پرونده ویژه| کالایی‌سازی آموزش
حسن حسینی جامعه شناس و استاد دانشگاه تهران در گفتگو با خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو در خصوص کالایی سازی آموزش در جامعه ایران گفت: من دانشجوی قبل از انقلاب بودم و حالا با وجود ۶۵ سال سن می‌توانم این ادعا را داشته باشم که شاهد تمام روزها، شعار‌ها و اهداف انقلاب بودم و در صحنه‌های مختلفش حضور داشتم. بنابراین برای بررسی اینکه چرا جامعه امروز با معضلی به نام کالای آموزش مواجه شده است باید به عقب برگردیم.
دبیرستان های پولی بعد از انقلاب همچنان باقی ماندند
وی ادامه داد: قبل از انقلاب مدارس دولتی بودند و بخش محدود دیگر شامل مدارس ملی می‌شدند؛ یعنی باید بابت تحصیل در آن‌ها شهریه پرداخت می‌شد. دانشگاه‌ها نیز از این قضیه مستثنا نبودند یا دولتی بودند و یا بخشی که غیردولتی بود مثل دانشگاه ملی که الان به دانشگاه شهید بهشتی تغییر پیدا کرده است پولی بودند. البته بعد از این که قانون آموزش رایگان تصویب شد؛ این دانشگاه‌ها نیز رایگان شدند، اما دبیرستان‌هایی مانند نیکان، خوارزمی، رفاه و ... همچنان به صورت شهریه‌ای باقی ماندند.
وی ادامه داد: قبل از انقلاب مدارس دولتی بودند و بخش محدود دیگر شامل مدارس ملی می‌شدند؛ یعنی باید بابت تحصیل در آن‌ها شهریه پرداخت می‌شد. دانشگاه‌ها نیز از این قضیه مستثنا نبودند یا دولتی بودند و یا بخشی که غیردولتی بود مثل دانشگاه ملی که الان به دانشگاه شهید بهشتی تغییر پیدا کرده است پولی بودند. البته بعد از این که قانون آموزش رایگان تصویب شد؛ این دانشگاه‌ها نیز رایگان شدند، اما دبیرستان‌هایی مانند نیکان، خوارزمی، رفاه و ... همچنان به صورت شهریه‌ای باقی ماندند.
بعد از این که قانون آموزش رایگان تصویب شد؛ این دانشگاه‌ها نیز رایگان شدند، اما دبیرستان‌هایی مانند نیکان، خوارزمی، رفاه و ... همچنان به صورت شهریه‌ای باقی ماندند.
حسینی یکی از اهداف و شعار‌های انقلابی را یگانه سازی و رایگان سازی آموزش عنوان کرد و افزود: قانون برای این تصویب شد که همه شهروندان بتوانند از این رایگان شدن بهره‌مند شوند و امکان ارتقای اجتماعی و اقتصادی خود را به دست بیاورند. به همین دلیل است که شما در قانون اساسی کشور می‌خوانید، تحصیلات تا پایان دوره دبیرستان رایگان و پس از آن در دانشگاه نیز رایگان خواهد بود.
جامعه شناس و استاد دانشگاه تهران با اشاره به دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی و برچیده شدن مدارس ملی و تبدیل شدن آن‌ها به مدارس دولتی خاطرنشان کرد: به طور مثال دانشگاه علامه طباطبایی که امروز شاهد فعالیت آن هستیم در گذشته مجموعه‌ای از مدارس عالی در حوزه علوم اقتصادی اجتماعی و فرهنگی بود که ادغام شدند. دانشگاه خواجه نصرالدین طوسی مجموعه‌ای از مدارس عالی و فنی مهندسی بود.
تاسیس یک تجارت خانه در دهه ۶۰
وی ادامه داد: همه مدارس ما از سطح ابتدایی تا پایان دوره دبیرستان و همه دانشگاه‌ها دولتی شدند، اما متاسفانه از همان سال‌های اول انقلاب یعنی از سال‌های ۶۰-۶۱ اولین پایه‌های نامناسب پولی شدن یا غیرانتفاعی شدن مدارس و دانشگاه‌ها شروع شد. از یک طرف دانشگاه آزاد را تاسیس کردند که در حال حاضر به یک تجارت خانه بسیار وسیع و پردرآمد طی دهه‌های گذشته تبدیل شده است و با توجه به امکانات و ساختمان‌هایی که دارد یکی از رقبای دانشگاهی دولتی به شمار می‌رود.
وی ادامه داد: همه مدارس ما از سطح ابتدایی تا پایان دوره دبیرستان و همه دانشگاه‌ها دولتی شدند، اما متاسفانه از همان سال‌های اول انقلاب یعنی از سال‌های ۶۰-۶۱ اولین پایه‌های نامناسب پولی شدن یا غیرانتفاعی شدن مدارس و دانشگاه‌ها شروع شد. از یک طرف دانشگاه آزاد را تاسیس کردند که در حال حاضر به یک تجارت خانه بسیار وسیع و پردرآمد طی دهه‌های گذشته تبدیل شده است و با توجه به امکانات و ساختمان‌هایی که دارد یکی از رقبای دانشگاهی دولتی به شمار می‌رود.
اعتقاد عجیب پولدار‌ها و بازاری‌ها درخصوص محل تحصیل فرزندانشان
حسینی تصریح کرد: از طرف دیگر مدارس غیرانتفاعی سردرآوردند. مدارسی مثل نیکان، علوی، رفاه و... که قبل از انقلاب نیز ملی بودند مجددا به جایگاه خودشان برگشتند و در کنار آن‌ها مدرسه فرهنگ و امثالهم به وجود آمدند. اکثر پولدار‌ها و بازاری‌ها معتقد بودند که بچه‌هایشان باید در محیط‌های خاصی آموزش ببینند که به لحاظ علمی، فرهنگی و مذهبی معلم‌های بهتری داشته باشند.
حسینی تصریح کرد: از طرف دیگر مدارس غیرانتفاعی سردرآوردند. مدارسی مثل نیکان، علوی، رفاه و... که قبل از انقلاب نیز ملی بودند مجددا به جایگاه خودشان برگشتند و در کنار آن‌ها مدرسه فرهنگ و امثالهم به وجود آمدند. اکثر پولدار‌ها و بازاری‌ها معتقد بودند که بچه‌هایشان باید در محیط‌های خاصی آموزش ببینند که به لحاظ علمی، فرهنگی و مذهبی معلم‌های بهتری داشته باشند.
مدارس غیرانتفاعی به بهانه تامین محل آموزش افزایش پیدا کردند
جامعه شناس و استاد دانشگاه تهران با تاکید بر افزایش روند صدور مجوز به مراکز و مدارس غیرانتفاعی گفت: تعداد جمعیت‌های افزوده شده به جمعیت دهه ۶۰ که ما از آن به عنوان انفجار جمعیتی یاد می‌کنیم، موجب گشت وقتی که موعد مدرسه رفتن آن‌ها فرا برسد، دولت با توجه به اینکه پیش بینی چنین چیزی را نکرده بود و برای چنین وضعیتی مدارس و اماکن آموزشی بیشتری را تاسیس نکرده بود به مشکل برخورد و مجبور شود برای تامین این فضای آموزشی روی به مراکز خصوصی بیاورد.
وی افزود: وقتی که ما در دهه ۶۰ با چنین مشکلی مواجه شدیم از دولت‌هایی که برسر کار می‌آمدند انتظار می‌رفت آن شرایط را تجربه خود قرار دهند و برای ۱۵ تا ۲۰ سال آینده و وضعیت آموزشی کشور برنامه مدونی بچینند. اما پدیده افزایش مراکز خصوصی و غیرانتفاعی به حدی افزایش پیدا کرد که امروز شاهد حضور اکثریت آن‌ها در جامعه هستیم.
جامعه شناس و استاد دانشگاه تهران با تاکید بر افزایش روند صدور مجوز به مراکز و مدارس غیرانتفاعی گفت: تعداد جمعیت‌های افزوده شده به جمعیت دهه ۶۰ که ما از آن به عنوان انفجار جمعیتی یاد می‌کنیم، موجب گشت وقتی که موعد مدرسه رفتن آن‌ها فرا برسد، دولت با توجه به اینکه پیش بینی چنین چیزی را نکرده بود و برای چنین وضعیتی مدارس و اماکن آموزشی بیشتری را تاسیس نکرده بود به مشکل برخورد و مجبور شود برای تامین این فضای آموزشی روی به مراکز خصوصی بیاورد.
وی افزود: وقتی که ما در دهه ۶۰ با چنین مشکلی مواجه شدیم از دولت‌هایی که برسر کار می‌آمدند انتظار می‌رفت آن شرایط را تجربه خود قرار دهند و برای ۱۵ تا ۲۰ سال آینده و وضعیت آموزشی کشور برنامه مدونی بچینند. اما پدیده افزایش مراکز خصوصی و غیرانتفاعی به حدی افزایش پیدا کرد که امروز شاهد حضور اکثریت آن‌ها در جامعه هستیم.
آموزش از سطح ابتدایی تا دانشگاه کاملا طبقاتی شده
حسینی خاطرنشان کرد: در طی این سال ها آموزش از سطح ابتدایی تا دبیرستان و از سطح دبیرستان تا دانشگاه‌ها کاملا طبقاتی شده است و کسانی که صاحبان مال و منال و امکانات بیشتری هستند از این آموزش استفاده می‌کنند و این طبیعی است؛ در دنیایی که تقسیم کار پیچیده شده و به مدارج و مدارک تحصیلی افراد وابسته شده است، نتیجه بعدی این خواهد بود، کسانی که به تحصیلات عالیه می‌رسند و بعد می‌توانند مشاغل را کسب کنند از طبقات متمول جامعه هستند.
حسینی خاطرنشان کرد: در طی این سال ها آموزش از سطح ابتدایی تا دبیرستان و از سطح دبیرستان تا دانشگاه‌ها کاملا طبقاتی شده است و کسانی که صاحبان مال و منال و امکانات بیشتری هستند از این آموزش استفاده می‌کنند و این طبیعی است؛ در دنیایی که تقسیم کار پیچیده شده و به مدارج و مدارک تحصیلی افراد وابسته شده است، نتیجه بعدی این خواهد بود، کسانی که به تحصیلات عالیه می‌رسند و بعد می‌توانند مشاغل را کسب کنند از طبقات متمول جامعه هستند.
در حوزه آموزش شاهد تبعیض هستیم!
جامعه شناس و استاد دانشگاه تهران در ادامه سخنان خود گفت: متاسفانه باید این را اعتراف کرد که ما در حوزه آموزش نتوانستیم به شعار‌هایی که می‌دادیم جامع عمل بپوشانیم و آنقدر دست روی دست گذاشتیم که اگر همین الان دستور برهم زدن این تبعیض صادر شود این کار امکان ندارد. چرا که وقتی سفره‌ای پهن شد و عده‌ای دور آن سفر نشستند و منافعی به دست آوردند مطمئن باشید که به این راحتی نمی‌توان با آن‌ها برخورد کرد.
جامعه شناس و استاد دانشگاه تهران در ادامه سخنان خود گفت: متاسفانه باید این را اعتراف کرد که ما در حوزه آموزش نتوانستیم به شعار‌هایی که می‌دادیم جامع عمل بپوشانیم و آنقدر دست روی دست گذاشتیم که اگر همین الان دستور برهم زدن این تبعیض صادر شود این کار امکان ندارد. چرا که وقتی سفره‌ای پهن شد و عده‌ای دور آن سفر نشستند و منافعی به دست آوردند مطمئن باشید که به این راحتی نمی‌توان با آن‌ها برخورد کرد.
اگر همین الان دستور برهم زدن این تبعیض صادر شود این کار امکان ندارد. چرا که وقتی سفره‌ای پهن شد و عده‌ای دور آن سفر نشستند و منافعی به دست آوردند مطمئن باشید که به این راحتی نمی‌توان با آن‌ها برخورد کرد.
وی با اشاره به رشد قارچ گونه مدارس غیرانتفاعی در جامعه و مغایر بودن ماهیت آن‌ها با قانون اساسی کشور تصریح کرد: یکی از شعار‌های اساسی جمهوری اسلامی ایران عدالت اقتصادی و اجتماعی بوده که این عدالت مبتنی بر اجرایی شدن عدالت آموزشی است. شما با آموزش می‌توانید انسان‌هایی را تربیت کنید که به لحاظ اخلاقی و رفتاری انسان‌های مناسبی باشند و در عین حال این انسان‌ها تخصص‌هایی را به دست بیاورند که موجب پیشرفت و پیشبرد جامعه شود. اما آموزش غیرانتفاعی بخشی از استعداد‌های جامعه را محروم از این وضعیت کرده است که به این بی عدالتی اجتماعی اقتصادی و آموزشی منجر می‌شود.
درصد حضور دانشجویان اقشار نوکیسه و متمول در دانشگاه رو به افزایش است
حسینی در پاسخ به این سوال که نظر ایشان در مورد افرادی که با پول و پشتوانه خانواده و تحصیل در مدارس و کلاس‌های میلیونی شانس قبولی در رشته‌های تاپ دانشگاهی را پیدا می‌کنند و جز نسل جدیدی از دانشجویان به حساب می‌آیند چیست؟ گفت: بالاخره من دانشگاه تهرانی هستم و بهترین‌های کنکور در این دانشگاه تحصیل می‌کنند در کلاس‌ها این گونه هم نیست که از افراد استان‌های محروم و یا خانواده‌های محروم حضور نداشته باشند، اما درصدشان خیلی پایین است. هرچقدر که جلوتر می‌رویم درصد دانشجویانی که رفاه اجتماعی و اقتصادی بیشتری دارند و جزء خانواده‌های متمول محسوب می‌شوند رو به افزایش است وقتی از تعدادی از آن‌ها پرس و جو می‌کنم می‌فهم که از مدارس خوب در تهران یا مراکز استان‌ها برخوردار شده اند.
حسینی در پاسخ به این سوال که نظر ایشان در مورد افرادی که با پول و پشتوانه خانواده و تحصیل در مدارس و کلاس‌های میلیونی شانس قبولی در رشته‌های تاپ دانشگاهی را پیدا می‌کنند و جز نسل جدیدی از دانشجویان به حساب می‌آیند چیست؟ گفت: بالاخره من دانشگاه تهرانی هستم و بهترین‌های کنکور در این دانشگاه تحصیل می‌کنند در کلاس‌ها این گونه هم نیست که از افراد استان‌های محروم و یا خانواده‌های محروم حضور نداشته باشند، اما درصدشان خیلی پایین است. هرچقدر که جلوتر می‌رویم درصد دانشجویانی که رفاه اجتماعی و اقتصادی بیشتری دارند و جزء خانواده‌های متمول محسوب می‌شوند رو به افزایش است وقتی از تعدادی از آن‌ها پرس و جو می‌کنم می‌فهم که از مدارس خوب در تهران یا مراکز استان‌ها برخوردار شده اند.
امام می گفت ما می‌خواهیم کوخ نشینان را جایگزین کاخ نشینان کنیم
جامعه شناس و استاد دانشگاه تهران با اشاره به اینکه پشتوانه این دسته از دانشجویان مدارس غیرانتفاعی آن‌ها بوده است افزود: نتیجه این می‌شود که فرزندان طبقه متمول شده و طبقه نوکیسه اقتصادی بیشتر می‌توانند امکانات آموزشی را به دست بیاورند و این با شعاری که امام خمینی بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران می‌داد مبنی بر اینکه «ما می‌خواهیم کوخ نشینان را جایگزین کاخ نشینان کنیم» مغایرت دارد.
وی در پایان سخنان خود گفت: برای نسلی مثل من که نسل انقلاب بودیم و در میانسالی به سر می‌بریم و چند صبای دیگر بازنشسته می‌شویم خیلی دردآور است که شاهد این روز‌های جامعه در حوزه فرهنگ و آموزش باشیم. وقتی که انقلاب پیروز شد من لیسانس داشتم و عاشق تدریس بودم. به همین خاطر از همان روز‌های اول با ایده «آموزش برای همه» تمام وقتم را در جنوبی‌ترین مناطق شهر تهران گذاشتم و در مدارس آنجا به صورت رایگان و یا با حقوق بسیار پایین شروع به تدریس کردم. اما روندی که امروز در جامعه شاهد آن هستیم با چیز‌هایی که آن زمان ایده ال ما بود پرتوفیق دارد و جز غصه کاری نداریم.
جامعه شناس و استاد دانشگاه تهران با اشاره به اینکه پشتوانه این دسته از دانشجویان مدارس غیرانتفاعی آن‌ها بوده است افزود: نتیجه این می‌شود که فرزندان طبقه متمول شده و طبقه نوکیسه اقتصادی بیشتر می‌توانند امکانات آموزشی را به دست بیاورند و این با شعاری که امام خمینی بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران می‌داد مبنی بر اینکه «ما می‌خواهیم کوخ نشینان را جایگزین کاخ نشینان کنیم» مغایرت دارد.
وی در پایان سخنان خود گفت: برای نسلی مثل من که نسل انقلاب بودیم و در میانسالی به سر می‌بریم و چند صبای دیگر بازنشسته می‌شویم خیلی دردآور است که شاهد این روز‌های جامعه در حوزه فرهنگ و آموزش باشیم. وقتی که انقلاب پیروز شد من لیسانس داشتم و عاشق تدریس بودم. به همین خاطر از همان روز‌های اول با ایده «آموزش برای همه» تمام وقتم را در جنوبی‌ترین مناطق شهر تهران گذاشتم و در مدارس آنجا به صورت رایگان و یا با حقوق بسیار پایین شروع به تدریس کردم. اما روندی که امروز در جامعه شاهد آن هستیم با چیز‌هایی که آن زمان ایده ال ما بود پرتوفیق دارد و جز غصه کاری نداریم.
ارسال نظرات