به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، تبادل علم و فناوری نام برنامه ای است که به «استپ» معرفی شده است به طوری که این برنامه تا کنون 5 دوره در کشورهای مختلف برگزار شده و قرار است تا 2 هفته دیگر در کشور ایران به میزبانی بنیاد علم و فناوری مصطفی و با همکاری 5 دانشگاه برتر کشور و همچنین پژوهشکده آیندگان انجام شود.
این برنامه دارای اهداف و شاخص های مشخصی است که در واقع می خواهد مباحث علمی را نه تنها در جهان اسلام بلکه در کشورهای دیگر مورد بازنگری و نسبت به ترویج و گسترش آن گام بردارد که در این رابطه برای اطلاعات بیشتر درباره تبادل علم و فناوری و همچنین نیازها، چالش ها و اقدامات موثر با شهاب اسفندیاری رئیس دانشگاه صدا و سیما گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌خوانید.
* برنامه استپ آبان ماه با 6 حوزه فناوری برگزار می شود
درباره تبادل علم و فناوری بگویید؟
اسفندیاری: برنامه تبادل علم و فناوری «استپ» هم‌زمان با مراسم اعطای جایزه مصطفی(ص) از 18 تا 20 آبان‌ماه به میزبانی کشور ایران برگزار می‌شود که در این مراسم نشست‌های مختلفی در 6 حوزه مانند سلامت، هم بحث آب و انرژی، ارتباطات علم، همکاری‌های علمی، بانوان و علم و فناوری و تأمین مالی علم و فناوری مورد تمرکز قرار می‌گیرد.
* 5 دانشگاه برترکشوربا بنیاد علم و فناوری مصطفی(ص) همکاری می کنند
در برنامه تبادل علم و فناوری«استپ» چند دانشگاه مشارکت دارند؟
اسفندیاری: در این دوره از برنامه علم و فناوری استپ، دانشگاه‌های صنعتی شریف، دانشگاه علوم پزشکی تهران، دانشگاه صدا و سیما، دانشگاه امام صادق و دانشگاه الزهرا(س)، پنج همکار و محورفعالیت بنیاد علم و فناوری مصطفی(ص) هستند که پژوهشکده آیندگان نیز مسؤولیت اجرایی ششمین نشست استپ را برعهده دارند.
* اشتراک گذاری توانمندی ها در علم و فناوری جهان اسلام
از اهداف برنامه تبادل علم و فناوری بگویید؟
اسفندیاری: مهمترین اهداف برنامه تبادل علم و فناوری، اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی ظرفیت‌ها، توانمندی‌ها و دستاوردهای جهان اسلام در حوزه علم و فناوری است، البته شکل‌گیری بسترهای مؤثر اشتراک‌گذاری، ظرفیت‌ها و توانمندی‌ها در ظرفیت علم و فناوری به منظور حل مسأله جهان اسلام از دیگر اهدافی است که در این مراسم دنبال می‌شود.
نتیجه این برنامه چیست؟
اسفندیاری: همچنین ایجاد بستر شکل‌کیری ارتباطات مؤثر میان دانشمندان برتر جهان اسلام و نخبگان جهان از دیگر برنامه‌های این مراسم است.
* برنامه تبادل علم و فناوری 5 دوره در کشورهای مختلف برگزار شد
تبادل علم و فناوری تاکنون به طور مستمر برگزار شده است؟
اسفندیاری: پیشینه برنامه تبادل علم و فناوری از این قرار است که تاکنون پنج دوره برنامه تبادل علم و فناوری در کشورهای مختلف برگزار شده که رویداد در این دوره با مراسم اعطای جایزه مصطفی(ص) با کشور ایران است، البته برنامه تبادل علم و فناوری در سال 2015، در تهران هم‌زمان با هفته اعطای نخستین دوره جایزه مصطفی بوده و در سال 2016 در کوالالامپور به میزبانی دانشگاه پورترای مالزی با موضوع توسعه علم و فناوری نانو و حضور 26 دانشمند از 12 کشور برگزار شد. همچنین در سال 2017 نیز این برنامه در تهران برگزار شده و درنهایت در سال 2018 در مسقط به میزبانی دانشگاه سلطان قابوس با موضوع سلامت، انرژی آب، وضعیت کنونی و آتی تبادل علم و فناوری با بیش از 60 دانشمند از 20 کشور برگزار شد، این در حالی است که در سال 2019 این برنامه در کراچی به میزبانی دانشگاه کراچی با رویکردهای دارویی مرز دانشی برای مقابله با چالش‌های در حال ظهور حوزه سلامت در بیماری‌های واگیر و غیرواگیر برگزار شد.
* فرایند رو به رشد تمدن اسلامی در رشد علم و فرهنگی بررسی می‌شود
برنامه تبادل علم و فناوری در جهان اسلام به دنبال چه مسأله ای است؟
اسفندیاری: برنامه تبادل علم و فناوری و استپ یکی از برنامه‌های جهانی مصطفی است که در سال 96 این جایزه تعیین شد، ما در این برنامه فرایند رو به رشد تمدن اسلامی و جوامع اسلامی را در راستای رشد علم و فرهنگی مورد بررسی قرار می‌دهیم به طوری که تاکنون در قرون گذشته درخشش‌های بی‌نظیری را رقم زده‌ایم که متأسفانه در یک دوره روند رو به رشد تمدن اسلامی متوقف شد که در آن زمان حرکت شتابان پیشرفت علمی دانشمندان زیادی را به جامعه معرفی کرد. در حال حاضر حال برای جبران توقف نامناسب و جبران شکاف علمی باید تلاش بیشتری بکنیم، زیرا در یک مقطع زمانی به دلیل استثمار کشورهای اسلامی نتوانستند در حوزه علمی با یکدیگر دست همکاری بدهند.
* جایزه مصطفی برای تبادل نظر دانشمندان تأسیس شد
تبادل علم و فناوری نیز در گذشته نیز وجود داشت، اکنون چه نیازی به برنامه «استب» در قالب جایزه مصطفی(ص) است؟
اسفندیاری: در حال حاضر در هر کشوری پیشرفت علمی وجود دارد، اما هر کدام از کشورها در حوزه خاصی از پیشرفت برخوردار شده‌اند، این در حالی است که بیشتر مجامع و دانشمندان در آن شرکت می‌کردند مجامع غربی بودند که در این رابطه لازم بود نهادهایی برای تبادل‌نظر دانشمندان مهیا شود که خوشبختانه جایزه مصطفی(ص) با این هدف تأسیس شد.
* امسال تبادل علم در ایران با حضور 60 دانشمند از 25 کشور برگزار می‌شود
درباره جزئیات برنامه امسال و تفاوت آن با سال های قبل توضیح دهید؟
اسفندیاری: برنامه تبادل علم و فناوری امسال در کشور ایران با حضور 60 دانشمند از 25 کشور برگزار می‌شود. تفاوت برنامه امسال با سالهای گذشته در این است که برخلاف سالهای گذشته که مراسم دارای یک محور بود، امسال چندین محور در برنامه دنبال می‌شود که می‌توان به محور بانوان و علم و فناور، محور هم‌بست آب و انرژی، محور سلامت، ارتباطات علمی و محور مناسبات مالی علم و فناوری اشاره کرد.
* به طور تاریخی، جهان اسلام دچار گسست شده است
چرا باید ارتباطات علم و فناوری میان کشورهای اسلامی مطرح شده و شکل بگیرد؟
اسفندیاری: به طور تاریخی، جهان اسلام دچار گسست شده، در واقع دوران شکوفایی تمدنی که داشته در یک دوره تاریخی متوقف شده است. در حال حاضر با توجه به پیشرفت‌های علمی در کشورهای دنیا ما فاصله زیادی در حوزه فناوری‌های نوین با کشورها خارجی داریم که باید در این رابطه با برقراری ارتباطات با کشورها به خصوص کشورهای جهان اسلام این فاصله را کوتاه کرده و با تبادل اطلاعات جایگاه خود را به گذشته برگردانیم.
* باید ارتباطات بین‌المللی و دوسویه بین کشورها انجام شود
ارتباطات علم و فناوری در جهان اسلام چه وضعی دارد و چکونه امکان پذیر است؟
اسفندیاری: به طور میانگین برای جبران فاصله پیشرفت علمی جهان با کشور باید هم‌افزایی انجام شود. شاید در همه عرصه‌ها نتوانیم آنگونه که باید فعالیت کنیم اما برخی از کشورها در برخی از حوزه‌های علمی فعالیت‌های گسترده‌تری دارند که اگر ارتباطات بین‌المللی و دوسویه بین کشورها انجام شود، رشد علمی برای همه به صورت متوازن انجام می‌شود که در این رابطه دانشمندان باید پیشگام شوند.
* برنامه استپ زمینه ای برای اجماع دانشمندان است
برنامه «استپ» چه قابلیت هایی در تبادل علم دارد؟
اسفندیاری: برنامه استپ زمینه‌ای است برای اجماع دانشمندان که بتوانند با یکدیگر به تبادل اطلاعات بپردازند چرا که منابع انسانی که در کشورها وجود دارد به صورت مشترک نهایت استفاده انجام شود به طوری که نیروی انسانی به عنوان نیرویی که می‌تواند به توسعه علم بپردازد، از اهمیت بالایی برخوردار است.
* باید تصویر درستی از علم برای دانشمندان و جوانان ایجاد کنیم
وضعیت تبادل علم و فناوری در حال حاضر چگونه است؟
اسفندیاری: در حال حاضر در حوزه علم و ارتباطات وضعیت ایده‌آلی نداریم و در این زمینه کوتاهی شده است که در این رابطه معتقدم اگر اقبال عمومی به وجود بیاید، خیلی از مشکلات برطرف خواهد شد، به طوری که یکی از ضرورت‌ها توجه مسائل ارتباطی است.
در واقع باید بگویم باید تصویر درستی را از علم برای دانشمندان و به خصوص جوانان ایجاد کنیم. این در حالی است که اکنون متأسفانه فضای جذابیتی وجود ندارد و بیشتر ذهن نیروی انسانی ما فضای مجازی و بعضی از رشته‌های ورزشی به خود اختصاص داده است.
* باید اخبار علمی را گسترش دهیم
رسانه ها چه نقشی در ارتباطات علم و فناوری در جهان اسلام می توانند ایفا کنند؟
اسفندیاری: معتقدم مهمترین بستر برای رشد در حوزه علم و فناوری، پیام‌های مختلف علمی توسط رسانه‌ها است، به طوری که باید به صورت تخصصی، حوزه‌های علمی را برای روزنامه‌نگاران تخصصی ایجاد کنیم تا بتوانیم یافته‌های جدید علمی را به مردم اطلاع‌رسانی کنیم، من معتقدم در حال حاضر ما نیازمند این هستیم که تلاش‌های گذشته را مورد نقد و بررسی قرار داده و بر روی آنها کار پژوهشی انجام دهیم. از طرفی بخش‌های علمی مطبوعات، رادیو و تلویزیون را با نگاه کارشناسی مورد بررسی قرار داده و اخبار علمی را در آنها گسترش دهیم.
* در مراسم جهانی جایزه مصطفی(ص) یک شبکه‌سازی صورت می گیرد
چگونه می توان در عمل از ارتباطات علم در شکل گیری و شبکه سازی در حوزه علم استفاده کرد؟
اسفندیاری: یکی از مشکلات ما در جهان اسلام، نداشتن شبکه است، چرا که اگر شبکه ارتباطی وجود داشته باشد می‌توان مقالات و کتاب‌های جدید را به یکدیگر ارسال کرد، این در حالی است که در حاشیه مراسم جهانی جایزه مصطفی یک شبکه‌سازی صورت بگیرد که استادان ارتباطات و خبرنگاران در قالب شبکه‌سازی با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند.
* باید در ارائه اخبار علمی جذابیت ایجاد کنیم
چگونه می توان از ارتباطات علم برای غنابخشی و افزایش تولید دانش استفاده کرد؟
اسفندیاری: من معتقد هستم اگر ما نتوانیم به مردم اهمیت علم را بفهمانیم و همچنین تصور درستی از علم را به دانشمندان ارائه نکنیم، نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که در حوزه علم و فناوری پیشرفت کنیم، در حال حاضر ما دچار نقص هستیم در حوزه اخبار علمی که در رسانه‌ها تهیه و تولید می‌شود، به طوری که اخبار علمی اکنون به عنوان آخرین اخبار از رسانه‌ها اطلاع‌رسانی می‌شود. این در حالی است که اگر بتوانیم در ارائه اخبار علمی جذابیت ایجاد کنیم و آنها را در اولویت قرار دهیم، بسیاری از مشکلات ما حل خواهد شد.
* علم زبان دشواری است که بایداز نقش ارتباطات درآن استفاده کنیم
نقش ارتباطات علم در پیوند حوزه علم و جامعه چیست و چگونه ممکن است؟
اسفندیاری: علم ، زبان دشواری است که در این رابطه باید از نقش ارتباطات در آن استفاده کنیم که در واقع ما می‌توانیم با ارتباطات، مباحث علمی پیچیده را آسان کنیم، به طوری که پیشرفت حوزه ارتباطات علمی یعنی پیشرفته‌ترین علوم. به طور مثال در حوزه هوافضا و آی‌سی‌تی ما باید مفاهیم آنها را به زبان قابل فهم برای مردم ارائه دهیم.
* باید دامنه ارزش‌های خبری و مسائل علم و فناوری ارتقا پیدا کند
چه مسائل ، فقدان ها و کمبودهایی امکان توسعه و رشد ارتباطات علم در میان کشورهای اسلامی را دچار چالش کرده اند؟
اسفندیاری: در این رابطه باید بگویم در حال حاضر فرهنگ توجه به اخبار زرد بسیار زیاد است، چرا که باید اولویت پیدا کردن اخبار علمی کار کنیم، این در حالی است که چهره‌های عرصه هنر و ورزش می‌تواند در این زمینه به ما کمک کند.
در حال حاضر دچار غلبه شدیم که موضوع علم را فراموش کردیم، در واقع باید در دامنه ارزش‌های خبری و اولویت‌های خبری مسائل علم و فناوری مجددا ارتقا پیدا کند، از طرفی باید به این نکته اشاره کنم که مقام معظم رهبری اوایل دهه 80 توجه به علم و فناوری را در جامعه مورد اهمیت قرار داده‌اند که باعث جهش علمی شد. لازم است که ایشان دوباره در سخنان دیگر موضوع علم و فناوری را مطرح کند.
* از بیان رسانه ای در ترویج علم و فناوری استفاده کنیم
چطور می توان مسیر انتقال داده های علمی از جهان اسلام به بیرون را تقویت کرد؟
اسفندیاری: تبادل علم و فناوری نباید محدود به جهان اسلام باشد، به طوری که باید تبادل علم و اطلاعات به عنوان قله‌ای درخشان بدرخشد در واقع امروز ما باید از توانمندی و بیان رسانه‌ای نهایت استفاده را برای ترویج علم و فناوری بکنیم، به طوری که باید به صورت مستمر دنبال شود تا به نتیجه و اهداف خود برسیم.
* سرمایه‌گذاری در علم باعث منزلت اجتماعی می‌شود
پیشنهادتان برای گسترش علم و فناوری چیست؟
اسفندیاری: سرمایه‌گذاری در علم باعث منزلت اجتماعی می‌شود و دانشمندانی ظهور می‌کنند که می‌توانند کشور را به قله‌های بزرگ علم و فناوری برسانند که در این رابطه نباید اجازه دهیم حوزه علم و فناوری و تحصیل برای افراد بی‌اهمیت شده و از ادامه تحصیل خودداری کنند.
* برای پیشرفت باید افق‌های ذهنی را گسترش دهیم
روزنامه نگاران و تولیدکنندگان محتوای رسانه ای علمی در باره تمایل کم رسانه های عمومی به موضوعات حوزه علم و فناوری چیست؟
اسفندیاری: برای پیشرفت در حوزه علم و فناوری باید سیاستگذاران افق‌های ذهنی خود را گسترش دهند، همچنین سردبیران با آگاه شدن از اهمیت علم و مقوله‌هایی مانند آب، انرژی و محیط زیست اولویت‌های کاری خود را تغییر دهند.
* کارگاه‌هایی علمی منجر به گسترش تبلیغات فعالیت علمی می شود
نقش صدا و سیما در برنامه تبادل علم و فناوری چیست؟
اسفندیاری: فعال‌ترین نهاد در حوزه علمی، صدا و سیما در شبکه چهار و خبرگزاری صدا و سیما بوده است که با هدف تبادل علم فعالیت‌های خوبی را تاکنون انجام داده است. البته روابط عمومی‌ها اگر با شیوه‌های ارتباطی آشنا شوند می‌توانند مباحث علمی را بیش از گذشته دنبال کرده و ارزش آنها را بدانند. این در حالی است که برگزاری کارگاه‌های علمی می‌تواند منجر به پیشرفت و گسترش تبلیغات فعالیت‌های علمی شود.
منبع: فارس
ارسال نظرات