حجت الاسلام خسروپناه: حکمت، پلی میان فلسفه ایرانی و هندی است

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، حجت الاسلام و المسلمین خسروپناه در آغاز سخنان خود، از دولت هند، مسئولین شورای ملی روابط فرهنگی هند (ICCR)، ریاست دانشگاه همدرد و به‌ویژه سفیر و رایزن فرهنگی هند در ایران قدردانی کرد. وی گفت: با وجود سفر‌های متعدد قبلی به هند، این بار اولین فرصت حضور در دانشگاه همدرد بود که آرزوی دیرینه‌ام بود. وی همچنین از شعار دانشگاه که ترکیبی از دانش و نیایش است، به عنوان انتخابی حکیمانه یاد کرد.

فلسفه هندی: از ودا‌ها تا مفاهیم کلیدی حکمت

استاد خسروپناه در بخش اصلی سخنرانی، به بررسی اندیشه فلسفی هند پرداخت و گفت: فلسفه هندی ریشه در ودا‌ها دارد که کهن‌ترین متون مقدس هند به شمار می‌روند. ودا‌ها ترکیبی از سرودها، نیایش‌ها و دانش هستند. این متون نه تنها جنبه مذهبی، بلکه بعد فلسفی عمیقی نیز دارند. وی واژه اسکندر مناظرات (در زبان سانسکریت) را به عنوان ترکیبی از اوپانیشاد (نزدیک شدن) و نیشد (نشستن) تفسیر کرد و گفت: این اصطلاح به رابطه استاد و شاگرد اشاره دارد. شاگرد برای رفع جهل، نزد استاد می‌نشیند و از معرفت او بهره می‌برد. این جلوس نزدیک، نماد کشف حقیقت و تجلی معرفت از سوی روح عظیم است.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی مفاهیمی، چون مایا (علم)، آهیمسا (محبت)، ساتیا (صداقت)، داما (خویشتن‌داری)، و دایا (دلسوزی)، دانا (نیکوکاری) را از جمله ارزش‌های کلیدی فلسفه هندی برشمرد و تأکید کرد: این فضائل در قرآن کریم نیز به عنوان اجزای حکمت مطرح شده‌اند.

وی افزود: فلسفه هندی، حکمت را ترکیبی از معرفت و عمل می‌داند. این حکمت نظری (دانش و نیایش) و عملی (ارزش‌ها) است که انسان را به سوی کمال هدایت می‌کند.

فلسفه ایرانی-اسلامی: از خسروانی تا حکمت قرآنی

پس از پرداختن به فلسفه هندی، استاد خسروپناه به فلسفه ایرانی اشاره کرد و گفت: ایران پیش از اسلام، به فلسفه خسروانی معروف بود که در آن، حکمت به معنای حکومت عادلانه و دانایی پادشاهان بود.

وی از شخصیت‌هایی، چون شیخ شهاب‌الدین سهروردی، مولوی، و صدرالمتألهین شیرازی نام برد و تأکید کرد: فلسفه ایرانی-اسلامی، حکمت را ترکیبی از معرفت، فضیلت، و برنامه‌ریزی برای آبادانی دنیا و آخرت می‌داند.

استاد خسروپناه با استناد به برخی آیات قرآن، تصریح کرد: قرآن حکمت را نصیب کسانی می‌کند که دارای عقل جامع هستند؛ عقلی که هم حقایق را درک کند، هم فضایل را تحقق بخشد، و هم زمینه سعادت دنیا و آخرت را فراهم آورد؛ بنابراین حکمت به دنیا توجه دارد، اما از آخرت هم غافل نیست.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: حکمت مفهومی مشترک بین فرهنگ ایرانی، هندی و قرآنی است. این مفهوم می‌تواند به روابط ایران و هند کمک کند.

حکمت و سلامت: از جسم تا روح

وی به ارتباط حکمت با سلامت اشاره کرد و گفت: طب سنتی ایران و هند باید بر پایه حکمت عمل کنند تا نه تنها سلامت جسمی، بلکه سلامت روانی، اجتماعی و معنوی را نیز تأمین کنند. اگر بخواهیم این ابعاد سلامت تامین شود باید حکمت را با سلامت پیوند بزنیم. وی تأکید کرد: اگر حکمت به معنای واقعی (ترکیب معرفت و فضیلت) مورد توجه قرار گیرد، می‌تواند باعث پیوند محکم ایران و هند شود و خیر کثیر به ارمغان آورد و می‌تواند پلی میان طب ایرانی و هندی باشد و تعاملات فرهنگی را تقویت کند.

استاد خسروپناه از انتخاب شعار دانش و نیایش توسط دانشگاه همدرد تقدیر کرد و گفت: این شعار نمونه‌ای از حکمت عملی است که خودسازی و تزکیه نفس را در دانشجویان تقویت می‌کند. انسان باید خویشتن دار باشد تا به حکمت برسد.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در ادامه به شرط اساسی کسب حکمت اشاره کرد و گفت: شرط متن آموزی و رسیدن به حکمت، تزکیه نفس و خودسازی است. انسان باید با خویشتن‌داری و تلاشی پایدار، خود را برای دریافت حکمت آماده کند. قرآن کریم نیز به عنوان کتابی است که بر محور خودسازی و تکامل انسان تأکید دارد.

وی خاطرنشان کرد: زمانی که پیامبر اکرم (ص) به پیامبری مبعوث شدند، نخستین سوره‌ای که بر ایشان نازل شد، سوره علق بود که دستور «بخوان» را آورد. پس از آن، سوره قلم نازل شد تا مسیر هدایت الهی را روشن کند. سومین سوره، سوره مزمل بود که به طور خاص به خودسازی پیغمبر می‌پردازد. این سوره، برنامه‌ای برای تزکیه نفس و آمادگی معنوی پیامبر را ترسیم می‌کند تا او بتواند مسئولیت عظیم رسالت را بر عهده گیرد.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی همچنین دعوت کرد: دانشگاه‌های ایران، به‌ویژه مراکز مطالعات طب سنتی، باید با دانشگاه همدرد همکاری فرهنگی و علمی گسترده‌ای برقرار کنند.

استاد خسروپناه با معرفی سند گیاهان دارویی و طب سنتی که از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوب شده، به علاقه‌مندان برای توسعه همکاری در این زمینه اعلام کرد که می‌توانند بر مبنای این سند همکاری‌های جدید شکل دهند.