۱۲ پژوهشگر ایرانی در بین پراستنادترین پژوهشگران دنیا قرار گرفتند

به گزارش گروه فناوری خبرگزاری دانشجو به نقل از پایگاه استنادی علوم جهان اسلام، محمدجواد دهقانی سرپرست ISC گفت: شرکت کلاریویت آنالتیکز (ISI) هرساله به معرفی پراستنادترین پژوهشگران دنیا (Highly Cited Researchers) می‌پردازد. این فهرست شامل گروهی از پژوهشگران علوم و علوم اجتماعی می‌شود که در طول یک دهه گذشته با انتشار مقالاتشان توانسته‌اند بیشترین تعداد استناد‌ها را دریافت کنند.

وی افزود: پژوهشگران بر اساس فعالیتشان در ۲۱ رشته موضوعی انتخاب شده‌اند. همچنین پژوهشگرانی که در چند رشته به‌صورت هم‌زمان (Cross-Field) فعالیت می‌کردند نیز تحت یک‌رشته جداگانه طبقه‌بندی‌شده‌اند.

دهقانی اظهار داشت: برای قرار گرفتن در فهرست پژوهشگران برتر، کلیه فعالیت‌های علمی ۱۰ ساله اخیر در سطح بین‌المللی از جمله تعداد مقالات، تعداد استنادها، تعداد مقالات پر استناد، تعداد استناد به مقالات پر استناد مورد بررسی قرار گرفته و همچنین مسائلی نظیر، رعایت اصول اخلاقی در پژوهش، رعایت میزان خوداستنادی در حد قابل‌قبول و نیز مقالات بازپس‌گیری شده در انتخاب یک پژوهشگر از فهرست پژوهشگران برتر مؤثر است. بر این اساس تقریباً ۶۲۰۰ پژوهشگر در سال ۲۰۱۹ میلادی به‌عنوان پژوهشگر پراستناد انتخاب‌شده‌اند.

سرپرست ISC گفت: تعداد پژوهشگران انتخاب‌شده از یک‌رشته به رشته دیگر متفاوت است که علت آن تفاوت در تعداد کل پژوهشگران در رشته‌ها است. به‌عنوان‌مثال از رشته ریاضی ۸۹ نفر و از رشته پزشکی بالینی ۴۳۶ نفر در سال ۲۰۱۹ انتخاب شده‌اند که این تفاوت ناشی از تفاوت در اندازه رشته‌ها یا به‌عبارت‌دیگر تعداد پژوهشگران هر رشته است.

وی افزود: برای انتخاب پراستنادترین پژوهشگران دنیا، مقالات یک درصد پراستناد در دوره زمانی ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۸ مطابق با فهرست پایگاه شاخص‌های اساسی علم (ESI) پردازش شدند. لازم به ذکر است، تعداد استناد‌های مقالات یک درصد پراستناد یکی از معیار‌های اصلی انتخاب پراستنادترین پژوهشگران دنیا است.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام اظهار داشت: در سال ۲۰۱۹ تعداد پژوهشگران پراستناد حدود ۶۲۰۰ و در سال ۲۰۱۸ تعداد آن‌ها حدود ۶۱۰۰ بوده است. بنابراین، در فهرست سال ۲۰۱۹ حدود ۱۰۰ پژوهشگر بیشتر انتخاب شده‌اند که نشان‌دهنده افزایش تعداد کل پژوهشگران برتر دنیا بوده است.

وی گفت: از جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۱۹ تعداد ۱۲ پژوهشگر برتر با وابستگی ایران در لیست ۶۲۰۰ پژوهشگر پراستناد برتر دنیا قرار گرفته‌اند. لیست کامل پژوهشگران با ذکر وابستگی سازمانی و حوزه موضوعی آن‌ها در جدول ذکرشده است.

دهقانی گفت: حضور پژوهشگران برتر کشور به ترتیب در حوزه‌های موضوعی بین‌رشته‌ای (۴ نفر)، کشاورزی (۳ نفر)، ریاضیات (۳ نفر) و مهندسی (۲ نفر) بوده‌اند. ضمناً در فهرست اعلام‌شده برخی از پژوهشگران با بیش از یک وابستگی سازمانی متعلق به یک یا دو کشور ظاهر شده‌اند. به‌عنوان‌مثال در لیست مربوطه، برای دکتر ژولین کلینتون اسپروت وابستگی دوم کشور ایران و دانشگاه صنعتی امیرکبیر ذکر شده است.

دهقانی اظهار داشت: در لیست پژوهشگران برتر دنیا نام ۱۴ کشور اسلامی مشاهده می‌شود که سهم کشور‌های اسلامی تقریباً ۳ درصد پژوهشگران برتر دنیا است. کشور عربستان با ۱۰۲ نفر، مالزی با ۲۱ نفر، ترکیه با ۱۸ نفر و ایران با ۱۲ نفر بیشترین تعداد پژوهشگران پراستناد دنیا در میان کشور‌های اسلامی را دارند.

وی گفت: آمار کل تعداد پژوهشگران برتر جهان اسلام در جدول ارائه شده است و این افراد به ترتیب حروف الفبا از کشور‌های امارات متحده عربی، اندونزی، ایران، برونئی، بنگلادش، پاکستان، ترکیه، عربستان سعودی، عمان، قطر، لبنان، مالزی، مصر و نیجریه است.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام افزود: برای هر پژوهشگر یک یا دو و حتی سه وابستگی سازمانی در نتایج پژوهشگران پراستناد دنیا ذکرشده است و برخی از پژوهشگران نیز فقط یک وابستگی سازمانی دارند. وابستگی برخی دیگر به بیش از یک کشور است. اگر وابستگی اول سازمانی پژوهشگران در نظر گرفته شود برخی از کشور‌های اسلامی حذف و آمار برخی دیگر تغییر می‌کند. مثلاً آمار عربستان سعودی از ۱۰۲ پژوهشگر برتر به ۸۲ نفر کاهش می‌یابد یا آمار کشور ترکیه بر اساس وابستگی اول سازمانی از ۱۸ تا به ۷ پژوهشگر تقلیل می‌یابد.

 

وی اضافه کرد: دانشگاه هاروارد با ۲۰۳ پژوهشگر، دانشگاه استنفورد با ۱۰۳ پژوهشگر و آکادمی علوم چین با ۱۰۱ پژوهشگر سه سازمانی هستند که بیشترین تعداد پژوهشگران برتر دنیا را در اختیار دارند.

دهقانی گفت: کشور‌های آمریکا، چین، انگلستان، آلمان، استرالیا، کانادا، هلند، فرانسه، سوئیس و اسپانیا بیشترین تعداد پژوهشگران پراستناد دنیا را دارند. آن‌ها به ترتیب ۲۷۳۷، ۶۳۶، ۵۱۶، ۳۲۷، ۲۷۱، ۱۸۳، ۱۶۴، ۱۵۶، ۱۵۵ و ۱۱۶ پژوهشگر برتر را در اختیار دارند که چیزی بین ۴۴ تا ۲ درصد پژوهشگران برتر دنیا است. ۲۳ نفر از برندگان جوایز نوبل در این فهرست قرار دارند که سه تای آن‌ها مربوط به برندگان نوبل سال جاری هستند.

وی افزود: پژوهشگران پراستناد کیفی‌ترین و پراستنادترین مقالات علمی دنیا را انتشار داده و لذا در حوزه موضوعی تخصصی خود به‌عنوان پژوهشگر مؤثر در سطح بین‌المللی شناخته و معرفی شده‌اند. اما باید در نظر داشت که امروزه مؤثر بودن فقط در تعداد استناد‌ها خلاصه نمی‌شود، بلکه رفع مشکلات جامعه و اثرگذاری اقتصادی، اجتماعی، فنآورانه و نوآورانه از سایر ابعادی هستند که می‌بایست موردتوجه پژوهشگران قرار گیرند.