چراغ خاموش سال‌های ماهواره‌ای در ایران / حرکت لاک‌پشتی دولت در حمایت از توسعه صنعت فضایی

گروه فناوری خبرگزاری دانشجو؛ حمیده آقاجانی – بر خلاف تصور همه آن‌ها که پشت در‌های بسته به دنبال برنامه‌ریزی برای پایان یک انقلاب بودند، اما چهل و یکمین سال آن با قدرت آغاز شده است. حالا دیگر همه کشور‌های جهان می‌دانند که دانشمندان ایرانی توانایی انجام هر کاری را دارند.

خروجی دانشگاه‌های ایرانی محققان و پژوهشگرانی هستند که در هر دوره و فصلی از علم توانسته‌اند فعل خواستن را صرف کنند. ایران، امروز در حوزه نانو رتبه سوم را دارد و در جایگاه چهارم تولید مقاله در جهان نشسته است؛ اما شاید یکی از حوزه‌هایی که می‌توانست به سرعت اعتبار علمی کشور را به رخ کشیده و نام ایران را در بین کشور‌های صاحب تکنولوژی مطرح کند، فناوری فضایی است.

استارت توسعه فناوری فضایی سازمان با یک پرتابه فضایی که قرار بود توسط سازمان فضایی ایران در یک پرواز زیرمداری آزمایش شود، خورده شد. این موشک حامل محموله‌ای آزمایشی بود که مشترکاً توسط وزارت علوم و وزارت دفاع طراحی و ساخته شده بود. اما اولین ماهواره پروازی زیرمداری ایران در ۱۵ بهمن ۱۳۸۶ با موشک ماهواره‌بر فضایی ایران به نام سفیر پرتاب شد. یک پرتاب موفقیت‌آمیز که توانست ایران را یک گام به پرتاب ماهواره‌ها به مدار زمین نزدیک کند.

 

به گواه تاریخ ایرانی‌ها هرگز در هیچ دوره‌ای از تلاش دست برنداشته‌اند و هر بار که شکستی بوده در پی آن پیروزی نیز آمده است. انقلاب اسلامی پیروزی بود که برکات بسیاری با خود به همراه داشت که یکی از آن‌ها درس استقامت و خودباوری است. همین خودباوری باعث شد تا در بهمن ۱۳۸۸ سازمان فضایی ایران کاوشگر۳ را به همراه چند جانور شامل یک موش صحرایی، دو لاک پشت و چند کرم به فضای زیرمداری پرتاب کرده و زنده به زمین بازگرداند. این پرتابه قادر بود تا داده‌های الکترونیکی و تصاویر زنده از زمین را به مرکز مخابره نماید.

اوج توانایی صنعت فضایی ایران با سفر خانم آفتاب (میمون رزوس) در بهمن ۱۳۹۱ به رخ کشیده شد. این میمون با کاوشگر پیشگام توانست به مدت ۲۰ دقیقه تا ارتفاع ۱۲۰ کیلومتری زمین پرتاب و با موفقیت به زمین بازگردد، این پرتاب موفقیت آمیز ۵۴ سال پس از پرتاب اولین میمون یعنی خانم بیکر صورت گرفت.

البته پس از سال ۱۳۹۱ کمی صنعت فضایی ایران کم فروغ بود و خبر‌های جدید به گوش نمی‌رسید تا اینکه سال گذشته در یک آزمایش تلخ روز ۲۵ دی ۱۳۹۷ وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات خبر از پرتاب ناموفق ماهواره پیام داد. این ماهواره حاصل سال‌ها تلاش تیم‌های مختلف در دانشگاه صنعتی امیر کبیر بود و آذری جهرمی علت در مدار قرار نگرفتن پیام را اینگونه برشمرد که: «سرعت جدا شدن ماهواره از ماهواره‌بر مناسب نبود و به سرعت مطلوب نرسید و متاسفانه در لحظه آخر ماهواره در مدار قرار نگرفت.» این خبر برای مردم ایران که انتظار‌های بیشتری از توسعه فضایی کشور داشتند برآورده نکرد، اما چراغ امید‌ها نیز خاموش نشد.

 

البته سید احمد معتمدی، رئیس دانشگاه صنعتی امیرکبیر در جدیدترین اظهارات خود، با اشاره به تجربه طراحی و ساخت ماهواره پیام دانشگاه صنعتی امیرکبیر، در همین خصوص می‌گوید: در همان روز پرتاب ماهواره پیام، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات تاکید بر ساخت ماهواره دیگری در این دانشگاه نمود. در سناریو پیشنهادی برای این ماهواره موضوع استفاده از فناوری‌های نوین و رسیدن به قدرت تفکیک یک متر مطرح بود که با مذاکرات انجام شده، مورد تایید قرار گرفت.

رییس دانشگاه صنعتی امیرکبیر با بیان اینکه طراحی و ساخت ماهواره با دقت یک متر و با استفاده از فناوری‌های نوین است، تاکید می‌کند: کلاس ماهواره و سطح بلوغ فناوری را ارتقا خواهد داد.

 

 

امسال سال رونق فضایی بود!
حسین صمیمی رییس پژوهشگاه فضایی ایران، در آغاز سال ۱۳۹۸ از آماده شدن ۲ ماهواره ایرانی «ناهید یک» که یک ماهواره مخابراتی است و نیز ماهواره «پارس یک» به عنوان ماهواره سنجش از دور در سال جاری خبر داد و گفت: این ماهواره امسال تحویل پرتابگر می‌شود.

صمیمی با بیان اینکه ساخت ماهواره‌ها با هدف کاربردی شدن تحقیقات فضایی انجام شده است، افزود: ساخت ماهواره مخابراتی ناهید یک در پژوهشگاه فضایی ایران انجام شده و ماهواره سنجشی پارس یک با همکاری بخش خصوصی صورت گرفته است و ما معتقدیم که با سرانجام رساندن این پروژه‌ها، شاهد پیشرفت فضایی خواهیم شد که منجر به پیشرفت سایر حوزه‌ها نیز می‌شود.

این اخبار نوید بخش روز‌های بهتر برای صنعت فضایی کشور است؛ البته به این شرط که این خبر‌ها شبیه به وعده‌های خاک خورده نباشد، زیرا توسعه صنعت فضایی نیازمند یک عزم و اراده دانشگاهی و حمایت‌های جدی بخش دولتی است. دولتی که همواره در زبان به توسعه این حوزه تاکید داشته، اما در عمل حرکت لاک‌پشتی را در پیش گرفته است. روز‌های بی‌خبری از روند طراحی و ساخت ماهواره‌های جدید تا نیمه دوم سال طول کشید و آغاز هفته جهانی فضا شاید فرصتی بود که مسئولین فضایی خبر‌های تازه به دست رسانه و مردم برسانند.

حسین صمیمی رییس پژوهشگاه فضایی ایران در مراسم آغاز هفته جهانی فضا تاکید کرد: زمان آن رسیده است که با تدوین یک الگوی مشارکتی علمی و استفاده حداکثری از امکانات موجود گام‌های بعدی برای ساخت ماهواره‌های سنجشی و مخابراتی را برداریم و از فواید این اقدام که کاهش هزینه‌ها و سرعت بخشیدن به اجرای پروژه‌ها است، بهره‌مند شویم.

صمیمی، «اتحاد ایرانی برای ساخت ماهواره ایرانی» را یک شعار پیشنهادی محلی برای کشور دانست و افزود: با طرح این شعار امیدواریم که ماهواره بعدی یک ماهواره مشارکتی باشد که در کشور ساخته می‌شود.

وی در همین نشست از تحویل ماهواره «ناهید ۱» به سازمان فضایی خبر داده و قول داد که ماهواره «پارس ۱» نیز تا پایان سال جاری تکمیل خواهد شد.