انفجار نور علم و فناوری در پرتو آموزه‌های انقلاب اسلامی / ۲۰ برابر شدن سهم ایران در تولید علم دنیا

به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو، پیر و جوان، بزرگ و کوچک فرقی نمی‌کند، همه و همه از بهمن به عنوان ماه فجر و پیروزی انقلاب یاد می‌کنند و آنچه که داشتیم و آنچه که طی سال‌های پس از انقلاب به دست آورده‌ایم را از یاد نمی‌برند. شاید دستاورد‌ها و پیشرفت‌های چشمگیر حوزه علمی و آموزشی روشن‌تر از هر حوزه دیگر باشد و نگاهی به آمار و ارقام قبل و بعد از انقلاب اسلامی خالی از لطف نباشد، پس با ما همراه باشید.

از آمار دانشگاه‌ها و واحد‌های آموزش عالی کشور شروع می‌کنیم، واحد‌هایی که تا سال ۵۷ به ۲۲۳ مورد خلاصه می‌شدند، اما پس از پیروزی انقلاب تا همین یکی دو سال اخیر با رشدی چشمگیر به ۲۵۶۹ واحد در کشور رسیده‌اند و این عدد نشان می‌دهد که در طول این سال‌ها تعداد مراکز آموزش عالی برای استفاده آحاد مردم بیش از ۱۱ برابر شده است.

 

اما این رشد بی‌نتیجه و تنها برای توسعه واحد‌های دانشگاهی نبوده است و آمار‌های جهانی نشان می‌دهند درحالیکه قبل از انقلاب هیچ دانشگاه ایرانی در رده‌بندی‌های جهانی برتر شناخته نمی‌شد، اما پس از انقلاب بیش از ۲۳ دانشگاه کشور در جهان برتر شدند.

ایران همچنین دربین کشور‌های اسلامی بیشترین تعداد دانشگاه‌های برتر دنیا را به خود اختصاص داده است، چون کشور‌هایی مثل ترکیه، مالزی و عربستان به ترتیب تنها ۱۹، ۵ و ۴ دانشگاه برتر دارند.

اما این تعداد دانشگاه در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی در تولید علم دنیا چه سهمی داشتند؟ با اندکی جستجو در پایگاه‌های جهانی به خوبی روشن است که ایران نسبت به سال‌های قبل از انقلاب سهم بسزایی از تولید علم دنیا را به خود اختصاص داده است به طوریکه قبل انقلاب با ۷۰۰ مقاله علمی حدود ۰.۱ درصد و تا سال ۹۷ با وجود تحریم‌های ظالمانه توانسته بیش از ۵۵ هزار مقاله علمی داشته باشد و سهم تولید علم خود را به ۲ درصد برساند. چنین رشدی باعث شده تا ایران رتبه شانزدهم دنیا و رتبه اول در جهان اسلامی را کسب کند.

 

صرف نظر از آمار جمعیت تحصیل کرده اگر بخواهیم نرخ باسوادی قبل و بعد از انقلاب را بررسی کنیم همین بس که بدانید تا سال ۵۷ کمتر از ۵۰ درصد مردم باسواد بودند و نرخ باسوادی با گذشت بیش از ۴۰ سال از انقلاب اسلامی حال به ۹۰ درصد رسیده است البته ناگفته نماند که آمار‌ها نشان می‌دهند که نرخ باسوادی جوانان متولد شده از سال ۵۷ به بعد بیش از ۹۶ درصد است.

جالب است بدانید که تا سال ۵۷ با حساب پزشکان غیرایرانی، سرانه پزشک در کشور حدود ۰.۲۵ پزشک به ازای هر یک هزار نفر بود، اما با ارتقای چشمگیر خدمات بهداشتی و درمانی در دوران جمهوری اسلامی و همچنین گسترش دانشگاه‌های علوم پزشکی و تربیت نیرو‌های کارآمد، سرانه پزشک در سال ۹۸ به حدود ۱.۶ پزشک به ازای هر یک هزار نفر رسیده است. این موضوع شایان توجه است که از آن سال‌ها تاکنون دیگر خبری از پزشکان و کادر درمان غیرایرانی در کشور نیست.

 

از طرف دیگر تا سال ۵۷ تنها ۲۵ درصد نیاز دارویی ایرانیان در داخل کشور تولید می‌شد، اما در سال‌های بعد از پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون علیرغم تحریم‌های گسترده این میزان به بیش از ۹۵ درصد رشد پیدا کرده بعنوان مثال در این سال‌ها حدود ۶ کارخانه مهم داروسازی راه‌اندازی شده است، به رتبه نخست تولید واکسن و سرم در خاورمیانه دست یافته‌ایم و ۳۴ داروی بیوتکنولوژیک تمام ایرانی را تولید کرده‌ایم.

بیایید به پیشرفت‌های حوزه نانو، سلول‌های بنیادی و صنعت فضایی کشور در دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی نگاهی بیندازیم. درحالیکه تا سال ۵۷ مهمترین دستاورد رژیم پهلوی در عرصه فضایی دست کشیدن محمدرضا شاه و ولیعهدش بر روی تجهیزات فضایی آمریکایی‌های بود، اما پس از انقلاب اسلامی با تلاش و همت محققان ایران اسلامی تاکنون بیش از ۱۷ پروژه فضایی در ایران انجام شده و کشورمان جزو ۱۰ قدرت فضایی دنیا محسوب می‌شود. ۸۰ برابر شدن سهم ایران در تولید علم دنیا این نکته را نیز به همراه داشت که در زمینه سلول‌های بنیادی در میان ۱۰ کشور برتر جهان قرار گرفتیم.

 

بعد از انقلاب، پیشرفت در حوزه تحقیقاتی و فراهم آوردن زمینه‌های لازم، از دیگر جنبه‌هایی بود که جهشی در کشور به راه انداخت. بنابراین زمانی که فناوری نانو در کشور مطرح شد، هم از نظر نیروی انسانی و هم از نظر تحقیقات، در جایگاه خوبی قرار داشتیم و همین امر باعث شد بتوانیم در عرصه فناوری‌های نوظهور ورود کنیم.

با شروع بحث فناوری نانو در سال ۲۰۰۱ کمتر از ۱۰ تن از اساتید توانایی اظهار نظر و تحقیقات در این زمینه را داشتند، اما محققان ایرانی با انتشار ۱۰۸۹۴ مقاله در مجلات معتبر نمایه شده در ISI در سال ۲۰۲۰ رتبه چهارم جمهوری اسلامی ایران در علم نانو را در دنیا تثبیت کردند. این در حالی است که در سال ۲۰۰۱ میلادی، کشور با انتشار ۱۰ مقاله دارای رتبه ۵۷ بود. روند رشد تعداد مقالات نانو ایران و همچنین رتبه جهانی ایران در انتشار مقالات نانو در فاصله زمانی سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۹ در نمودار زیر آمده است:

 

هم اکنون ۷۱۱ محصول نانو در بیش از ۱۰ حوزه صنعتی مبتنی بر فناوری‌های داخلی تولید و روانه بازار می‌شود. در سال ۱۳۹۸، رقم کلی فروش محصولات نانوی ساخت ایران معادل ۴۴۴۸۷ میلیارد ریال بوده است. طبق روند رشد سالانه فروش که در نمودار زیر آمده، حجم بازار محصولات نانو برای پنجمین سال متوالی حدوداً دو برابر شده است. همچنین از مجموع بازار فروش محصولات نانوی ساخت ایران در سال ۱۳۹۸، رقم ۲۶۴۸ میلیارد ریال مربوط به صادرات این محصولات به کشور‌های دیگر و ۴۱۸۳۹ میلیارد ریال آن مربوط به فروش در بازار داخل بوده است.