری را در پی‌داشت تا آنجا که قریب به اتفاق کارشناسان دانشگاهی ایرادات خاص خود را بر آن گرفتند و خواستار اصلاح مجدد آن شدند.

همین امر موجب شد تا وزارت علوم ماده الحاقی تحت عنوان ماده ۵ را به این آیین‌نامه بیفزاید؛ به طوری که بخشی از اصلاحات بر دوش موسسات آموزشی باشد و آن‌ها در قالب ماموریت‌هایی که دارند، به تدوین آن بپردازند. برخی از موسسات آموزشی از این ظرفیت استفاده کرده و کارگروه‌هایی مختلفی را در حوزه‌های علوم پایه، کشاورزی، هنر، مهندسی و علوم انسانی تشکیل دادند.

 

دانشگاه تربیت مدرس نیز از جمله دانشگاه‌هایی محسوب می‌شود که پس از آخرین اصلاحات اعمال شده بر روی آیین نامه ارتقاء اساتید و با توجه به ماده ۵ این آیین نامه اصلاحاتی را در آیین نامه اختصاصی ارتقاء اساتید خود انجام داده است؛ به همین منظور بر آن شدیم تا با علی اکبرآقا کوچک دبیر هیئت ممیزه دانشگاه ترییت مدرس به گفتگو بپردازیم تا نقاط قوت و ضعف آیین نامه ارتقای اساتید وزارت علوم و اصلاحات انجام شده در آیین نامه ارتقای اعضای هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس را مورد بررسی قرار دهیم.

علی اکبرآقا کوچک، دبیر هیئت ممیزه دانشگاه تربیت مدرس گفت: آیین‌نامه ارتقای اساتید وزارت علوم در سال ۹۴ مورد تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی قرار گرفت و درسال ۹۵ به دانشگاه‌ها ابلاغ شد و دانشگاه‌ها به خصوص دانشگاه تربیت مدرس آن را در دستور کار خود قرار داد.

 

آقا کوچک ادامه داد: طبق ماده ۵ آیین‌نامه ارتقای اساتید، دانشگاه‌ها باید براساس ماموریت‌های خاصی که برای موسسات آموزشی یا پژوهشی تعریف شده است، ضوابط خاص خود را تدوین کرده و برای وزارت علوم و آموزش عالی ارسال کنند و بعد ازتصویب هیئت ممیزه مرکزی به مورد اجرا بگذارند، این فرایند در دانشگاه تربیت مدرس نیز انجام شد به طوری که پس از تصویب هیئت ممیزه و وزارت علوم از سال ۹۵ به اجرا درآمد.

دبیر هیئت ممیزه دانشگاه ترییت مدرس تصریح کرد: با این جمله که ارتقای اساتید تنها از طریق چاپ مقالات است و به فعالیت‌های کاربردی توجه نمی‌شود، موافق نیستم. در آیین‌نامه ارتقای اساتید پیش‌بینی شده است مقالات اصلی و مبتنی بر پژوهش که در مجلات معتبر پژوهشی چاپ می‌شوند قابلیت ارتقای اساتید را خواهند داشت.

 

وی ادامه داد: همچنین این آیین‌نامه به غیر از بند مربوط به مقالات بند‌های مفصل دیگری دارد که هر کدام از آن‌ها در مورد انواع و اقسام فعالیت‌هایی سخن می‌گوید که که برای جامعه مفید است و اعضای هیئت علمی می‌توانند با آن ارتقاء یابند.

آقا کوچک با بیان اینکه مقالات مبتنی بر پژوهش به دست می‌آیند، اظهار کرد: یعنی اول باید پژوهش و کار تحقیقاتی صورت گیرد و پس از آن مقاله نگاشته شود. کار تحقیقاتی ممکن است به صورت آزمایشگاهی، نظری، مدل سازی کامپیوتری و نظایر آن باشد. به طوری که خروجی آن‌ها به مقاله منجر می‌شود بنابراین مقاله از کار پژوهشی به دست آمده است و این موضوع در خود آیین نامه اصلی ارتقای اساتید نیز دیده شده است.

دبیرهیئت ممیزه دانشگاه ترییت مدرس با اشاره به اینکه عده‌ای معتقد هستند مقالاتی که در مجلات IsI چاپ می‌شوند لزوما معطوف به نیاز‌های جامعه ما نیست و صرفا مشکلات کشور‌های خارجی را حل می‌کند؛ اظهارکرد: برخی از این تحقیقات نیز نظری و بدونکاربرد معین هستند البته این انتقاد تا اندازه‎ای می‌تواند درست باشد. باید توجه داشت که مقالات به ویژه در رشته‌هایی همچون علوم پایه وجود دارد که صرفا جنبه نظری و تئوریک دارند و در ارتقاء جایگاه کشور در سطح بین المللی موثر هستند این موضوع به این معنی است که ما نیازمند چاپ مقالات در حوزه بین المللی هستیم تا جایگاه علمی کشور در دنیا تثبیت شود.

وی ادامه داد: بخش دیگری از مقالات مربوط به حل مشکلات کشور می‌شود که به ویژه در رشته‌های کاربردی نظیر رشته‌های مهندسی، علوم کشاورزی، علوم پزشکی وجود دارد. در حقیقت مسائل و مشکلات زیادی در کشور وجو دارد که لازم است اساتید دانشگاهی در آن‌ها به فعالیت بپردازند در حقیقت لازم است راهکار‌هایی اتخاذ شود تا اعضای هیئت‌های علمی به آن سمت و سو حرکت کنند.

آقاکوچک با اشاره به اینکه در آیین نامه مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی بند‌هایی به این موضوع اختصاص یافته است؛ تصریح کرد: هرطرح کلان پژوهشی ملی درآیین نامه ارتقاء اعضای هیئت علمی ۱۵ امتیاز دارد، درصورتی که هیچ مقاله‌ای نمی‌تواند این امتیاز را کسب کند، بهترین مقالات در بهترین مجلات بین المللی در نهایت ۷ امتیاز دریافت می‌کنند بنابراین این موضوع که اساتید باید کار تحقیقاتی کاربردی انجام دهند نیز در آیین نامه ارتقاء اعضای هیئت علمی وزارت علوم نیزپیش بینی شده است. منتهی در آیین‌نامه مادر، اساتید برای انجام طرح‎های پژوهشی الزام نشده‌اند، زیرا این آیین‌نامه‌ها برای همه رشته‌ها تدوین شده است.

دبیرهیئت ممیزه دانشگاه ترییت مدرس با اشاره به اینکه اساتید علاوه بر مقالات باید از ماده ۳ این آیین نامه نیز امتیازاتی کسب کنند؛ بیان کرد: بنابراین اساتید علاوه بر مقالات باید به انجام کار‌های تحقیقاتی یا هنری بپردازند و یا یک کتاب ارائه کنند. در آیین نامه خاص دانشگاه تربیت مدرس نیز آمده است اساتید برای ارتقاء لازم است علاوه بر ضوابط حداقلی که در آیین نامه مادر وجود دارد یک برجستگی مهمی نیز در پرونده خود داشته باشند.

 

اقا كوچك افزود: برای دریافت این برجستگی مهم چند حالت را در نظر گرفته‌ایم که از جمله آن‌ها می‌توانیم به اتمام سه طرح کاربردی و یا یک طرح کلان ملی خارج از دانشگاه اشاره کنیم. هچنین پیش بینی شده است تا اساتید رشته‌های علوم انسانی و هنر و برخی از رشته‌های دیگری که طرح‌های کاربردی ندارند، دارای تالیف‌هایی در زمینه‌های کاربردی باشند، بنابراین سعی کردیم که در واقع فعالیت‌های اساتید را علاوه بر جنبه‌های پایه‌ای علمی که سر جای خودش لازم است به قسمت‌هایی که رسالت‌های اجتماعی دانشگاه هم ایجاب می‌کند، معطوف کنیم.

وی ادامه داد: اگر جزو تدوین کنندگان این آیین نامه در آن زمان بودم برخی از بند‌های آن را ساده‌تر و برخی دیگر را دقیق‌تر می‌نوشتم، اما با توجه به ویرایشی که در سال ۹۴ انجام شد یک بند الحاقی بسیار خوبی به آن افزودند که به موجب آن دانشگاه‌ها این امکان را یافتند تا براساس وظایف خاص خود بتوانند ضوابط خاص خود را تدوین کنند این مسئله پس از این یعنی در ویرایش سال ۸۰ آیین نامه ارتقای اساتید دیده نشده بود.

آقاکوچک با بیان اینکه درست نیست هر دو سه سال یک بار آیین‌نامه ارتقای اساتید را تغییر دهیم، تاکید کرد: افراد معمولا سعی می‌کنند براساس آیین‌نامه‌ها فعالیت‌های خود را تنظیم و تدوین کنند. این که سه چهار سال یک بار آیین‌نامه اصلی تغییر کند آن‌ها را با مشکلاتی رو به رو خواهد کرد زیرا هر کدام از اساتید برای ارتقاء دست به یکسری فعالیت‌هایی می‌زنند، حال اگر پس از مدتی تلاش برای به ثمر رساندن یک بند از بند‌های آیین‌نامه ارتقاء به یک باره با تغییر در آیین نامه امتیاز آن از بین برود یک نوع بی‌ثباتی به وجود خواهد آمد. بی‌ثباتی در هر زمینه‌ای از جمله مسائل اجتماعی، اقتصادی و علمی کار خوبی نیست بهتر است بگذارید ثبات حفظ شود. اگر قرار است فعالیت کاربردی صورت گیرد در غالب همان ماده ۵ قابل انجام است.

دبیرهیئت ممیزه دانشگاه ترییت مدرس اظهار کرد: برخی منتقدین اعتقاد دارند کسب ۲۵ امتیاز برای ارتقای دانش یاری یا ۴۰ امتیاز برای ارتقای استادی از بند مقالات بسیار کار سختری است به طوری که اساتید را مجبور می‌کند تا به ارائه مقاله بپردازند. بنده خیلی این موضوع را قبول ندارم زیرا تمام پرونده‌هایی که در دانشگاه‌های بزرگ کشور به هیئت ممیزه می‌رسد از جمله دانشگاه تربیت مدرس اساتید حداقل امتیاز مقاله یعنی ۲۵ امتیاز را به راحتی به دست می‌آورند برای دست یابی به امتیازات بیشتر نیز ضوابطی قرار داه‌ایم به نحوی که اساتید علاوه بر ۲۵ امتیاز برای دانش یاری و ۴۰ امتیاز برای استادی لازم است در صنعت یا در مسائل اجتماعی، فرهنگی و نظایر آن فعالیت داشته باشند. که این موارد را می‌توان در قالب ماده ۵ گنجاند.

وی با بیان اینکه متاسفانه در بعضی از دانشگاه‌ها برخی اساتید ممکن است دانشجویان را ملزم به ارائه مقاله کنند تا نام خودشان را در کنار نام دانشجو به عنوان تالیف کنندگان بگذارند و تعداد مقالاتشان را افزایش دهند؛ تصریح کرد: اگر استادی که تنها در کلاس درس می‌دهد و هیچ ارتباطی به پایان نامه و رساله ندارد، دانشجو را اجبار کند که برای آن درس حتما مقاله‌ای را کار کند و از این طریق تعداد مقالات خود را افزایش دهد، کار غلط و خلاف قانونی را انجام دداده است.

 

آقاکوچک با بیان اینکه نمی‌توانیم صد در صد در بگوییم که این مسئله در دانشگاه تربیت مدرس وجود ندارد؛ گفت‌: این موضوع به صورت بخشنامه در دانشگاه‌ها وجود دارد، اما از آنجایی که هر دانشگاهی ۵۰۰ الی ۶۰۰ نفر عضو هیئت علمی حضور دارند که امکان خلافی انجام دهند. اما این خلاف، خلافی نیست که در دانشگاه ما و دانشگاه‌های معتبر کشور رایج باشد. لازم است مسئولین به این موضوع رسیدگی کنند.

 

وی در پایان خاطر نشان کرد: اما اینکه دانشجویان پس از کار‌های پژوهشی در در قالب پایان نامه‌های کارشناسی ارشد، رساله دکترا و همین طور طرح‌های پژوهشی مصوب اساتید در داخل دانشگاه یا طرف قرارداد با خارج از دانشگاه به ارائه مقاله مشترک با اساتید بپردازد هیچ مشکلی ندارد زیرا دانشجویان نیز در آن کار پژوهشی حضور داشته‌اند. در بسیاری از موارد نیز دانشجو خود علاقه دارد تا از کار پایان نامه خود مقاله ارائه دهد. بنابراین تنها در مورد اول ارائه مقاله مشترک خلاف قانون است و در باقی موارد اشکالی رخ نمی‌دهد.